Lokale voorzieningen van twee kanten bezien Frans Thissen Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies

Begrippen Voorzieningen (sociale infrastructuur): Voorwaarde én Resultaat van menselijk handelen Leefbaarheid: (subjectieve) beleving van de omgeving (Sociale) Vitaliteit: inspanningen en initiatieven gericht op de omgeving (actief, open, betrokken) Lokale voorzieningen van twee kanten bezien 2

‘Topdorpen’ Wulvergem Serooskerke Loil 3Lokale voorzieningen van twee kanten bezien

Toenemende (auto)mobiliteit Lokale voorzieningen van twee kanten bezien 4 Vrouwen in dorpen Littenseradiel 1993, 2007

Belang van zaken in de woonomgeving wanneer men ouder wordt Lokale voorzieningen van twee kanten bezien 5 Ouderen in dorpen Kop v N.-Holland, 2001

Autonome dorp Oordeel over de voorzieningen in het dorp is belangrijk “We hebben nog een kleine supermarkt en we hebben nog een bakker … Want als je dat niet meer hebt op een dorp … en dat zouden we misschien meer moeten gaan beseffen met z’n allen” Woondorp Oordeel over de eigen woning en de woonomgeving is belangrijk “Eigenlijk hebben we heel doelbewust voor dit dorpje gekozen want het is … de Parel van de Zak. En die Zak sprak ons vreselijk aan … Het landschap trok ons ontzettend” Verschillen tussen bewoners / dorpen 6Lokale voorzieningen van twee kanten bezien

Verschillen tussen bewoners / dorpen Autonome dorp Je bent er geboren of opgegroeid, je komt ‘van het dorp’ (leefpaden) Je werkt er en je doet er je boodschappen: je woont ‘op het dorp’ (dagpaden) Traditioneel referentiekader: machtig beeld Woondorp Je bent er gaan wonen om de mooie woning en aangename woonomgeving Voor je sociale contacten en voorzieningen ben je niet afhankelijk van het dorp Opkomend referentiekader 7Lokale voorzieningen van twee kanten bezien

Leefbaarheid in het autonome dorp: de spiraal omlaag Ontwikkeling aantal inwoners Ontwikkeling aantal voorzieningen Ontwikkeling Leefbaarheid Lokale voorzieningen van twee kanten bezien Relatie wordt steeds losser: 1.Schaalvergroting van veel voorzieningen is autonoom 2.Gedrag van bewoners regionaliseert Relatie wordt steeds losser: 1.Schaalvergroting van veel voorzieningen is autonoom 2.Gedrag van bewoners regionaliseert Bewoners baseren hun oordeel steeds vaker op kwaliteit woonfunctie Aantal inwonersneemt vooral af doorkleinerehuishoudens 8

Leefbaarheid in het woondorp: de spiraal omhoog Ontwikkeling Leefbaarheid Ontwikkeling gemeenschaps- initiatieven (voorzieningen) Ontwikkeling woonfunctie binnen de streek Regiovorming Lokale voorzieningen van twee kanten bezien 9 Voorzieningen zijnresultaat van leefbaarheid Krimp heeft pas effect als woonfunctie wordt aangetast Dorpen gaan verschillen in de aanwezigheid van sociaal kapitaal

Gemeenschapsinitiatieven (sociale vitaliteit) Leveren voorzieningen op die als resultaat van de leefbaarheid zijn te beschouwen Voorziening gecreëerd door de dorpssamenleving: Sociale vitaliteit van bewoners Voorwaarden : Woonfunctie: ruimtelijke kwaliteit woningen en woonomgeving Ontmoetingsfunctie Sociaal kapitaal: bewoners met grote netwerken Lokale voorzieningen van twee kanten bezien 10

Sociale vitaliteit van dorpen 11Lokale voorzieningen van twee kanten bezien

Reacties op krimp Traditionele reflexen Bevolkingsgroei en woningbouw als doel op zich Concurrentie met buren door versterken zwakke punten Leefbaarheid stimuleren door lokale voorzieningen te behouden Een dorp kan niet bestaan zonder basisschool Nieuwe uitgangspunten Kwaliteit en behoud vastgoedwaarden als doel Samenwerken en afstemmen op basis van gedeelde visie en sterke punten Leefbaarheid stimuleren door:  Voorzieningen bereikbaar te houden  Verbeteren woonkwaliteit  Ontmoetingsfunctie creëren  Versterken sociaal kapitaal De kwaliteit van het basisonderwijs staat centraal Lokale voorzieningen van twee kanten bezien 12

Lokale voorzieningen van twee kanten bezien Frans Thissen Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies