Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland Frans Thissen

De sociale staat van het Nederlandse platteland Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland

Emile Claus en het landleven Emile Claus (1849 – 1924) was de belangrijkste vertegenwoordiger van het impressionisme in België. Hij paste de stijl toe in een realistische uitbeelding van de hem vertrouwde plattelandsomgeving. Hij kenmerkt zich door een zonnige en optimistische kijk op de alledaagse leven op het Vlaamse platteland: de landarbeider, het werk op het land, het dorpsleven, het leven met de rivier (Leie). Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland

Jindrich Streit Das Dorf ist eine Welt In de zomer van 2008 bezocht ik in Passau een tentoonstelling van het werk van Jindrich Streit, een Tsjechische fotograaf, met de titel ‘Das Dorf ist eine Welt’. Jindrich Streit portretteert het leven in Tsjechische dorpen, in zwart / wit, en altijd met dorpsbewoners in beeld: heel gewoon, het alledaagse leven. Het dorp is daar nog “een wereld”: met werk en wonen, met jong en oud, met weinig rijke en opvallend veel arme bewoners, en … met ‘zorg voor elkaar’. Het zijn ontnuchterende beelden, want het is bepaald geen rurale idylle: het leven is er rauw, het publieke domein is er verwaarloosd en verloederd, er wordt teveel gedronken, ongezond gegeten. De armoede is terug te lezen in slechte gebitten, in kromgewerkte lijven, in kleding die mij doet denken aan onze jaren vijftig van de vorige eeuw, en aan veel modder…. En zorg: tja dat is zo te zien de zorg die je ontvangt vanuit de traditionele kaders van de familie, het dorp en de kerk. Zorg ontvangen betekent wel dat je je behoort te schikken in de normen en waarden van de zorggevers. Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland

Twee patronen van rurale armoede Traditionele, meer algemene vormen van armoede Nieuwe, relatief verborgen vormen van rurale armoede Reproductie van patronen uit het verleden Huishoudens met een zwakke positie komen in slechte delen van woningmarkt terecht van soms grote afstand Relatief geconcentreerd Resultaat van een meer gespreid ontstaan, versterkt door menging met rijke huishoudens Armoede is vaak lokaal ontstaan Relatief meer gespreid voorkomen Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland

Twee patronen van rurale armoede (C. Kesteloot) Door regionalisering van het leven: Schaalvergroting van woningmarkten en arbeidsmarkten Suburbanisatie van welgestelde stedelingen Stedelijke armen trekken naar platteland Door plaatselijke ontwikkelingen: Vermindering werkgelegenheid in landbouw, lokale voorzieningen en industrie Pendelarbeiders Achterblijvers op het platteland Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland

Specifieke problemen van diffuse rurale armoede Ontkenning van armoedeproblemen (onzichtbaarheid in statistieken; rurale idylle is toonbeeld van ‘rijkdom’) Ervaringen van machteloosheid en marginalisering Minder succesvol in de ontwikkeling van overlevingsstrategieën Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland

De relatie ‘Mens – Omgeving’ Sociale infrastructuur (Voorzieningen, Verenigingen, Activiteiten): Voorwaarde én Resultaat van menselijk handelen Leefbaarheid: oordeel van bewoners over hun omgeving (wordt de omgeving als passend ervaren) Sociale vitaliteit: inspanningen en initiatieven van bewoners gericht op hun omgeving (actief, open, betrokken) Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland

Hulp: het belang van sociale netwerken Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland

Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies Armoede en sociaal isolement op het Nederlandse platteland Frans Thissen