-Vormingsdag VITO Contactdag LABS Juni 2007 Waarom Kalibratie. -Vormingsdag VITO Contactdag LABS Juni 2007 Model certif temp vocht difdruk luchtdruk Tekst MID CV website url’s BELAC EA Intermes Doc intermes Handouts

Kalibratie Wat is kalibratie. De noodzaak van kalibratie. Testen ijken De noodzaak van kalibratie. Hoe gaan we om met kalibratie. Stork Intermes Frans Verheyden

WAT Model- en praktijkwaarden. Oorsprong Model- en praktijkwaarden. Perfectie = alle punten op de rechte lijn. Wapen industrie - de diameter van de loop van een stuk geschut, het kaliber. Stork Intermes Frans Verheyden

Kalibratie model Ontwikkellen van een simulatiemodel. Rekening houdende met alle beïnvloedingsfaktoren Met onzekerheidsbudget Met validatie. Stork Intermes Frans Verheyden

Kalibratie model Meettoestel kalibratie Men bepaalt de afwijking (bias –correctie) tegenover referentie inrichting. Samenstelling van onzekerheidsbudget Aantoonbare herleidbaarheid. Met juiste eenheden en EA aanbevolen voorstellling. Stork Intermes Frans Verheyden

Testen Uitgevoerd door de testlaboratoria met accreditatie BELAC Steekproef gewijze testen, destructief of non-destructief. Steeds met onzekerheids opgave Stork Intermes Frans Verheyden

Wettelijke metrologie ijken of verificatie Alle wettelijke metrologie moet op kalibratie gesteund zijn. Wettelijke metrologie zijn vereenvoudigde proeven met andere doelstelling dan kalibratie Wettelijke metrologie is actueel niet altijd aantoonbaar herleidbaar Stork Intermes Frans Verheyden

Agenda Waarom kalibratie ? Hoe gebeurt kalibratie.? Wanneer behoeven we kalibratie Stork Intermes Frans Verheyden

Waarom kalibratie ? Aantoonbare herleidbaarheid Alle laboratoria moeten tot hetzelfde resultaat komen (binnen de gegeven onzekerheid) Tot omstreeks 1970 was ; 1V in USSR ≠ 1 V in Europa en USA Stork Intermes Frans Verheyden

Anekdote over herleidbaarheid. Een klein verhaaltje une petite histoire Iedereen komen eten op zelfde uur le moment du so, breack un canon Waar uurwerk thuis L’horloge a la maison Waar poslhorloge la montre de pouls Waar café Dans la brasserie locale Waar kerktoren L’horloge de l'église du village Waar kanon il y a un canon ? Stork Intermes Frans Verheyden

Instandhouding herleidbaarheid Werkstandaarden afleiden van referentie standaarden Vergelijking standaarden onderling Interlaboratorium proeven Onder genormeerde of conventionele omstandigheden Stork Intermes Frans Verheyden

schuifmaat Moer is gekende waarde 2.47 cm ± 0.03 cm Moer is gekende waarde met eigen reeks fouten met onzekerheden Correctie en onzekerheid temperatuur moer en schuifmaat temperatuur invloed handwarmte, verschillen, vormfouten meetdruk, lezing analoog, gebreken schuifmaat Samengevoegde onzekerheid en correctie Stork Intermes Frans Verheyden

Gewichten en massa’s Voor kalibratie van weegtoestellen drukbalansen en loadcellen tevens basis voor elektrische grootheden. De werkstandaard afgeleid van de super kg volledig gecertifiëerd in alle aspecten Drie ongeveer gelijke gewichten t/o standaard met een gelijke massa vergelijking We meten alle mogelijke onderlinge verschillen 1-2 1-3 1-4 2-3 2-4 3-4 Al deze verschillen zijn de basis van een gesloten wiskundige ringvergelijking. Hieruit is elk gewicht afzonderlijk berekend met correctie en onzekerheid. De balans zelf dient niet gekalibreerd te zijn met deze methode Er zijn wiskundige reeksen voor een decade Met 1 kg als standaard de gewichten 100g 200 g 500 g bepalen Stork Intermes Frans Verheyden

Methodiek onzekerheidsbudget Standaard 100.000 09 g 0.025 mg normaal 1 0.025 mg Drift+vervuiling 0.0g 0.00 mg rechthoek 1 0.0001 mg Massa verschil 0,001 g 0.004 mg normaal 1 0.004 mg Opzetfout 0.0 g 0.005 8 mg driehoek 1 0.005 8 mg Archimedes 0.0 g 0.00 mg rechthoek 1 0.0002 mg Min lezing 0.0 g 0.004 1 mg rechthoek 1 0.004 1 Magnetisme 0.0 g 0.003 1 mg rechthoek 1 0.003 1 Gravitatie golven ivm gelijktijdigheids begingsel Kwadratische som Rekenkundige som Stork Intermes Frans Verheyden Som 100.000 091 g 0.042 0 mg

Het certificaat Administratieve vereisten ISO 17025 Technische vereisten ISO 17025 Aantoonbare herleidbaarheid vanaf standaard Competentie uitvoerend laboratorium BELAC Toegepaste procedures Omgevingsparameters Beschrijving gekalibreerde meettoestel Norm verwijzingen EA ISO OIML enz (optioneel) Meetresultaten (voor 1 punt of voor een bereik) Vastgestelde meetwaarde in conventionele omstandigheden Uitgebreide onzekerheid voor dekkingswaarschijnlijkheid k=2 (95%) Stork Intermes Frans Verheyden

Meetresultaten 2015,22 g ± 0.14 g Analytische voorstelling y=ax+b ±U=7.426 10-6 x + 0.123409 g ±Umin= 0.123409 g ±Umax=0.242231 g ±U= 0.12 g ±U= 0.24 g Stork Intermes Frans Verheyden

Overzicht Certificaten van geaccrediteerden. Certificaten van niet geaccrediteerden Wat is onzin. massa Druk verscil Temp. Debiet volume tijd dichtheid luchtdruk vochtigheid Stork Intermes Frans Verheyden

Massa kalibratie Van 1 mg tot 50 kg d = 0.1µg Stork Intermes Frans Verheyden

Druk kalibraties Van 10-7 mbar abs. tot 4000 bar . Vacuum Differentieel drukken ½ rho v²= delta P Druk aanbieden aan electronische balans type kracht compensatie en resulterende kracht meten over een gekend oppervlak rekeninghouden met temperatuur archimedes luchtdruk-schommelingen. lekkages Standaarden van 20 Pa tot 200 Pa enz ...... 20000 Pa Interlaboratoriium proeven Ook verschil drukken bij hogere nominaaldrukken Stork Intermes Frans Verheyden

Anemometrie Stork Intermes Frans Verheyden

Mechanische kalibraties Moment, kracht, Load cellen Stork Intermes Frans Verheyden

Accellerometrie Snelheid versnelling puls Stork Intermes Frans Verheyden

Temperatuur kalibraties - 195 °C tot +1400 °C PT100 100 ohm bij 0°C 2-3-4 draad sistemen Thermistor met halfgeleider PTC of NTC Thermokoppels minder nauwkeurig en goedkoper ITS90 temperatuurschaal primaire punten (1927 tot 1990) er zijn secundaire punten Allen in een gesloten systeem Trippelpunt water +0.01°C Trippelpunt kwik -38.....°C Smeltpunt gallium 29.7... °C Vriespunt Indium 156.....°C Tussen punten met PT 25 vanaf de referentie punten Medium vloeistof baden methanol (-) water+ antivries (0) silicoon olie tot (275°) Stork Intermes Frans Verheyden

Vochtigheids kalibraties Psychometrie en dauwpunts meting natte bol Haarhygrometer Diëlectrische systemen: capacitief electrolytisch impedanties Standaarden Grote sensoren in klimaatkasten kleine sensoren in twee druk generatoren zouten en electrolytische sistemen Stork Intermes Frans Verheyden

Geometrische kalibraties Stork Intermes Frans Verheyden

Elektrische kalibraties Gelijkspanning Wisselspanning Weerstand Gelijkstroom Wisselstroom Frequentie Vermogen Capacitantie Reactantie Stork Intermes Frans Verheyden

Tachimetrie en tijdmeting Stork Intermes Frans Verheyden

Elektrische kalibraties Speciale set-up voor luchtvaart industrie. Stork Intermes Frans Verheyden

KALIBRATIE WEEGTOESTELLEN

Testen Destructieve mechanische proeven Trek- en buig-proeven tot 100 ton Stork Intermes Frans Verheyden

Testen - Kerfslagproeven Stork Intermes Frans Verheyden

Testen -Hardheidsproeven Stork Intermes Frans Verheyden

Testen Materiaalanalyses C/S analyse Plasma spectrograaf (ICP) Stork Intermes Frans Verheyden

Testen Materiaalanalyses Metaalkundig schade-onderzoek Microscopisch onderzoek Stork Intermes Frans Verheyden

Testen Materiaalanalyses Corrosietesten, HIC, enz... Stork Intermes Frans Verheyden

Aardgas volume meting MID MID richtlijn van Europa voor gastellers Measuring Instruments Directive 2004/22/EC Water volume Aardgas volume Wattuurmeters Warmte verbruiksmeters Hoeveelheden vloeistoffen anders dan water Uitlaat en gas analysatoren ...........Zie bijlage documentatie Gas debieten zie bel-proven Stork Intermes Frans Verheyden

Certifcaten geaccrediteerden Alleen geldig voor: Gegeven competentie Binnen de toegestane mogelijkheden Herleidbaarheid procedures en standaarden hebben bewijslast Stork Intermes Frans Verheyden

Certifcaten NIET geaccrediteerden Alles is toegestaan: Herleidbaarheid procedures en standaarden hebben Geen bewijslast Alles moet aangetoond en bewezen worden met bijlagen, onafgezien een ISO of andere normverwijzing Stork Intermes Frans Verheyden

(Onzin) op certificaten Herkalibratie datum (is de competentie van de gebruiker) Goed of afkeuring van het instrument tenzij contractueel overeengekomen, MTF in %? Meetresultaten zonder onzekerheid en k=2 Meetresultaten die niet overeenkomen met de onzekerheid Meetonzekerheden als gevolg van gebruik door klant (indekking door procedures of normen voor klant) Adviezen, opmerkingen, bedenkingen. (tenzij met klant overeengekomen) Stork Intermes Frans Verheyden

Overzicht kalibratie Raadpleeg de lijst BELAC geaccrediteerde laboratoria. www.belac.fgov.be Kalibratie www.stork.com/intermes/kalibratie Frans.verheyden@stork.com Stork Intermes Frans Verheyden

Wat zijn GEEN onzekerheden Meetfouten en vergissingen Toleranties Toelaatbaarheidsgrenzen voor een proces of een product MTF is geen tolerantie Specificaties Wat men verwacht - beschrijvend Nauwkeurigheid Nauwkeurigheid is kwalitatief Onzekerheid is kwantitatief -- Fouten ≠ onzekerheden -- statistische analyse ≠ onzekerheidsanalyse aan de hand van het onzekerheidsbudget. -- Ijking is verifcatie onverenigbaar met kalibratie Stork Intermes Frans Verheyden

Omgaan met onzekerheden B C D help MTF bovengrens ondergrens Productie tolerantie Travailler avec des incertitudes Limites de la production Sans action Optimalisation Ajustage ajustage Du perte de temps organisée MTF= maximum toegestane fout

Te onderhandelen met klant Meet analyse Te onderhandelen met klant Verbetering meetsysteem

Bronnen Andere opleidingen Stork Intermes Literatuuroverzicht. Hoe MTF bepalen Omgaan met onzekerheden Literatuuroverzicht. EA, ISO 17025, OIML, BELAC Te raadplegen diensten. BELAC lijsten geaccrediteerden Stork Intermes Frans Verheyden

VRAGEN ??? Questions Stork Intermes Frans Verheyden