2.2 Samenwerking van landen Tot 1950 veel protectie en gesloten grenzen • invoerrechten • gunstig voor werkgelegenheid • gunstig voor schatkist nu vrijhandel • lage of geen invoerrechten • meer internationale handel handelsafspraken o.l.v. WTO Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Toenemende wereldhandel • dekolonisatie • snellere en grotere transportmiddelen • betere infrastructuur • betere communicatietechnologie samen zorgen zij voor een tijd-ruimtecompressie • privatisering van staatsbedrijven • deregulering (vrijhandel) Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

handelsregels volgens Ullman • complementariteit veel handel als landen elkaar aanvullen • transporteerbaarheid • tussenliggende mogelijkheden en tussenliggende hindernissen Hierbij speelt ook afstandsverval een rol. Meer dan 50% wereldhandel blijft binnen de triade In EU vooral veel handel tussen lidstaten door verdwijnen binnengrenzen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv vrachtvervoer (1) • vrachtauto: lage kosten bij korte afstand van deur tot deur • schip: grote hoeveelheden - lage kosten per eenheid - schaalvergroting - voor- en natransport - belangrijk zijn mainports en mainportregio’s - modale knooppunten: goederenstromen worden opgesplitst - hub: grote haven/vliegveld, aan- en afvoer in alle richtingen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv vrachtvervoer (2) • vliegtuig: - grote afstanden, - snel transport, - voor- en natransport • trein: - middellange afstand, - grote hoeveelheden, - voor- en natransport Afwijkingen op deze regels door: - wetten en regels van een land - concurrentie tussen bedrijven - fysische omstandigheden Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv netwerken • na 1500 mondiaal scheepvaartnetwerk. Europese havens stonden centraal • later ook netwerken van autowegen spoorlijnen vliegtuigverbindingen glasvezel satellieten centraal staan de grote steden: hoe groter de stad, hoe groter het netwerk Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv globalisering maatregelen die contacten over de hele wereld bevorderen. b.v. privatisering, deregulering verlaging transportkosten lage (of geen) invoerrechten • internationalisering: meer contacten tussen bedrijven in verschillende landen • zo ontstaan en groeien multinationale ondernemingen (mno’s) • outsourcing: producten worden uit een ander gebied gehaald. Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

globalisering: typering landen • perifere landen→ • leverancier grondstoffen • weinig industrie door slechte infrastructuur • slecht politiek klimaat • semi-perifere landen→ • goedkope arbeid • groeiende industrie • meer export • betere ruilvoet • centrum landen→ • offshoring: werk gaat • naar lagelonenlanden Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv andere landengroepen • nieuwe industrielanden (nic’s of nil’s) - global sourcing - global shift - snelle groei in Azië en Latijns-Amerika • transitielanden (semi-perifere landen in Midden- en Oost-Europa) - vroeger communisme en planeconomie. - nu overgang naar vrijemarkt economie • opec-landen: olie-exporterende landen fast world en slow world verschil in groeitempo tussen landen en binnen landen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv landen groeperen zich • navo (militaire samenwerking) vredesmissies • vn (vanuit New York) vredesmissies internationaal strafrecht • G7 (later G8) anti-globalisten anders-globalisten buitenlandse invloed kan leiden tot fundamentalisme Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

gevolgen van globalisering • opkomst ngo’s (non-gouvernementele organisaties) • opkomst toerisme • internationaal bankieren (onder andere door deregulering) - belangrijk voor investeringen in NIL’s - flitskapitaal: op zoek naar hoogste rendement • terroristen, hooligens • sport • enz. Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv De reistijd tussen Europa en Azië is steeds korter geworden Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv New York als hub voor het vliegverkeer Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv De triade van de wereldeconomie (in BNP) ) Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv De jaaromzet van grote bedrijven overtreft soms het BNP van landen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv De waarde van alle uitvoerproducten wordt elk jaar groter Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv Kosten van verschillende transportmiddelen bij toenemende afstand Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv Arbeidskosten per uur in enkele landen (2002) Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv Herkomst en bestemming van toeristen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv