VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Een praktische toelichting voor elke zorgverlener CONCEPT

Inleiding “Sensibilisatie van Vroegtijdige Zorgplanning in de regio Midden West-Vlaanderen” Tweejarig project ingediend vanuit SEL MWVL en goedgekeurd door Koning Boudewijnstichting (2013-2014) Historiek: de Mantel (Netwerk Palliatieve Zorg) stuurt werkgroep aan rond VZP zorgcodering in WZC’s en opmaak stappenplan Doel: bekend- en bewustmaking Via verschillende doelstellingen en acties Oa bekendmaking op (bestaande) overlegmomenten 30 september 2014: symposium voor alle zorgverleners > www.selwvl.be – Midden West-Vlaanderen – Thema’s en projecten - Vroegtijdige Zorgplanning

Opmerkingen vooraf Persoon, betrokkene, patiënt, cliënt, gebruiker, klant, … worden door elkaar gebruikt… Vroegtijdige zorgplanning wordt verder afgekort als VZP Nog?

WAT is Vroegtijdige Zorgplanning? vroegtijdige zorgplanning = proces waarbij persoon, in overleg met naasten en zorgverleners, op voorhand doelstellingen en keuzes over manier van zorg Bvb. woon- en of verblijfplaats, aanduiden van een vertegenwoordiger, persoonlijke waarden en voorkeuren, het levenseinde... veronderstelt een permanente dialoog tussen de betrokkene, de zorgverleners en de naasten. (Definitie Koning Boudewijnstichting) CONCEPT

Zorgbeperking vs -uitbreiding Enerzijds tegemoet komen aan wensen en verwachtingen van de patiënt en zijn familie mbt zorgbeperking (niet behandel- en niet interventie beslissingen) en Anderzijds tegemoet komen aan wensen en verwachtingen van de patiënt en zijn familie mbt zorguitbreiding en levenskwaliteitverhoging (toename comfortzorg en planning persoonlijk, familiaal en sociaal leven) CONCEPT

VZP betekent… patiënt/cliënt centraal en betrokken nadruk op communicatie over en proces van VZP bieden luisterend oor vanuit open houding inhoud VZP-gesprek is meer dan puur fysieke zorg; aandacht voor het psychische, het sociale, het spirituele en het praktische bespreekbaar maken moeilijke thema’s en doorbreken taboes patiënt/cliënt kan wensen en verwachtingen rond zorg bespreken en neerschrijven in wilsverklaring vertegenwoordiger brengt wilsverklaring ter sprake wanneer patiënt/cliënt dit niet meer zelf kan afspraken over verschillende zorgsettings heen communiceren CONCEPT

Doelstelling Oorspronkelijk doel: documenteren van specifieke behandelingskeuze = voorafgaande wilsverklaring (schriftelijke verklaring wat pt. wel of niet meer wil aan zorg en behandeling) Verschuiving doelstelling VZP Vroeger: documenteren specifieke behandelingskeuzes Nu: aandacht voor proces van communicatie tussen patiënt, arts en familie Kwaliteit van zorg: optimale verhouding tussen de feitelijk geboden zorg en de verwachtingen hoe dichter de verwachting liggen bij de feitelijke geboden zorg hoe groter de tevredenheid CONCEPT

WAAROM Vroegtijdige Zorgplanning? Waarom nu?/ Waarom is VZP ‘Hot item’? Hogere levensverwachting Levenskwaliteit Verschuiving positie pt. Autonomie – inspraak – samenwerken Evolutie wettelijk kader CONCEPT

Waarom is VZP belangrijk? Belang = nadenken over, neerschrijven/noteren, naar teruggrijpen – zeker wanneer je het niet meer zelf kan zeggen Zorgt voor groter gevoel van controle meer overeenstemming wensen gerealiseerde zorg hogere levenskwaliteit door meer begrip, verhoogde openheid, minder angst, versterkt familiebanden 3-voudig: zorg voor patiënt: keuze respecteren/ outcome verbeteren/onrust verminderen zorg voor familie: Beslissingslast wegnemen/ relatie pt.- familie verbeteren zorg voor jezelf: Relatie pt.- zorgverlener verbeteren / houvast voor beleid CONCEPT

WIE kan Vroegtijdige Zorgplanning doen? Iedereen heeft een rol in dit proces Pt/cl. Mantelzorger Welke rol? Signaalontvanger Doorverwijzer Gespreksleider … CONCEPT

WANNEER Vroegtijdige Zorgplanning doen? Zo vroeg mogelijk in de hulpverleningsrelatie starten in WZC met eerste gesprek is veel te laat - vroeger en breder  belang thuiszorg! Proces VZP is een continu proces – geen statisch gegeven. Een VZP-proces is nooit af: Zelfs wanneer zaken neergeschreven zijn, kan altijd herzien worden VZP is ≠ 1 gesprek Bij signalen (zie stappenplan) Met of zonder noodzaak - bepaalde (risico)doelgroepen CONCEPT

Wat is jouw rol? Stimuleer betrokkene om er met huisarts over te spreken Stimuleer autonomie van patiënt: Vang signaal op Maak kenbaar dat je signalen opgevangen hebt Licht VZP toe Maak pt. bewust om wensen kenbaar te maken Help pt. gesprek voor te bereiden Stimuleer pt. om in gesprek te gaan met familie CONCEPT

Drempels/valkuilen? Vaak ‘te laat’ om over vzp te spreken Neiging tot uitstellen Tijdsdruk Gebrek aan ervaring Financieel aspect (geen nomenclatuur-nummer voor artsen) Erover spreken en documenteren is 1 ding maar wat dan… CONCEPT

Wat als huisarts niet aan VZP doet storing relatie arts – patiënt kwaliteitslabel voor hun praktijk ? Wat als de pt. niet over VZP wil spreken? deze wens respecteren verder informeren (wat bij dementie, verslechtering van je gezondheidstoestand) sommige mensen willen zich gewoon overgeven … CONCEPT

HOE aan Vroegtijdige Zorgplanning doen? Vroegtijdige Zorgplanning is een voortdurend proces Cyclus: signalen – gesprekken – noteren Stappenplan + duiding van zorgcoderingsformulier CONCEPT

Stappenplan Signalen opvangen (Tussentijdse) gesprekken/contacten VZP-gesprek Noteren VZP Bewaren VZP-afspraken Herzien VZP Uitvoeren CONCEPT

Wat zijn signalen (1)? Belangrijke gebeurtenissen bij patiënt of omgeving Vb. buur overleden aan kanker, “dat wil ik nooit meemaken” of “dat alles maar vlug voorbij is” Vb. bij aanvraag pensioen merkbaar dat mensen stilstaan bij later = meer en meer zorg nodig (verandering zorgomstandigheden) Vb. bij langdurige begeleiding van zieken en zorgbehoevende ouderen Huisarts: bij bepaalde groepen patiënten Palliatieve patiënten Geriatrische patiënten Dementerende patiënten CONCEPT

Verpleging/ verzorging/ … ziet pt. dikwijls elke dag Geven makkelijker signalen Let op non-verbale communicatie Mpij werkers staan soms dicht bij mantelzorgers die uiten hoe ze hun levenseinde zien Soms subtiele signalen: bij rouwbericht: “hij heeft een mooie dood gehad, ‘k zou het ook zo willen” de uitspraak “misschien ben ik hier niet meer” is een veel zeggende uitspraak die verschillende gedachten verbergt bij rusthuisopname van iemand: “ ‘k hoop dat ik daar nooit naartoe moet” na ziekenhuisopname: “ze moeten mij daar niet meer naartoe brengen” CONCEPT

(tussentijdse) gesprekken / contacten (2) Iedereen die met patiënt/cliënt in contact komt, kan ingaan op signalen met als doel signaal verduidelijken Noteer en communiceer in overleg met patiënt/cliënt aan betrokken hulpverleners (zeker huisarts) Noteer in communicatieschrift

VZP gesprek (3) Wat bespreken ? Wat wil Patiënt niet meer (= Negatieve arm – zorgbeperking) Wat wil patiënt wel nog (= Positieve arm – zorguitbreiding) Wat besproken is toetsen op haalbaarheid Wat kan er nog ? Wat mag er nog ? Evalueren Toekomstverwachting: Patiënt informeren over diagnose, zorg en behandeling Doelen laatste levensperiode: voor en nadelen behandeling misverstanden uitpraten !!!! Bespreken nu het nog kan, VOOR de problemen optreden !!!

Gevolg: communicatie naar andere zorgsettings mogelijk Documenteren Wat: = continu interactief proces van overleg tussen alle betrokken disciplines = op een gedocumenteerde en gestructureerde manier Gevolg: communicatie naar andere zorgsettings mogelijk Documenteren Ruimte om opties te herzien

Noteren VZP (4) Spreek (samen met patiënt/cliënt) af wie de afspraken noteert Noteer beknopt en in duidelijke taal codering direct terug te vinden Laat betrokkenen notities nalezen en vraag of ze alles begrijpen Noteer op VZP-zorgcoderingsformulier en/of wilsverklaring inzake gezondheid Meld op zorgfiche (aandachtspunten voor verzorging) in communicatieschrift Toelichting zorgcoderingsfomulier?

Bewaren VZP-afspraken (5) Bewaar het VZP-zorgcoderingsformulier bij de patiënt/cliënt, bij de (huis)arts, bij de vertegenwoordiger. Indien de afspraken wijzigen, vernietig het huidig document.

Herzien VZP (6) Patiënt/cliënt kan op elk moment zijn wensen herzien. Flexibiliteit is belangrijk. Ga terug naar 1 (signalen opvangen)

Uitvoeren VZP (7) ALTIJD (ook in acute situaties) eerst de patiënt/cliënt bevragen Als de patiënt/cliënt niet aanspreekbaar is, volg dan de notities van het VZP-gesprek (tenzij medisch onverantwoord)

Vroegtijdige Zorgplanning in eigen werking Hoe ga je in je eigen werking aan de slag? Wie doet de gesprekken (niet)? Waar kan je terecht voor meer info/ondersteuning? CONCEPT

Meer info Andere documenten Meer informatie via: SEL De mantel Pall. zorg federatie dementie …