Veilig werken – Beroepsrisico’s Geert.Peuskens@uza.be

Verpleegkundige beroepsrisico’s Fysieke belasting Gevaarlijke & allergene stoffen Latexallergie Huidaandoeningen Blootstelling medicatie Verbale en non-verbale agressie Psychische belasting; werdruk en werkstress (Bloed)overdraagbare aandoeningen

Bloedoverdraagbare aandoeningen HIV 0.3% Hepatitis B 6 – 40% Hepatitis C 3 – 10%

Overdracht in cijfers (?) HIV België : GEEN Amerika: 57 gezondheidswerkers Wereldwijd 290 gevallen

Overdracht HIV Bloed/bloed contact Onbeschermde sexuele contacten Borstvoeding Cave! Lichaamsvochten als overdracht van andere micro-organismen

Geen verspreiding van HIV via: Lucht Handdruk Knuffel Tongzoen Masturbatie Urine, stoelgang, braaksel (tenzij bloed aanwezig) Zweet, tranen en speeksel Uit hetzelfde glas drinken Muggen Zelfde toilet gebruiken

Preventie HIV-overdracht Materiaal Naaldcontainer Handschoenen Beschermbril Masker Overschort Gesloten bloednamesysteem Naalden en infuuscatheters

Risico versus veiligheid Materiaal Voordelen: Veiligheid! Minder prikaccidenten + gevolgen Nadelen/problemen: Veiligheid? Kennis van materiaal Standardisatie in ziekenhuizen Kostprijs

Preventie HIV-overdracht Iedereen testen? Kostprijs Patiënt op de hoogte? Patiënt verplichten Meer veiligheid?

Preventie HIV-overdracht Vaccinatie (Toekomst?) Barrier Nursing Hygiëne Hygiënische handontsmetting Handen wassen Chirurgische handontsmetting

Preventie HIV-overdracht Definitie: ‘Prikaccident’ Ongeval waarbij iemand zich verwondt aan een scherp voorwerp dat mogelijk in contact geweest is met menselijk bloed, serum, plasma of met kweekvloeistoffen, maar ook door bijten of een bloedtransfusie. Bij een spataccident is door het spatten kans op een besmetting via een wondje, kloofjes in de huid of via de slijmvliezen in de mond, neus of oog.

Prikaccident vermijden Is de interventie nodig? Scherpe voorwerpen nodig – andere systemen beschikbaar? Veiligheidsrapportage & evaluatie Procedures Inscholing/bijscholing Ervaring + werkdruk Bewustwording rond veiligheid Materiaal

Veilig werken Denk na! Materiaal + werkveld voorbereiden Handhygiëne Handschoenen aan Techniek uitvoeren Vuil materiaal onmiddellijk verwijderen Eventuele stalen verpakken Handschoenen uit

Aandachtspunten Nooit recappen! Naaldcontainer! Spuit en naald samen verwijderen Handschoenen Gesloten bloednamesysteem

Gevolgen van prikaccident Voor slachtoffer Somatisch Psychologisch/professioneel Sociaal Spiritueel Voor afdeling/ziekenhuis

Postexposure Prophylaxis Voorkomen is beter dan PEP Steeds in overleg met expert in behandeling van HIV PEP = dringende medische hulpverlening Start zo snel mogelijk! (Effect en geruststelling)

Postexposure-protocol Neergeschreven en duidelijk protocol voor alle bloedoverdraagbare infecties Aandacht voor: rapportage, evaluatie, counselling, behandeling en follow-up Naleven van protocol & procedures Beschikbaarheid medici Beschikbaarheid HAART Kennis en kunde

Postexporsure-management Verzorging plaats van blootstelling Wonde laten bloeden Wassen met water en zeep Ontsmetten Risicobepaling HIV – hepatitis Testen bron + slachtoffer

Risicobepaling Waarom PEP? Afhankelijk van: Minder kans op transmissie – ‘Window of opportunity’ Afhankelijk van: Wijze van blootstelling Hoeveelheid bloed of lichaamsvocht Zwangerschap Virale lading Resistentie

Postexposure-rapportage Datum en uur van blootstelling Plaats en wijze van blootstelling Welk scherp voorwerp – op welke wijze - op welk ogenblik in het proces Hoeveelheid vloeistof of materiaal, diepte en contacttijd Informatie over bron: HIV-status, stadium, therapiegeschiedenis en virale lading

Postexposure Prophylaxis Geen standaard (afhankelijk van patiënt) Voorkeur: combinatietherapie Voorbeeld van behandeling: Basis: 4-weken regime van 2 AV-medicatie Combivir (nucleoside analoog) Eventueel combinatie met PI: Kaletra Crixivan of Viracept Therapietrouw!

Postexposure-folluw up Counselling! Postexposure HIV-tests: 6 weken – 12 weken – 6 maanden – ev. 12 maanden Medische follow-up Monitoring toxiciteit PEP: bij aanvang + na 2 weken + afhankelijk van resultaten en klachten Cytologie, nierfunctie en leverfunctie Afhankelijk van specifieke bijwerkingen medicatie Ook medische follow-up indien geen behandeling

Postexposure Prophylaxis Aandachtspunten Resistentievorming Bijwerkingen Zwangerschap (?)

Hepatitis Hepatitis B Hepatitis C Vaccinatie Immuunglobulines Immuunglobulinies? Follow-up 10% acute hepatitis 60 – 80% chronisch dragerschap 30% levercirrose – 20% hepatocellulair carcinoom

Tuberculose Respiratoire TB Extrarespiratoire TB Longtuberculose (open/gesloten) Exsudatieve pleuritis Extrarespiratoire TB Centraal zenuwstelsel Klieren Abdominaal, wonden,….

Open longtuberculose Isolatiekamer (bronisolatie) Standaard voorzorgsmaatregelen TB-masker Handschoenen en overschort enkel nuttig bij risico op contact met sputa Indien risico: Mantoux-test (tuberculinetest) of RxTx

Tuberculose Contactisolatie Pleuritis > Pleuravocht Centraal Zenuwstelsel > Cerebro-spinaal vocht Klieren > Kliervocht Abdominaal > Ascitesvocht Wonden > Wondvocht

Denk aan jezelf… en aan de patiënt! Denk na! Eigen veiligheid eerst! Denk ook aan de patiënt!