Vertering koolhydraten Polysachariden Disachariden (zetmeel, glycogeen) (sucrose, lactose) Mondholte Keelholte Slokdarm Speekselamylase Kleinere polysachariden, maltose Maag Polysachariden Lumen van Dunne darm Alvleesklieramylasen Maltose and andere Disachariden (lactose, sacharose) Disacharidasen Epitheel van dunne darm (darmvlok- ken) Monosacchariden (glucose, fructose, galactose)

Pro-enzymen: trypsinogeen, chymotrypsinogeen, procarboxypeptidase Eiwitvertering Proteïnen Pro-enzymen: trypsinogeen, chymotrypsinogeen, procarboxypeptidase Pepsine Maag Kleine polypeptiden Polypeptiden Pancreas trypsine en chymotrypsine Lumen van dunne darm Kleinere polypeptiden Pancreas carboxypeptidase Aminozuren Kleine peptiden Epitheel dunne darm (darm- vlokken) Dipeptidasen, carboxypeptidase, en aminopeptidase Aminozuren

De plek verschilt 2HN-C-C-N---C-N---C-N---C-N-C-C-OH O O O H H R R Pepsine, trypsine, chymotrypsine Carboxypeptidase Aminopeptidase 34 - = peptidebinding

Nucleotide fosfaat-suiker base Nucleoside suiker base 35 Vertering nucleïnezuren Nucleotide fosfaat-suiker DNA, RNA Lumen van dunne darm Pancreas nucleasen base Nucleotiden Nucleotidasen Nucleoside suiker Nucleosiden Epithelium van dunne darm (darm- vlokken) Nucleosidasen en fosfatasen base Nitrogene basen, suikers en fosfaten 35

Gal gemaakt in lever en opgeslagen in galblaas Vetvertering Vetbolletjes Galzouten emulgeren Lumen van dunne darm Vetdruppeltjes verteren Pancreas lipase Glycerol, vetzuren, monoglyceriden Gal gemaakt in lever en opgeslagen in galblaas Gemaakt van rode bloedcellen 36

37 Fig. 41-13 Carbohydrate digestion Protein digestion Nucleic acid digestion Fat digestion Oral cavity, pharynx, esophagus Polysaccharides Disaccharides (starch, glycogen) (sucrose, lactose) Speeksel amylase Smaller polysaccharides, maltose Stomach Proteins Pepsine Small polypeptides Lumen of small intes- tine Polysaccharides Polypeptides DNA, RNA Fat globules Pancreas amylase Pancreatic trypsin and chymotrypsin Pancreatic nucleases Bile salts Maltose and other disaccharides Fat droplets Nucleotides Smaller polypeptides Pancreatic lipase Pancreatic carboxypeptidase Glycerol, fatty acids, monoglycerides Amino acids Epithelium of small intestine (brush border) Small peptides Nucleotidases Nucleosides Disaccharidases Dipeptidases, carboxypeptidase, and aminopeptidase Nucleosidases and phosphatases Monosaccharides Amino acids Nitrogenous bases, sugars, phosphates 37

Hormonen 38 Lever Galblaas Gal Stomach Secretine and CCK – Gastrine + Fig. 41-14 Lever Hormonen Galblaas Gal Stomach Secretine and CCK – Gastrine + CCK + Pancreas Duodenum of 12-V. darm Secretine + Key CCK CCK= CholeCystoKinine + Stimulatie Inhibitie + – 38

Verteringshormonen Hormoon Gestimuleerd door Plaats van aanmaak Werking Gastrine Oprekking maagwand Vertering eiwitten Maagwand Stimuleert maagsap-productie Secretine Verlaging pH 12 v. darm (vanwege vet) 12 v. darm Remt peristaltiek en HCl-afgifte maag Stimuleert pancreas tot afgeven HCO3- (neutraliseert de voedselbrij) Cholecystokinine (CCK) Aminozuren en vetzuren Enzymproductie pancreas Contractie galblaas

De dunne darm Jejunum = nuchtere darm Ileum = kronkeldarm 12-vingerige darm, nuchtere darm en kronkeldarm vormen samen de dunne darm. Aan het eind van de dunne darm zit een kringspier, waardoor de voedselbrij niet terug kan stromen. In de dunne darm wordt de vertering afgemaakt en worden de voedingsstoffen opgenomen. 40

poortader naar de lever Fig. 41-15a poortader naar de lever Spierlaag Darm plooien Villi = darmvlokken Legenda Voedsel absorptie Darmwand 41

Bloedvaten (haarvaten) Fig. 41-15b Microvilli aan het darmepitheel Lumen Bloedvaten (haarvaten) Epitheel cellen Basale oppervlak Epitheel cellen lymfevat lymfevat Villi Legenda Voedsel absorptie 42

Resorptie (ook absorptie genoemd) Fructose passief door gefaciliteerde diffusie Aminozuren, kleine peptiden, vitaminen en de meeste glucosemoleculen actief m.b.v. pomp Aminozuren: http://www.youtube.com/watch?v=g2-ONqzyPF8&NR=1 Monosacchariden: http://www.youtube.com/watch?v=yWZsmP8vl70&NR=1 Vet: http://www.youtube.com/watch?v=aAyIRFXzVHk&NR=1 Symport, antiport, secondair actief transport: http://glencoe.mcgraw-hill.com/sites/9834092339/student_view0/chapter5/ De meeste vetten volgen een andere weg, via de lymfe. 43

http://www.bioplek.org/animaties/spijsvertering/vetvertering.html http://www.bioplek.org/animaties/mens_overigen/lever.html#Scene_11