Kleuren om (van) te snoepen Voorbereiding post 5 Kleuren om (van) te snoepen Groep 3-4

Welkom bij IVN Valkenswaard Dit is de powerpointserie als voorbereiding op post 5: Kleuren om (van) te snoepen voor groep 3 en 4. Inhoud: Algemeen Verhaal over het infobord Spel Werkvel Opruimen

Algemeen Voor post 5 is een tafel nodig. Zorg dat er bij de tafel genoeg stoelen staan voor de kinderen en voor uzelf. Voor de UV-kast die bij de post hoort is een stopcontact nodig. Steek de stekker van de stekkerdoos met schakelaar in het stopcontact. Met de schakelaar kunt u de UV-kast tussendoor aan- en uitzetten. Het effect van de UV-kast is mooier als bij deze post het licht kan worden uitgedaan. Zorg ervoor dat voor de begeleider het licht- knopje makkelijk bereikbaar is en dat de begeleider weet waar de knop zit. Worden er op de post werkvellen gebruikt, zorg dan voor (kleur) potloden. 3

Achter het tabblad ‘groep 3-4’ vindt u informatie over het spel en het werkvel. Neem voor het verhaal niet meer dan 10 minuten en de rest van de tijd voor het spel. Het werkblad kan op school worden gemaakt, dit hoeft niet op de post.

Verhaal Op de post willen we de kinderen het volgende vertellen over insecten en bloemen: Insecten hebben altijd 6 poten. Bloemen en insecten hebben elkaar nodig. Insecten vinden voedsel (stuifmeel en nectar) in de bloemen. Insecten zorgen voor bestuiving van de bloemen en daardoor kan de bloem zaadjes vormen en zich voortplanten. Insecten zien de wereld anders dan mensen. Bloemen lokken insecten onder andere met mooie kleuren.

Wat is een insect ? U pakt de grote wesp en gaat samen met de leerlingen aan tafel zitten. Wat is een insect? Een insect heeft altijd 6 poten. U telt de poten samen met de kinderen. Wat is er nog meer te zien bij de wesp? Twee voelsprieten, vleugels, een driedelig lijf. De angel zit aan het achterlijf. Kennen de leerlingen nog andere insecten? Bij, mier, wesp, vlinder of libelle zijn voorbeelden van insecten. Spinnen zijn geen insecten want zij hebben 8 poten.

Verhaal linker bord U gaat nu verder met het eerste bord. Bloemen en insecten hebben elkaar nodig. Wat vinden insecten bij de bloemen? Insecten vinden nectar en stuifmeel bij de bloemen. Beide zijn heel voedzaam.

De bouw van een bloem De kelkbladen zijn vaak groen. Zij beschermen de bloem als deze nog in de knop zit. De kroonbladen zijn meestal opvallend gekleurd. De meeldraden vormen het mannelijke deel van de bloem. Iedere meeldraad bestaat uit twee delen: een dunne stengel (de helmdraad) en een helmknop, die de stuifmeelkorrels bevat. De stamper is het vrouwelijke deel van de bloem. Iedere stamper bestaat uit twee delen: een steel (de stijl) en aan het uiteinde daarvan de stempel. De stijl ontspringt aan het vruchtbeginsel onderin de bloem.

Kruisbestuiving Om bloemen zaden te laten maken, moet er bestuiving plaats vinden. Het stuifmeel van de helmknop van de ene bloem moet naar de stempel van een bloem van een andere plant gebracht worden. De bloemen moeten van dezelfde soort zijn. Door aan de witte knop te draaien kunt u laten zien hoe de hommel van de helmknop van de ene bloem naar de stempel van de andere bloem vliegt en zo stuifmeel kan overbrengen.

Bloemen maken reclame Insectenbloemen maken op verschillende manieren reclame: De vlier heeft kleine bloempjes, maar omdat ze met vele bij elkaar zijn vallen ze toch op. Andere bloemen hebben straalbloemen aan de buitenkant, bijvoorbeeld de margriet. Soms zijn er grote randbloemen zoals bij de Gelderse roos. Sommige bloemen vallen op door hun mooie kleuren en aantrekkelijke vormen. Dit zijn allemaal reclameborden en wegwijzers om insecten te lokken met het doel bestoven te worden.

Honingmerken De honingmerken zijn wegwijzers naar de nectar. Ze hebben verschillende vormen zoals vlekjes of streepjes. De streepjes zijn goed te zien op de foto van de viooltjes. Op het werkvel staat een opdracht over honingmerken. Wijst u daarom de leerlingen ook op de honingmerken bij de plaat “Bouw van een bloem”. Deze plaat bevindt zich links van de wegwijzers.

UV- kast Insecten zien kleuren anders dan wij. Insecten zien ultraviolet licht. Wij mensen kunnen dit niet zien. Dit kunt u laten zien middels de UV-kast. Doe eerst het licht uit bij de post. Let op dat de knop op de UV-kast helemaal naar rechts gedraaid is, tegen de richting in van de pijl die op de knop staat. 12

Nu kunt u het licht in de UV-kast aan doen middels de rode schakelaar op de contactdoos. Wij zien de bloemen en achtergrond zoals wij mensen het zien. We kunnen veel details herkennen. De achtergrond met de boerderij en de bomen is goed te zien evenals de wolken. 13

Door de knop naar links te draaien in de richting van de pijl op de knop, kunnen we laten zien dat de wereld voor insecten er anders uit ziet. Hetzelfde plaatje in UV-licht ziet er heel anders uit. De bloemen, en vooral de honingmerken vallen erg op. De insecten zien dus wat voor hen belangrijk is. Zij weten zo heel goed waar ze eten kunnen vinden. Vertel de kinderen dat de insecten UV-licht bij daglicht zien.  Herhaal dit zodat de kinderen nog een keer kunnen kijken hoe verschillend de wereld er uit ziet voor insecten en voor mensen. Gebruik de rode schakelaar om het licht in de kast uit te doen voordat u verder gaat. Het wordt anders te heet in de kast en de verrassing voor de volgende groep is ook weg. 14

Verhaal rechter bord Als u al 10 minuten aan het verhaal heeft besteed, dan kunt u dit bord beter overslaan en aan het spel beginnen. Het verhaal van dit bord gaat over de lievelingskleuren van insecten. Net als mensen hebben ook insecten lievelingskleuren. Op het bord vindt u de lievelingskleuren van hommels, bijen, dagvlinders, nachtvlinders, vliegen, kevers en wespen. De pijlen verwijzen naar een foto van het desbetreffende insect. De insecten zijn heel vaak op bloemen van deze kleuren te vinden, maar het betekent niet dat ze nooit op anders gekleurde bloemen te zien zijn.

Hommels en bijen Hommels zijn heel goede bestuivers. Ze kunnen goed kleuren zien; zij zien echter geen rood, maar wel ultraviolet. Hommels kunnen vanaf ’s ochtends vroeg vliegen want ze koelen niet zo snel af omdat ze zo behaard zijn. Hommels houden van heldere kleuren zoals wit en geel. Ook bijen zien goed kleuren en net als hommels zien ze geen rood maar wel ultraviolet. Bijen vind je vaak op witte, blauwe of gele bloemen. Bijen verzamelen heel veel nectar en stuifmeel. Van de nectar maken ze honing. Het stuifmeel zie je soms als geel klompje aan de poot van een bij.

Dag- en nachtvlinders Dagvlinders zijn overdag actief. Ze kunnen uitstekend kleuren zien; zij zien rood, maar ook ultraviolet. De bloemen, die ze bezoeken, hebben vaak een rode, blauwe of paarse kleur. De meeste vlinders hebben een lange, zuigende roltong. Nachtvlinders zijn meestal ’s nachts actief. De bloemen, die ze bezoeken, hebben lichte kleuren zodat ze goed te zien zijn in het donker. Deze bloemen geuren ook altijd sterk, bijvoorbeeld de teunisbloem of de kamperfoelie.

Vliegen en kevers De meeste vliegen kunnen met hun monddelen alleen nectar halen uit vlakke bloemen en andere bloemen met makkelijk te bereiken nectar. Zweef-vliegen zoals deze op de foto zie je vaak op witte, roze, gele of groene bloemen. Kevers zien niet zo erg goed, maar hun reukvermogen is prima. Daarom hebben de bloemen, die door hen bestoven worden, sterke geuren. Het moeten stevige bloemen zijn, bijvoorbeeld scherm-bloemen. De bloemen zijn veelal wit.

Geur en vorm van bloemen Wespen Wespen zijn kaal en verzamelen alleen nectar voor directe, eigen consumptie. Ze zijn als bestuivers minder belangrijk. De jonge wespen krijgen dierlijk of plantaardig voedsel. Wespen bezoeken bloemen waar de nectar dicht aan de oppervlakte ligt en dus goed bereikbaar is. Wespen worden aangetrokken door bruin of bruinrood. Geur en vorm van bloemen Niet alleen kleuren maar ook de geur en de vorm van de bloemen spelen een rol bij het lokken van insecten. Zo hebben bloemen die door kevers, aas- en mestvliegen bestoven worden geen honingmerken (die zien ze toch niet), maar wel een hele sterke geur.

Spel “Samen overleven” Materiaal: 25 kaarten Dit spel lijkt op zwartepieten. Het is de bedoeling van het spel om paren te vormen. 2 gelijke kaarten mogen op tafel gelegd worden. De verliezer is degene die de laatste kaart in handen heeft. Als het groepje kleiner is dan 4 kinderen, kunt u het beste 3 paar kaarten terug leggen in het doosje en met de rest van de kaarten spelen.

Spelverloop Deel alle kaarten uit. Als een speler meteen twee dezelfde kaarten heeft, mag hij het paar op tafel leggen. Degene die links naast de deler zit, mag beginnen. Trek één kaart uit de hand van de persoon links van je. Kijk dan of je eenzelfde kaart in je hand hebt. Is dit gelukt, dan leg je het paar op tafel, zo niet, dan houd je de kaart bij je. Ieder trekt zo om de beurt een kaart, tot er één kaart overblijft. Dat is de merel, die lijsterbessen eet. Bij de merel kunt u nog het volgende verhaal vertellen.

Verhaal van de merel We hebben steeds verteld over allerlei middelen die de planten benutten om toch maar bestoven te worden. Er zijn ook allerlei manieren waarop planten hun zaden verspreiden. Ook hierbij spelen kleuren vaak een rol. Vogels zien bijvoorbeeld goed rood. Zij eten de bessen van de lijsterbes en poepen de zaden die er in zitten op enige afstand van de plant uit. Zou het zaad onder de plant opkomen, dan krijgt het te weinig licht, ruimte en voedsel. Het zaad ontkiemt bovendien beter omdat het al wat voorgeweekt is. De vogel zorgt dus voor het voortbestaan van de lijsterbes. Hierna worden de kaarten voorzichtig geschud door de begeleider.   Tijd over: herhaal het spel.

Werkvel groep 3-4 Het werkvel voor groep 3-4 ziet u rechts. De leerlingen moeten de honingmerken kleuren. Als er nog tijd over is mogen ze ook de rest van de bloem kleuren. Het werkvel kan ook op school gemaakt worden. Wilt u het werkvel bij het IVN maken, dan zijn er potloden op de post. De oplossing van het werkvel zit in het werkboek.

Opruimen Na de laatste groep het spelmateriaal opruimen en bij het infobord van de post terugleggen. De stoelen netjes om de tafel zetten. Haal de stekker van de UV-kast uit het stopcontact. De materialen gaan door veel handen. We nemen aan dat iedereen hiermee voorzichtig is, maar toch kan er iets kapot gaan of kwijt raken. Meld dit s.v.p. meteen bij degene die vanuit het IVN de ochtend/middag begeleidt, of bij de leerkracht. Bedankt voor uw medewerking en veel succes en plezier met het bezoek aan Kleur om te overleven. 24