TAALVERWANTSCHAP

1. Instap 1. Hoeveel talen zijn er in de wereld? http://www.ethnologue.com/ (“languages of the world”) …. levende talen gecatalogiseerd [! taal vs. dialect] 2. Hoeveel talen ken je? Bijlage: gedichten in andere talen begrijpen

2. Welke taal is de oudste? = vraag naar het ontstaan van “de eerste taal” 2.1. Mythische en voorwetenschappelijke verhalen 2.2. Wetenschappelijke verklaring 2.3. Hoe komen we van één taal tot zoveel talen?

2.1. Mythische en voorwetenschappelijke verhalen Herodotos (5e eeuw v. Chr.) => verhaal over een Egyptische koning - experiment met 2 kinderen in afzondering - kinderen worden gevoed door herder & geit - eerste woord kinderen: “bekos” (= ‘brood’ in het Frygisch)

2. Middeleeuwen => Hebreeuws als eerste en enige taal => straf van God (“toren die tot aan de hemel zou leiden”) = taalverwarring => ontstaan Grieks, Latijn, …

3. Langzaamaan … besef dat sommige talen toch meer op elkaar lijken dan anderen. besef dat die gelijkenissen en verschillen toch niet ‘toevallig’ konden zijn. …. Interesse in taal, taalverwantschap, etymologie groeit …

2.2. Wetenschappelijke verklaring = belang van William Jones (einde 18e eeuw) gepassioneerd door het Sanskriet (oude, Indische taal, gaat terug tot 1000 v. Chr.) Plaats verwantschap voor het eerst in een groter geheel (Sanskriet vs. Latijn vs. Grieks …) “Sanskriet heeft, in al zijn ouderdom, een prachtige structuur: het is volmaakter dan Grieks, rijker dan Latijn en doorzichtiger dan beide. Toch bestaat er een zo sterke onderlinge gelijkenis – in de stammen van werkwoorden en in de grammaticale structuren – dat deze niet op toeval berusten kan. Iedere filoloog die deze drie talen bestudeert, moet wel aannemen dat ze uit eenzelfde bron ontsproten zijn, die wellicht niet meer bestaat.” => ontstaan historisch-vergelijkende taalwetenschap

Ontstaan van de historisch-vergelijkende taalwetenschap * Welke taal is dan de oudste volgens Jones? (= vraag naar ‘onze’ oertaal) => *Indo-Europees (ca. 5000 v. Chr.)

2.3. Hoe komen we van één tot zoveel talen? Stamboomtheorie Golventheorie (Wellentheorie) Superstraattheorie Substraattheorie

3. Verwantschap tussen talen 3.1. Hoe stel je taalverwantschap vast? Zie tabel: Welke conclusies m.b.t. taalverwantschap kan je hieruit trekken? Met welke voorwaarden moet je rekening houden om taalverwantschap vast te kunnen stellen? Hoe komt dat sommige woorden ondanks verwantschap toch ‘uit de boot vallen’?

3.2. Indeling in taalfamilies Op basis van meer-minder verwantschap taalfamilies stam- en dochtertalen stamboom ‘onze’ taalfamilie: * Indo-Europese taalfamilie - verspreid over groot deel Europa en Azië - oudst bewaarde taal: Sanskriet

*Indo-Europese taalfamilie Germaans (o.a. Engels, Duits, Nederlands, Fries, Zweeds, Deens) Keltisch (o.a. Welsh, Bretons, Gaelisch, Iers) Romaans (o.a. Italiaans, Spaans, Frans, Portugees) Hellenisch (Grieks) Slavisch (o.a. Russisch, Oekraïns, Tsjechisch, Bulgaars, Pools) Baltisch (Lets, Litouws) Armeens (Armeens) Albaans (Albanees) Indo-Iraans (Perzisch, Sanskriet, Hindi, Urdu)

Opm: Andere taalfamilies in Europa: - Baskisch Oeralische taalfamilie (o.a. Fins, Laps, Hongaars) Altaïsche taalfamilie (o.a. Turks en Mongools)