Jean- Dominique Larrey L’Art d’amputer vite et haut Jean- Dominique Larrey L’Art d’amputer vite et haut “ Je salue l’honneur qui passe” A.Wellesley, Duke of Wellington Bonheiden, 14 juni 2008
Waar is de plaats van de chirurgie? Antoine-Jean Gros, Musée du Louvre Eylau 8 februari 1807
Dominique Larrey -Toulouse, Paris -Chirurgien-Naviguant 1787 “la Vigilante” -15 juli 1804 Légion d’Honneur Eylau Sabel van Napoleon -Januari 1810 Baron d’Empire
“La chirurgie,art cruel, était envisagée avec effroi.” Ollier L “ Quarante-cinq amputations de bras, d’avant-bras, de cuisses et de jambes furent pratiquées en ma présence par les chirurgiens-majors.” Larrey, JD,1812
Amputatie desarticulatie van de schouder en sporadisch heup zeer vaak conservatieve chirurgie 4 – 7.5% amputaties verricht door Percy vergelijkbaar cijfer voor Larrey Borodino: 220 amputaties/ = 1% (alleen en binnen 24 uur!)
Prognose overlijden: % genezing: % relatief invaliede: % absoluut invaliede: %
Van opinion based…
…naar evidence-based… “Leidde de primaire amputatie (I) van zwaargekwetste soldaten in de Napoleontische oorlogen(P) tot een betere overleving(O) in vergelijking met een uitgestelde behandeling op een later tijdstip in een hospitaal in de RCZ (C)?”
… zelfs in Napoleon’s tijd! kontroleprimairORP Bell106/22540/ <0.001 [0.92,5.74] Guthrie275/55124/ <0.001 [7.48,16.39] ∑381/77664/ <0.001 [2.56,12.30] Bell C, 1815; Guthrie G 1813 secundair versus primair:effect op mortaliteit
Prognose voordeel secundaire amputatievoordeel primaire amputatie Bell, 1815 (n = 371) Guthrie, 1813 (n = 842) Combined (n = 1213) OR [0.923,5.743] OR [7.585,16.395] OR [2.565,12.304] Bosteels J, Mathieu C.Unpublished