Arts-patiënt communicatie in de palliatieve fase Chris Rietmeijer Augustus 2009

(niet) anders dan anders Niet anders: Opbouw consult vlgs Silverman; met name fase van “Uitleg en Advies” Anders: zaak van leven en dood meer emotie bij patiënt en familie en arts

Niet anders Herhaling theorie consult vlgs Silverman Met name fase van Uitleg & Advies met frisbee-methode Uit: Onderwijsprogramma “Uitleg & Advies” , 1e jaar

Het consult volgens Silverman Begin van het consult Informatie inwinnen Lichamelijk onderzoek Uitleg en planning Beëindiging van het consult Relatie opbouwen Structuur bieden

Uitleg en advies Divers onderzoek: “Meer informatie heeft gunstige uitwerking op het beloop van de ziekte.” (“Als de anaesthesist voor de operatie uitlegt hoe de pijn na de operatie bestreden gaat worden is er niet alleen minder pijnstillende medicatie nodig, maar kan de patient ook eerder naar huis.” Egbert ea, 1964)

Uitleg en advies Ley, 1980: “Patiënten onthouden maar de helft.”

Uitleg en advies 80% heeft behoefte aan veel informatie 20% niet Divers onderzoek: 80% heeft behoefte aan veel informatie 20% niet

Uitleg en advies DAAR DUS NAAR VRAGEN!!!!! Tucket ea, 1985: “Patiënten onthouden informatie veel beter als deze aansluit op hun beleving en ideeën.” DAAR DUS NAAR VRAGEN!!!!!

Uitleg en advies Gezamenlijke besluitvorming leidt tot: Meer tevredenheid Minder bezorgdheid Betere “coping” Betere medicatie-inname Betere bloeddruk Betere HbA1c

Stelling Het gaat er niet om wat theoretisch het beste advies is, het gaat erom met welk advies de patiënt iets kan.

Tegenwerpingen van de patiënt zijn waardevolle informatie voor de arts Stelling Tegenwerpingen van de patiënt zijn waardevolle informatie voor de arts

Gezamenlijke besluitvorming = het toverwoord Start met samenvatting van bevindingen tot nu toe, en formuleer een werkdiagnose Vraag naar ideeën/belevingen bij patiënt Aansluiting? Nee? Exploreer! Ja? Verder! Stap voor stap vertellen en vragen

Frisbee vs kogelstoten

Frisbee De arts: Gebruikt korte zinnen Gebruikt eenvoudige bewoordingen  Vraagt wat de patiënt al weet  Vraagt hoeveel de patiënt wil weten  Maakt gebruik van herhalingen

Frisbee (vervolg) De arts: Vraagt de patiënt te herhalen wat hij gehoord heeft Vraagt de patiënt naar diens ideeën Merkt non verbale signalen op en laat dat merken Bekrachtigt vragen en tegenwerpingen van de patiënt: “Blij dat u dat zegt/vraagt”

Gezamenlijke besluitvorming

Arts-patiënt communicatie in de palliatieve fase

(niet) anders dan anders Niet anders: Opbouw consult vlgs Silverman; met name fase van “Uitleg en Advies” Anders: zaak van leven en dood meer emotie bij patiënt en familie en arts

Anders Zaak van leven en dood Complexe problematiek (somatisch-psychosociaal, spiritueel) Slechte communicatie kan grote gevolgen hebben Goede communicatie kan erg helpen Meer emotie bij patiënt en familie Meer emotie bij arts

Blokkades in de communicatie Blokkades bij de arts: Voorbeelden: schuldgevoel bij de huisarts over een aanvankelijk gemiste diagnose Angst bij de huisarts voor een euthanasieverzoek Moeite van de huisarts met het hanteren van de ontreddering bij de patiënt

Belang van goede communicatie e-mail enquête onder 55 palliatieve / euthanasie consulenten: 82% was problemen in de huisarts-patiënt communicatie tegengekomen

Communicatie in de palliatieve fase uit “COMPACT-in-opleiding” Huisartsopleidingen UMCU en VUmc + EMGO De drie a’s: Aanwezigheid Actief luisteren Anticiperen

Aanwezig zijn Zo kunt u mij (of mijn collega) te allen tijde bereiken Ik neem tijd voor u (omdat ik dat belangrijk vind) Voelt u zich vrij aan de orde te stellen wat u belangrijk vindt Huisarts gaat professioneel om met eigen persoon (kan reflecteren op eigen rol, kan zonodig meta-communiceren)

Actief Luisteren Open vragen stellen, verhelderen, actief en empathisch luisteren Wat heeft u begrepen dat u hebt en wat er te verwachten valt? Welke vragen, problemen, zorgen of angsten heeft u (lich/psychosoc/spiritueel)? Welke wensen en verwachtingen heeft u voor de komende uren en dagen? Welke onaffe zaken zijn er nog in uw leven die u wilt ‘oplossen’? Wat zullen we doen m.b.t. uw vragen en wensen?

Anticiperen Welke vervolgafspraak maken we? Welke complicaties zijn te verwachten en weet u hoe u dan kan handelen? Welke wensen en verwachtingen heeft u voor de komende weken/maanden? Hoe verwacht u dat het sterven zal gaan en hoe denken u en ik dat ik u dan kan bijstaan?