Diabetes Mellitus Epidemiologie, Etiologie, Pathofysiologie, Diagnostiek, Behandeling Maarten Buiter Remco de Groot (Presentator) Markus Fidler Ramon Fincken (Voorzitter) Module 6 – Regelsystemen Medische Informatiekunde Universiteit van Amsterdam

Inhoudsopgave Inleiding (Wat is DM, Classificatie, Epidemiologie) Etiologie Pathofysiologie Klachten & Symptomen Diagnostiek Behandeling Q&A Literatuur

Inleiding – Wat is DM Medisch Chronische hyperglykemie door absoluut of relatief gebrek aan insuline Storingen in carbohydraat-, vet- en eiwitstofwisseling Behandelbaar, maar niet te genezen Ernstige complicaties Grootse implicaties: Medisch Wetenschappelijk Sociaal Economisch

Inleiding – Wat is DM Metabole effecten van insuline Carbohydraten Stimuleert glycogeen opbouw Remt gluconeogenese Stimuleert opname glucose in spier- en vetweefsel Verlaagt glucosecon-centratie in het bloed Vetten Vorming triglyceriden Remt lipolyse en ketogenese Eiwitten Verhoogt eiwitsynthese

Inleiding – Wat is DM ACTIE ACTIE ACTIE NORMAAL: DM TYPE I: INSULINE Produceert Werkt op Met effect: ACTIE DM TYPE I: INSULINE Produceert Werkt op Met effect: ACTIE DM TYPE II: INSULINE Produceert Werkt op Met effect:

Inleiding – Classificatie Classificatie van Diabetes Mellitus Primaire diabetes mellitus: 95% IDDM (“Type 1”) 25% NIDDM (“Type 2”) 70% Secundaire diabetes mellitus: 5% Malnutritie-gerelateerde diabetes Ziekten van de pancreas Endocriene ziekten Drugs en gifstoffen Bron: Internal Medicine, Souhami

Inleiding – Epidemiologie Diabetes type I & II Leeftijd en geslacht

Inleiding – Epidemiologie Bron: Zimmet, P. J. Intern Med, 2000; 247-301

Etiologie IDDM (“Type I”) NIDDM (“Type II”) β-cellen vernietigd door: TOTALE AFWEZIGHEID β-CELLEN ONGEVOELLIGHEID VOOR INSULINE DEFECTE SECRETIE VAN INSULINE β-cellen vernietigd door: Autoimmuunsysteem Virussen Verminderde insuline-gevoelligheid: Oorzaak onbekend Waarschijnlijk post-receptor Wordt beïnvloed door: Genetische aanleg Omgevingsfactoren Defecte insuline-secretie: Oorzaak onbekend Aantal β-cellen verminderd Wordt beïnvloed door: Obesitas (!) Genetische aanleg Hoge concentratie glucagon Hyperglykemie

Pathofysiologie

CARDIOVASCULAIRE ZIEKTEN Pathofysiologie [INSULINE] ↓ GLYCOGENOLYSE ↑ [GLUCOSE] ↑↑↑ POLYURIE CARDIOVASCULAIRE ZIEKTEN GLYCONEOGENESE ↑ RETINOPATIE NEFROPATIE OPNAME GLUCOSE ↓ NEUROPATIE LIPOLYSE ↑ [FFA] ↑ [KETONLICHAMEN]↑ ACIDOSE… PROTEOLYSE ↑ [AMINOZUUR]↑

Klachten en Symptomen Symptomen bij presentatie: Acuut: Polydipsie Polyurie Nicturie Gewichtsverlies Vermoeidheid Wazig zien Infecties Acuut: Misselijkheid en braken Gedaald bewustzijn Acetonlucht in adem

Klachten en Symptomen Presentatie met complicaties: Myocardinfarct CVA Ischaemie extremiteiten Nierfalen Gevoelloosheid Visusproblemen Infecties Slechte wondgenezing

Diagnostiek Normale glucose-spiegel in bloed tussen 3,5 (vasten) - 8,0 (na eten) mmol/l Diagnostische tests Fasting Blood Glucose (FBG) Random Blood Glucose (RBG) Oral Glucose Tolerance Test (OGTT) HbA1c (Geglyceerd hemoglobine) Fructosamine Nierfunctie-tests Oogfunctie-tests Vasten 2 uur na glucose Normaal 6.0 < 7.8 Impaired fasting glucose (IFG) 6.1-6.9 Impaired glucose tolerance (IGT) 7.8 – 11.0 Diabetes Mellitus 7.0 11.1

Diagnostiek

Behandeling Pijlers behandeling Diabetes (NHG) Controles: Educatie patiënt: Ziekte-inzicht & verantwoordelijkheid Voedingsadvies Zelfdiagnostiek & controle Bloedglucose regulatie Behandeling van: Vetstofwisselingsproblemen Infecties Complicaties Controles: Interdisciplinair

Behandeling – IDDM (”Type I”) Zorgen dat er insuline in het lichaam komt Voeding Insuline spuiten Insulinepompje Eilandjes van Langerhans transplanteren

Behandeling – NIDDM (“Type II”) Voeding Vezelrijk Niet te veel zout en suiker Matig met alcohol Overgewicht Door overgewicht neemt de gevoeligheid voor insuline af Lichaamsbeweging Gewichtsregulatie Ook voor: Bloeddruk en cholesterol Insuline (kort/langwerkend)

Q&A ?

Literatuur Textbook of Medicine R.L. Souhami, J. Moxham Churchill Livingstone, 4th Ed. 2002 Interne Geneeskunde J. van der Meer, C.D.A. Stehouwer Bohn Stafleu Van Loghum, 12e Ed. 2001