Bouw en functie van het zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel

Waarom is het zenuwstelsel een conductor? Conductor = informatiegeleider tussen receptor en effector: het zenuwstelsel Zenuwstelsel is een conductor coördinerende functie; doorgeven van informatie in het lichaam. Voorbeelden: hand terugtrekken bij waarnemen van een warme kachel; atleet start met lopen bij het horen van het startsignaal. Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Mens kent heel wat beperkingen vergeleken met andere zoogdieren  toch kan hij zich handhaven: minder gevoelige receptoren; minder gevoelige effectoren; sterk ontwikkelde conductor. Soorten steuncellen

Indeling van het zenuwstelsel INDELING OP BASIS VAN BOUW EN LIGGING Centraal zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg Perifeer zenuwstelsel: netwerk van zenuwen dat centraal zenuwstelsel met rest van het lichaam verbindt; grensstrengen. Zenuwstelsel is een conductor Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Soorten neuronen INDELING OP BASIS VAN FUNCTIE Animaal zenuwstelsel: interactie tussen individu en zijn omgeving; autonoom zenuwstelsel: alle onbewuste levensprocessen. Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Soorten steuncellen

Wat zijn de bouwstenen van het zenuwstelsel? Neuronen = zenuwcellen: bouwstenen van het zenuwstelsel Zenuwstelsel is een conductor Vanaf de geboorte: volledig aantal neuronen; iedere dag sterven er 50.000 tot 100.000 af; oorzaak: veroudering; ernstige verwondingen; vergiftiging verslavende middelen (alcohol, roken, …); er worden geen neuronen bijgemaakt. Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Soorten steuncellen Steuncellen: regelen werking en instandhouding neuronen

Hoe is een neuron opgebouwd? Groot cellichaam; dendriet: uitloper die signalen ontvangt; axon: uitloper die signaal geleidt naar de volgende cel  Omhuld door myelineschede (= Schwann-cellen): elektrisch isolerende functie; eindknopje: uiterste verbreed puntje van de vertakking. Zenuwstelsel is een conductor Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Dendriet Witte en grijze stof Neuron Soorten steuncellen Axon Eindknopje Eenrichtingsverkeer bij een neuron

Welke soorten neuronen bestaan er? Afferente neuronen (= sensorische neuronen): ontvangen signalen van receptor en geleiden naar de hersenen of ruggenmerg.  Korte dendrieten en lange axonen. Zenuwstelsel is een conductor Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Efferente neuronen (= motorische neuronen): geleiden signalen van hersenen of ruggenmerg naar effector.  Korte dendrieten en lange axonen. Bouw neuron Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Schakelneuronen: ontvangen signalen van afferente neuronen, geven signalen aan elkaar door, geven signalen door aan efferente neuronen.  Liggen in de hersenen en ruggenmerg.  Korte dendrieten en axonen. Witte en grijze stof Soorten steuncellen

Verband tussen neuron en zenuw? Axonen: zenuwvezels; zenuwbundel: meerdere zenuwvezels samen omgeven door bindweefselschede; zenuw: meerdere zenuwbundels samen + bloedvaten. Zenuwstelsel is een conductor Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Zenuwbundel Bouw neuron Soorten zenuwen: sensorische zenuwen: zenuwen bevatten alleen zenuwvezels van afferente neuronen; effectorzenuwen: zenuwen bevatten alleen zenuwvezels van efferente neuronen; gemengde zenuwen: bevatten zenuwvezels van afferente en efferente neuronen. Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Soorten steuncellen

Verband tussen neuron en witte en grijze stof Witte stof = gemyeliseerde uitlopers (axonen) in hersenen en het ruggenmerg Zenuwstelsel is een conductor Grijze stof = niet-gemyeliseerde uitlopers + cellichamen in hersenen en het ruggenmerg Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Witte stof Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Soorten steuncellen Grijze stof Het ruggenmerg

Soorten steuncellen Cellen van Schwann: steuncellen in het perifeer zenuwstelsel → vorming van myelineschede rond zenuwvezels.  impulsgeleiding verbeteren zenuwvezels isoleren bij beschadiging, geen herstel Zenuwstelsel is een conductor Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Gliacellen: steuncellen in het centraal zenuwstelsel → vorming van myelineschede rond zenuwvezels.  neuronen op hun plaats en bij elkaar houden neuronen beschermen en isoleren beschadigde/dode neuronen opruimen neuronen voedingsstoffen + O2-gas geven en afvalstoffen verwijderen Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Soorten steuncellen

Neuronen in de hersenen

Insnoering van Ranvier Dendriet Neuron Eindknopje Insnoering van Ranvier Axon Myelineschede  Schwann-cellen Bouw neuron (schematisch)

Spiervezel (effector) Prikkel Receptoren in de huid Afferente neuron Schakel- neuron Axon Spiervezel (effector) Efferente neuron Verschillende soorten neuronen (schematisch weergegeven)

Bindweefselschede Myelineschede Zenuwvezel Microfoto dwarsdoorsnede zenuwbundel

Zenuw Haarvat Zenuwbundel Bindweefselschede Axon Neuron Verband tussen neuron en zenuw

Schakelneuron Efferente neuron Zenuwknoop Witte stof Grijze stof Huid Grijze stof Spier Ruggenmerg Gemengde zenuw Gemengde zenuw

Hersenen (1), ruggenmerg (2), hersenzenuwen (3), ruggenmergzenuwen (4), grensstrengen (5)

Normale myelineschede Schwann-cel Beschadigde myelineschede Zicht op myelineschedes: normaal en beschadigd

Gliacel Haarvat Neuron Knoop van Ranvier Myelineschede Gliacel voedt neuronen en verwijdert afvalstoffen + myeliniseert axonen