Niet meer maar beter Over zelfbeperking in de risicomaatschappij Algemene module 3° Bachelor

De afbrokkelende industriële maatschappij n De fabriek als metafoor n Diensteneconomie

Fabriek als metafoor n groeiende rijkdom n strijd van de arbeidersklasse n de greep op de natuur door de technologie

Diensteneconomie n arbeidsduurvermindering n vrijetijdsmaatschappij n groeiende werkloosheid door technologie n economisch systeem tast het ecosysteem aan n gefragmenteerde kennis

Naar een risicomaatschappij n Risico: Onverwachte gevolgen zijn het resultaat van eigen activiteiten en beslissingen. n Leo Apostel & Jeanne Walry (1997:230) “mensen voelen zich machteloos tegenover oncontroleerbare en onbegrijpbare risico’s” n Vernietigingsaspect van de mens tgo de mens en het leven op aarde. n Bevraging van de samenleving vanuit ecologische, politieke, economische en culturele veranderingen.

Sociale strijd om risico’s n Niet een maatschappelijke strijd (Ind.Mij) maar een individuele strijd: n strijd tegen ontslag n strijd tegen armoede n strijd tegen ziekte n strijd tegen het falen in de relatie,... n Strijd om bezit kan gevoerd worden n Strijd tegen risico’s kan niet; we worden erdoor getroffen.

Crisis van de bestaande instituties n Gezagsposities van wetenschappen spreken elkaar tegen n risico’s worden letterlijk onberekenbaar; ze overstijgen de calculeerbaarheid n risico’s worden door nieuwe technologie enkel verplaatst, maar niet opgelost n verreikende gevolgen voor 4 domeinen n Deze risico’s zijn niet een neveneffect, maar een gewilde creatie van onze instituties

Gevolgen op 4 domeinen n Onomkeerbaar impact op het ecosysteem n holocaust van de armoede: economische polaristie n wereldwijde en verdergaande wapenwedloop n Onderdrukking van democratische rechten op grote schaal

Naar een zich van risico’s bewuste risicomaatschappij n Eerste fase: residuele risicomaatschappij n tweede fase: herdefiniëring vd maatschappij n derde fase: zelfbeperkingsmaatschappij

Want er kwamen andere tijden n Crisis neigt tot idealisering n Crisis vormt een uitdaging

Idealisering: n Huidige arbeidsmarkt: n voltijdse baan n volledige tewerkstelling n twee kostwinners n ten koste van het sociale leven van velen n ten koste van het leefmilieu n Krijgt de crisis niet kritisch onder ogen n Gaat voor de dictatuur van het haalbare

Uitdaging Welke zijn de doelstellingen van onze samenleving? – Economische groei, de hoogste maatschappelijke doelstelling? – Ruimte voor kwalitatieve vragen? n Vb Loonarbeid – uitsluiting van werklozen – alsmaar hogere druk bij werkenden – Onhoudbare belasting van ons ecosysteem

Drie fundamenten n Arbeidsmarkt: bron van integratie en uitsluiting n Ecologische crisis: wereldwijde ecologische dreiging dus ook voor de mens n Individuele risico’s: n brozere relaties en vereenzaming: module 1 n Ideologisering van de beeldcultuur: module 2 n Existentiële angst en ongeloof: module 3 n deze wortelen in een ruimere crisis: risicomaatschappij