versie juni 2012 Implementatie Europese Richtlijn ‘Energieprestaties van gebouwen’ in het Vlaamse Gewest - EPB & EPC Algemene presentatie VEA Oktober 2012 Europese Richtlijn-EPB-EPC

Europees Beleid EPB EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Europees Energiebeleid versie juni 2012 Europees Energiebeleid Liberalisering; Veiligstellen energievoorziening; Ontwikkeling van duurzame energiebronnen; Link met Klimaatbeleid. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Europees Energiebeleid versie juni 2012 Europees Energiebeleid Strategie: 2020: - 20% CO2; - 20% energieverbruik; 20%  hernieuwbare energie; doel Δθ <2°C. - 80% CO2 in 2050: scenario's en consequenties koolstofvrij energiesysteem; beleidskeuzes lidstaten. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Europees energiebeleid versie april 2010 Europees energiebeleid Verordening Regulation Bindend Hele EU Richtlijn Directive Legt doel vast EU-landen bepalen manier waarop Besluit Enkel doelgroep (land, bedrijf) Europese Richtlijn-EPB-EPC

Europees energiebeleid versie april 2010 Europees energiebeleid Richtlijnen: Ecodesign: Productbeleid = federale bevoegdheid; Kaderrichtlijn + verordeningen; Ondersteund door normen. EPBD, hernieuwbare en energie-efficiëntie: Gewestelijke bevoegdheid; Belgische rapportering; Richtlijn: elk land/gewest kan manier om doel te halen, anders invullen; Normen in EPBD: ‘calculation methodology should take into account European Standards’ ≠ shall. Europese Richtlijn-EPB-EPC

Europees energiebeleid versie april 2010 Europees energiebeleid Gebouwen: Richtlijn hernieuwbare 2009/28/EG: O.a. minimumniveau energie uit hernieuwbare bronnen in nieuwe gebouwen. Richtlijn energie-efficiëntie: Recent politiek akkoord over herziening; O.a. renovatieverplichting overheidsgebouwen. EPBD ‘Energy Performance of Buildings Directive’: 2002/91/EG; Revisie EPBD 2010/31/EU. Europese Richtlijn-EPB-EPC

Richtlijn Hernieuwbare Energie (2009/28/EG) versie juni 2012 Richtlijn Hernieuwbare Energie (2009/28/EG) Nationaal plan ‘aandeel hernieuwbare energie’; Minimumniveau energie uit hernieuwbare bronnen: december 2014; nieuwe gebouwen ; bestaande gebouwen bij ingrijpende renovatie. Certificering installateurs hernieuwbare energie. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Voorstel richtlijn Energie-Efficiëntie DOEL : CLOSE THE GAP TOWARDS THE EUROPEAN 20% ENERGY SAVING TARGET (slide EC) 1678 Mtoe 20% objective Status today 1842 Mtoe business as usual 2020 Projections from 2007 Projections from 2009 20% Energy saving objective 1474 Mtoe * Gross inland consumption minus non-energy uses Primary energy consumption*, Mtoe 1400 1450 1500 1550 1600 1650 1700 1750 1800 1850 1900 2005 2010 2015 GAP Europese Richtlijn-EPB-EPC 9 9

Voorstel richtlijn Energie-Efficiëntie versie juni 2012 Voorstel richtlijn Energie-Efficiëntie Richtlijn Energie Efficiëntie (2006/32/EC) in onderhandeling: Renovatieverplichting overheidsgebouwen; Energie-efficiënt aankoopbeleid; Energy Performance Contracting & Energy Service Companies; Verplichtingen voor energieleveranciers of –distributeurs; Slimme meters; … Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Richtlijn Energieprestaties van gebouwen EPBD = ‘Energy Performance of Buildings Directive’ 2002/91/EG (16 december 2002): een berekeningsmethode te hebben van de energieprestaties van gebouwen Deadline 4 januari 2006 minimumeisen op te leggen aan de energieprestatie van nieuwe gebouwen minimumeisen op te leggen aan de energieprestatie van bestaande grote gebouwen bij renovatie De lidstaten zijn verplicht om: een energiecertificaat in te voeren bij bouw, verkoop of verhuur v.e. gebouw en publieke gebouwen Onder bep. voorwaarden 4/01/2009 regelmatige keuring van verwarmingsketels en airconditioningsystemen in te voeren Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD 2002 in Vlaanderen EPB-eisen, methode en EPC: versie juni 2012 EPBD 2002 in Vlaanderen EPB-eisen, methode en EPC: 2004: Energieprestatiedecreet (nu: Energiedecreet van 8 mei 2009); 2005 en… : besluit VR (nu: Energiebesluit van 19 november 2010); Ministeriële besluiten. Inspectie verwarmingsketels: 2008 besluit VR: vloeibare of vaste brandstof jaarlijks sinds 2009; gas tweejaarlijks sinds 06/2010; éénmalige audit na 15 jaar van de volledige installatie. Inspectie van airconditioningsystemen: In Vlarem; MB 10 februari 2011. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD 2002 in de andere gewesten versie juni 2012 EPBD 2002 in de andere gewesten Brussels Gewest: EPB-eisen sinds 2 juli 2008: Verschil in procedures. EPC bestaand residentieel sinds mei 2011; Eisen regelmatige inspectie; http://www.ibgebim.be Waals Gewest: EPB-eisen sinds mei 2010: Verschil in definitie eis woongebouwen; Andere procedures. EPC bestaande residentieel sinds juni 2010); http://energie.wallonie.be/ Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD 2010/31/EU goedkeuring omzetten toepassen (9/07/2013) versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU 9/05/2010 goedkeuring 9/07/2012 omzetten 9/01/2013 toepassen (9/07/2013) Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Haalbaarheid hernieuwbare versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Breder Haalbaarheid hernieuwbare Eisen bij renovatie EPC publiek > 250 m² Effectiever Ambitieuzer Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD 2010/31/EU Haalbaarheid alternatieve systemen (art. 6): versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Haalbaarheid alternatieve systemen (art. 6): Welke systemen: Gedecentraliseerde systemen op hernieuwbare energie; WKK; Stadsverwarming- of koeling (liefst met hernieuwbare bronnen); Warmtepomp. Voor elke gebouw haalbaarheid onderzoeken ↔ nu enkel > 1000 m²; Kan per groep gelijkaardige gebouwen of vaak voorkomende typologieën in zelfde gebied; Rapportering. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD 2010/31/EU Eisen bij renovatiewerken (art. 7): versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Eisen bij renovatiewerken (art. 7): Eis bij ingrijpende renovaties: Ingrijpende renovatie = één van volgende definities: Renovatiekost van gebouwenschil en installaties > 25% waarde gebouw (excl. grond); > 25% van gebouwenschil wordt gerenoveerd. Alle ingrijpende renovaties ↔ nu enkel > 1000 m²; Globale eis of eis per gerenoveerd onderdeel; Eis bij vervanging van onderdelen van gebouwenschil dat grote impact heeft op de energieprestatie van die gebouwenschil; Kunnen ook niet-vergunningsplichtige werken zijn! Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD 2010/31/EU Energieprestatiecertificaat (art. 11, 12, 13): versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Energieprestatiecertificaat (art. 11, 12, 13): Energieprestatie-indicator vermelden op alle advertenties; Maatregelen: Maatregelen uitvoerbaar bij ingrijpende renovatie; Voor individuele elementen los van ingrijpende renovatie; Technische haalbaar; Indicatie van terugverdientijd. Publieke gebouwen vanaf 500 m², na 5 jaar vanaf 250 m². Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Eisen op vlak van technische installaties (art. 8) = systeemeisen: Eisen aan technische installaties bij vervanging/ nieuw in bestaande gebouwen: Verwarming; Koeling; Ventilatie; Warm water; Verlichting (niet-residentieel). Geen producteis, wel systeemeis; Voorstel: koppelen aan reeds bestaande regelgeving: EPB-aangifte bij vergunnings- of meldingsplichtige werken; Keuring verwarming/airco; … Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD: systeemeisen Vlaanderen Richtlijn EPBD 2010/31/EU: artikel 8 Eind 2011- zomer 2012: studie door Ingenium Februari en mei 2012: overleg met stakeholders Verwerken studie en feedback stakeholders tot voorstel eisen, handhavingskader, sancties. Vermoedelijk 2014: invoering Europese Richtlijn-EPB-EPC Stavingsstukken in de energieprestatieregelgeving

Revisie EPBD 2010/31/EU Breder Effectiever Ambitieuzer versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Breder Haalbaarheid hernieuwbare Eisen bij renovatie EPC publiek > 250 m² Effectiever Publicatie energie-index Sancties Inspectierapport Kwaliteitscontrole Ambitieuzer Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD 2010/31/EU Inspectie van verwarmingssystemen (art. 14): versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Inspectie van verwarmingssystemen (art. 14): Geen onderscheid meer tussen inspectie ketel en eenmalige (/15j.) systeem; Regelmatige inspectie van toegankelijke onderdelen zoals ketel, controlesysteem en circulatiepomp; Ketelrendement; Ketelgrootte. Ketel > 100 kW: elke 2 jaar (gas 4 jaar); Verplichte aanbevelingen voor kosteneffectieve verbeteringen; Verslag met aanbevelingen overhandigen. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Inspectie van airconditioningsystemen (art. 14): Regelmatige inspectie van toegankelijke onderdelen: Efficiëntie; Dimensionering. > 12 kW: lidstaat bepaalt periodiciteit; Verplichte aanbevelingen voor kosteneffectieve verbeteringen; Verslag met aanbevelingen overhandigen; Alternatieve acties mogelijk i.p.v. verplichte individuele inspectie. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD 2010/31/EU Deskundigen: versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Deskundigen: Onafhankelijk; Publiek toegankelijke lijsten. Onafhankelijk controlesysteem voor certificaten en inspecties: Kwaliteitscontrole; Bijlage II bepaalt verschillende types: Validatie van inputgegevens; Check van inputgegevens, resultaten en aanbevelingen; Volledige controle met bezoek ter plaatse indien mogelijk. Statistisch significant percentage. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD 2010/31/EU Sancties voor inbreuken (art. 27): versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Sancties voor inbreuken (art. 27): Elke lidstaat moet sancties vastleggen die van toepassing zijn op inbreuken: Doeltreffend; Evenredig; Afschrikkend. Maatregelen treffen om sancties toe te passen. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD 2010/31/EU Breder Effectiever Ambitieuzer versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Breder Haalbaarheid hernieuwbare Eisen bij renovatie EPC publiek > 250 m² Effectiever Publicatie energie-index Sancties Inspectierapport Kwaliteitscontrole Ambitieuzer Kostenoptimaal Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD: kostenoptimum versie april 2010 Revisie EPBD: kostenoptimum Richtlijn EPBD 2010/31/EU: artikels 4 en 5 Maart 2012: Europese verordening legt methodiek vast Juli 2012- maart 2013: studies door 3E en KHK 24/10/2012: stakeholdersoverleg i.v.m. maatregelen en prijzen Maart 2013: rapportering aan Europese Commissie Voorstel verstrengingspad in EPB-evaluatie Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD: kostenoptimum versie juni 2012 Revisie EPBD: kostenoptimum Eisen ~ kostenoptimum; Indien eis minder streng: Verantwoorden; Verstrengingspad; . DOEL: focus initiële investering  kost totale levenscyclus Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD: kostenoptimum Vlaanderen Studieopdracht: Kostenoptimale EP-eisenniveaus bepalen: Methodiek Commissie; Stappen: 16 referentiegebouwen; Pakketten met maatregelen; Energieprestatie berekenen; Levenscycluskost NPV met prijzen materialen, energie; EP t.o.v. NPV => kostenoptimum. Kostenoptimale en kostenefficiënte maatregelen of maatregelenpakketten definiëren; Vergelijken met geldende eisen; Voorstel aanvulling of bijsturing. Europese Richtlijn-EPB-EPC Stavingsstukken in de energieprestatieregelgeving

EPBD: kostenoptimum Vlaanderen Stand van zaken; Planning: Opstart eind juni; Doorlooptijd 8 maanden; Eindrapport: februari 2013. Workshop: Voor stakeholders; Aftoetsen invoergegevens (o.a. prijzen); Bijsturingen mogelijk. Europese Richtlijn-EPB-EPC Stavingsstukken in de energieprestatieregelgeving

EPBD: kostenoptimum Vlaanderen versie april 2010 EPBD: kostenoptimum Vlaanderen Voorstel in EPB-evaluatie: EPB-eisen op niveau kostenoptimum; Definitie BEN; Verstrengingspad tot 2021. 2010 E80 2014 E60 2012 E70 2019 E? PROGNOSE Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD 2010/31/EU Breder Effectiever Ambitieuzer versie juni 2012 Revisie EPBD 2010/31/EU Breder Haalbaarheid hernieuwbare Eisen bij renovatie EPC publiek > 250 m² Effectiever Publicatie energie-index Sancties Inspectierapport Kwaliteitscontrole Ambitieuzer Kostenoptimaal Bijna-energieneutraal Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD: bijna-energieneutraal versie juni 2012 Revisie EPBD: bijna-energieneutraal Bijna nulenergiegebouwen (art. 9): Definitie: Zeer lage energievraagrestatie; Compensatie door hernieuwbare. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD: bijna-energieneutraal PLUSENERGIE HERNIEUWBARE ENERGIE PRODUCTIE BEN-NIVEAU ENERGIENEUTRAAL ENERGIEVEREISTEN ENERGIEVRAAG Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD: bijna-energieneutraal Timing: 2019: alle nieuwe overheidsgebouwen; 2021: alle nieuwe gebouwen. Nationaal plan (2012): Definitie door lidstaten te bepalen: Vlaanderen wacht op resultaten studie kostenoptimaal niveau (idem Duitsland, Portugal…). Streefcijfers 2015; Maatregelen voor toename BEN-gebouwen; Stimuleren renovatie naar BEN. Transitie naar een samenleving met bijna-energieneutrale gebouwen als norm…  grote maatschappelijke uitdaging ! Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD: bijna-energieneutraal Enkele bedenkingen: Welke overheidsgebouwen? Bijna-Energieneutraal = Nearly Zero Energy ? Welk energieverbruik meerekenen? productie-energie (LCA), situering, toestellen, verlichting… Hernieuwbare energie - wat is dichtbij? 50km Luxemburg = 4 landen 50km Londen = 1 stad Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD: bijna-energieneutraal: actieplan versie april 2010 Revisie EPBD: bijna-energieneutraal: actieplan Richtlijn EPBD 2010/31/EU: artikel 9 2010: opstart overleg met stakeholders 2011: bilateraal overleg stakeholders 05/2012: advies MinaRaad en Serv 06/2012: mededeling aan Vlaamse Regering Samenvoegen tot nationaal plan 09/2012: nationaal plan aan Europese Commissie + aankondiging addendum in 2013 (definitie BEN) Uitvoeren… Europese Richtlijn-EPB-EPC

Revisie EPBD: bijna-energieneutraal Doelstellingen actieplan BEN: Maatschappelijk draagvlak voor BEN-gebouwen: voorlopersbeleid voorbeeldrol door overheid; i.s.m. stakeholders. Nieuwbouw: BEN-gebouwen als haalbare eis; Bestaande gebouwen: minimaliseren discrepantie energieprestatie tussen bestaande & nieuwe gebouwen; Kwalitatieve uitvoering HE & EE-technieken.

EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen Verstrengingspad naar BEN: 2012: 3de EPB-evaluatie (in overleg met stakeholders); Studie kostenoptimaal niveau; Nationaal plan naar Europese Commissie (sept.). 2013: Vastleggen kostenoptimaal niveau, definitie BEN en verstrengingspad tot 2021. 2014: E60 voor woon, kantoor- en schoolgebouwen; minimum % hernieuwbare energie. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen 2010 E80 2014 E60 2012 E70 2019 E? PROGNOSE Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen versie juni 2012 EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen Knelpunten technisch economisch persoonsgebonden beleidsgericht Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen versie juni 2012 EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen actievoorstellen financiering innovatie kwaliteitskader energiebeleid Sensibilisatie & informatie Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen versie juni 2012 EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen versie juni 2012 EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen innovatie O&O innovatieve systemen/technieken: VRWI: Innovatieregiegroep Bouw. Demo => volumemarkt; EPB-kader voor erkenning & valorisatie. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen versie juni 2012 EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen kwaliteitskader Kennisverhoging in de bouwsector: Build Up Skills Belgium; roadmap naar 2020. Kwaliteitskader: Hernieuwbare Energie: Individueel; Bedrijfslabel. Energie-Efficiëntie: Pragmatisch en effectief. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen versie juni 2012 EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen Sensibilisatie & informatie Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen versie juni 2012 EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen financiering Erkenning energieprestatie door banken: Energiebeleidsovereenkomst met banken. Derde partijfinanciering: Energy Performance Contracting. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen versie juni 2012 EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen energiebeleid Langetermijnpad EPB-eisen: Kostenoptimaal niveau & minimum aandeel HE; Verstrengingspad nieuwe gebouwen en doorgedreven renovatie; Tweesporenbeleid; Communicatie. Voorbeeldrol overheidsgebouwen. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Europees Beleid EPB EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 1. Regelgevend kader Energiedecreet van 8 mei 2009: Uitvoerings- en handhavingsmaatregelen. Energiebesluit van 19 november 2010 Berekeningsmethode; EPB-eisen, uitzonderingen en afwijkingen; Energieprestatiecertificaat bij de bouw; Ministeriële besluiten: Startverklaring; EPB-aangifte; Bevoegde ambtenaren voor controle (VEA); Haalbaarheidsstudie. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. eisen Gebouw of deel van gebouw; Energieverbruik voor mensen; versie juni 2012 EPB: 2. eisen Gebouw of deel van gebouw; Energieverbruik voor mensen; Aard van werken & bestemming: Bouwproject, deelproject, subdossier; http://www.energiesparen.be/epb/prof/indelinggebouw. Aanvraagdatum vergunning of melding. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. eisen 5 types eisen: Thermische isolatie-eis: versie juni 2012 EPB: 2. eisen 5 types eisen: Thermische isolatie-eis: Maximaal K-peil; Maximale U- en/of minimale R-waarden; Energieprestatie-eis: Maximaal E-peil; Binnenklimaateisen: Minimum aan ventilatievoorzieningen; Beperken van risico op oververhitting. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. eisen versie juni 2012 Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. eisen Aanvraag vanaf 1/1/2012: Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. eisen Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. Nieuwe eis: min. aandeel hernieuwbare versie april 2010 EPB: 2. Nieuwe eis: min. aandeel hernieuwbare Richtlijn HE 2009/28/EG, artikel 13, 4° 2010: Studie 3E Res.: economisch optimum mits steun PV en zonneboiler Niet-res: economisch optimum zonder steun lucht-water WP en PV Stakeholdersoverleg juni 2011: studie + voorbeelden buitenland April – september 2012: besluitvormingsproces 1/1/2013: nieuwe scholen en kantoren publieke overheden 1/1/2014: alle nieuwbouw Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. Nieuwe eis: min. aandeel hernieuwbare versie april 2010 EPB: 2. Nieuwe eis: min. aandeel hernieuwbare Besluit: Residentieel Zonneboiler 0,02m²/m² PV 7kWh/m² Biomassa hoofdverwarming WP hoofdverwarming Stadsverwarming, -koeling Participatie 20€/m² Kantoor & school 10kWh/m² Ook mogelijk bij Res > 1 WE Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. Nieuwe eis: min. aandeel hernieuwbare versie april 2010 EPB: 2. Nieuwe eis: min. aandeel hernieuwbare Sanctie: E-peil-eis 10% strenger; Als HE-technologie niet kostenefficiënt  bv. bijkomende isolatie, betere luchtdichtheid …; +/- dubbele besparing t.o.v. HE hoeveelheid. Invoeringsdatum: 1/1/2013: nieuwe en ingrijpend gerenoveerde scholen en kantoren van publieke organisaties; 1/1/2014: alle nieuwe en ingrijpend gerenoveerde gebouwen, waarvoor E-peileis geldt (woongebouwen, kantoren & scholen). Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. eisen Uitzonderingen: Volledige vrijstelling: geen procedure: versie juni 2012 EPB: 2. eisen Uitzonderingen: Volledige vrijstelling: geen procedure: Eenvoudige dossiersamenstelling < 3.000 m³; Tijdelijke vergunning maximaal twee jaar; Alleenstaande gebouwen < 50 m². Gedeeltelijke vrijstelling: Beschermde monumenten en bestaande gebouwen in beschermd landschap, stads- of dorpsgezicht: Voor ‘verbouwing’: Vóór 8/09/2011: volledige vrijstelling voor dit deel; Vanaf 8/09/2011: Umax voor dak & vloer Geen andere eisen. Startverklaring en EPB-aangifte nodig. Voor ‘uitbreiding’: wél eisen, geen vrijstelling. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. eisen Uitzonderingen: versie juni 2012 EPB: 2. eisen Uitzonderingen: Gedeeltelijke vrijstelling: melden in startverklaring: Gebouwen opgenomen in de inventaris van bouwkundig erfgoed: Voor 14/09/2009: ‘gewoon gebouw’ Vanaf 14/09/2009: Vrijstelling Umax voor geveldelen zichtbaar van op openbare weg; Vrijstelling van luchttoevoereisen in ruimten waarin ramen vervangen worden, indien alle ramen van die ruimte zichtbaar zijn vanop de openbare weg. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. eisen Uitzonderingen: Aan te vragen vrijstelling en afwijking: Uiterlijk 3 maand na aanvragen stedenbouwkundige vergunning of na meldingsdatum aan te vragen; Gebouwen gebruikt voor erediensten en religieuze activiteiten; Industriële gebouwen waarin industriële productieprocessen plaatsvinden die zelf warmte produceren; Projecten waarbij EPB-eisen technisch, functioneel of economisch niet haalbaar (geen uitzondering op E-peileis mogelijk). http://www.energiesparen.be/epb/uitzonderingen Europese Richtlijn-EPB-EPC

Koudebruggen = belangrijk warmteverlies versie juni 2012 EPB: 2. eisen Bouwknopen: melding of aanvraag vergunning sinds 1/1/2011. Koudebruggen = belangrijk warmteverlies Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 2. eisen Bouwknopen: versie juni 2012 Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 3. verantwoordelijkheden Rechtstreeks: Aangifteplichtige; Verslaggever. Onrechtstreeks: Architect; Aannemer/installateur … Aangifteplichtige: Houder stedenbouwkundige vergunning: Uitzondering: promotor-bouwheer bij verkoop aan natuurlijk persoon => aangifteplichtige; Uitzondering: bij verkoop van wind & waterdicht gebouw. Verplicht tot naleven van de EPB-eisen en procedures. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 3. verantwoordelijkheden versie juni 2012 EPB: 3. verantwoordelijkheden Verslaggever: Taken : Correct rapporteren van naleven van EPB-eisen; Dient startverklaring en EPB-aangifte in: in naam van aangifteplichtige. Wie? Diplomavereiste: Architect; Burgerlijk, industrieel, technisch of bio-ingenieur. Onafhankelijk: T.o.v. AGP: niet voor eigen woning! Niet in loondienst promotor-bouwheer! Geen commerciële voorstellen. Natuurlijk persoon of rechtspersoon. Aanmelden & registreren bij het VEA. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 3. verantwoordelijkheden versie juni 2012 EPB: 3. verantwoordelijkheden Architect: Leeft wettelijke en reglementaire bepalingen na: Tijdens ontwerp en lastenboeken. Waarschuwingsplicht naar bouwheer toe; Controle op de uitvoering. Aannemer/installateur …: Aansprakelijk voor goede uitvoering; Afwijken: beter of na akkoord; Kan verantwoordelijk gesteld worden als hij afwijkt van de voorgeschreven eisen die voor zijn lot gelden; Gegevens ter beschikking stellen. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 4. procedure Bij de aanvraag vergunning of melding: Vanaf ontwerp: stimuleren van communicatie tussen architect en bouwheer over prestatieniveau en maatregelen om te voldoen aan EPB-eisen tijdens ontwerpfase; Verklaring: kennisname energieprestatieregelgeving en EPB-eisen in formulier. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 4. procedure Haalbaarheidsstudie (zie verder); Startverklaring: Melding aanstellen verslaggever; Uiterlijk voor start werken; Sinds01/01/2012: verplichte voorafberekening. EPB-aangifte: bewijs van voldoen aan EPB-eisen: As-build; uiterlijk 6 maand na ingebruikname. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 4. procedure Haalbaarheidsstudie: Doel: bouwheren informeren over de mogelijke technieken, de subsidies en de haalbaarheid van de verschillende alternatieve energiesystemen in hun project. Voor welke gebouwen? Nieuwe gebouwen groter dan 1.000 m² (per vergunning); Stedenbouwkundige vergunningen vanaf 1 februari 2008. Procedure: Binnen de maand na het aanvragen van de stedenbouwkundige vergunning of na melding; Resultaten via een webformulier indienen bij het VEA. www.energiesparen.be/milieuvriendelijke/haalbaarheidsonderzoek Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 4. procedure Haalbaarheidsstudie: Te onderzoeken technologieën: Stads-/blokverwarming; WKK; Warmtepomp; Biomassaketel; Zonneboiler of warmtepompboiler; PV. Afhankelijk van grootte en bestemming gebouw; Te rapporteren: Investeringskost met en zonder overheidssteun; Meerkost; Besparing; Terugverdientermijn. Geen verplichting tot toepassen. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 4. procedure Energieprestatiedatabank: e-government toepassing: elektronische informatiedoorstroming & dossierbehandeling: Beveiligd: token of e-ID. Gemeenten en RO-Vlaanderen: Vergunningen. Verslaggevers: Registratie; Startverklaringen; EPB-aangiften. VEA: handhaving. www.energieprestatiedatabank.be Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 5. handhaving Eerste kwaliteitsbewaking = verslaggever: versie juni 2012 EPB: 5. handhaving Eerste kwaliteitsbewaking = verslaggever: Verantwoordelijk voor correct weergeven van as-built-situatie in EPB-aangifte. Tweede kwaliteitsbewaking = VEA: Naleven procedures; Naleven EPB-eisen; Overeenstemming EPB-aangifte met uitgevoerde werkzaamheden a.h.v. controles op de bouwplaats: EPB-aangifte vergelijken met vaststellingen van controleur; Nazien van de berekeningen op fouten. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 5. handhaving Sanctie voor AGP = administratieve geldboete: versie juni 2012 EPB: 5. handhaving Sanctie voor AGP = administratieve geldboete: bij niet-naleven procedures: Geen startverklaring = 250€; Geen EPB-aangiftes = 250 €+ 1€/m³. bij niet-naleven EPB-eisen: ~ overtreding; ~ 3* uitgespaarde investering; Max. 25€/m³ nieuw, 10€/m³ verbouwd. Sanctie voor VG: administratieve geldboete: bij niet-correct rapporteren: ~verschil EPB-aangifte – as-build. schorsen: Kennelijk onbekwaam; Niet onafhankelijk. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

versie juni 2012 EPB: 6. stand van zaken Elke 3 maand rapportering op: http://www.energiesparen.be/vlaamsenieuwbouw 3.000 actieve verslaggevers. Startverklaring: +/- 25.000/jaar; > 125.000 in totaal. EPB-aangifte: 2011: 34.000; >100.000 in totaal. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 6. stand van zaken Cijferrapport 2006-2011: versie juni 2012 Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 6. stand van zaken Evolutie E-peil (cijfers t.e.m. 31/12/2011) : versie juni 2012 EPB: 6. stand van zaken Evolutie E-peil (cijfers t.e.m. 31/12/2011) : Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

versie juni 2012 EPB: 6. stand van zaken Evolutie E-peil woningen (cijfers t.e.m. 31/12/2011) : Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

versie juni 2012 EPB: 6. stand van zaken Evolutie E-peil woningen (cijfers t.e.m. 31/12/2011): Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

versie juni 2012 EPB: 6. stand van zaken Evolutie E-peil appartementen (cijfers t.e.m. 31/12/2011): Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

versie juni 2012 EPB: 6. stand van zaken Karakteristieken nieuwe woongebouwen qua geometrie: Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 6. stand van zaken Evolutie U-waarde woningen bij buitenmuur: versie juni 2012 EPB: 6. stand van zaken Evolutie U-waarde woningen bij buitenmuur: Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 6. stand van zaken Luchtdichtheid: versie juni 2012 Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 6. stand van zaken Ventilatiesysteem: versie juni 2012 Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 6. stand van zaken Hernieuwbare energie: versie juni 2012 Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 6. stand van zaken Hernieuwbare energie: warmtepomp: versie juni 2012 EPB: 6. stand van zaken Hernieuwbare energie: warmtepomp: Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 6. stand van zaken Handhaving EPB-eisen: versie juni 2012 EPB: 6. stand van zaken Handhaving EPB-eisen: Eind 2011: > 3.000 dossiers behandeld: Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

? ! EPB: 7. toekomst Evaluatie EPB 2012: Berekeningsmethodiek: versie juni 2012 EPB: 7. toekomst Evaluatie EPB 2012: Berekeningsmethodiek: Samenwerking 3 gewesten: EPB-platform; Evolutie berekeningsmethodiek: Epigoon: (EPW) en EPU op basis EPN; Beperkte aanvullingen/wijzigingen; Epicool; Uitbreiding naar andere specifieke bestemmingen. Welke verbeteringen cruciaal om EP van lage & zeer lage energiegebouwen adequaat & verfijnd te kunnen berekenen? Geprioriseerde lijst nodige aanpassingen. EPB-eisen: Kostenoptimale eisen & verstrengingspad 2021; Systeemeisen; Eisen ASB. ? ! Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 7. evaluatie berekeningsmethode versie april 2010 EPB: 7. evaluatie berekeningsmethode Februari- april 2012: verzamelen voorstellen van stakeholders mei- september 2012: prioriteiten stakeholders Najaar 2012: overleg met Brussels en Waals Gewest 2013: Prioriteitenlijst opnemen in EPB-evaluatie en als basis gebruiken voor onderzoeksprogramma komende jaren Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPB: 7. toekomst Evaluatie EPB 2014: Software: overstap: versie juni 2012 EPB: 7. toekomst Evaluatie EPB 2014: Berekeningsmethodiek; EPB-eisen; Procedures en administratieve lasten. Software: overstap: Overeenkomst met Brussels & Waals Gewest: 25/04/2012 : ondertekend door 3 ministers. Opstart met Altran; Indicatieve planning: Vanaf begin 2013 : eerste versie voor opleiding; Epicool-methode; Datum verplicht gebruik … Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Europees Beleid EPB EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 1. definitie < EPBD: versie juni 2012 EPC: 1. definitie < EPBD: Bij bouw, verkoop of verhuur van een gebouw; Voor publieke gebouwen; Geldigheidsduur: 10 jaar; Referentiewaarden om energieprestatie te vergelijken; Aanbevelingen voor kosteneffectieve verbetering; Informatief instrument. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 2. bij nieuwbouw Aanvraag vergunning sinds 1/1/2006: Gekoppeld aan de EPB-aangifte; Verslaggever; EP op basis van berekend verbruik; Op te maken met de EPB-software. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 3. publieke gebouwen versie juni 2012 EPC: 3. publieke gebouwen Energiebesluit van 19 november 2010; Publieke gebouwen; Ophangen op voor het publiek duidelijk zichtbare plaats. >1000 m² 1/1/2009 >500 m² 1/1/2013 >250 m² 1/1/2015 Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 3. publieke gebouwen versie juni 2012 EPC: 3. publieke gebouwen Publieke gebouwen: Vestiging publieke organisatie; Verstrekken overheidsdiensten ># personen; Vaak door publiek bezocht. Publieke organisatie: Federale en Vlaamse overheden; Provinciale en gemeentelijke overheden, Parastatalen, agentschappen, OCMW’s …; Overheidsbedrijven; Onderwijsinstellingen; Welzijns- en gezondheidsvoorzieningen. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 3. publieke gebouwen versie juni 2012 EPC: 3. publieke gebouwen Wel Bibliotheek; Rusthuis; Museum; Feestzaal in eigendom van de gemeente; Gemeentelijke sporthal; Gemeentelijk zwembad; Beschermde gebouwen. Niet Serviceflats (EPC woningen); Gevangenis; Brandweerkazerne; Kerken en religieuze gebouwen; Gebouw niet verwarmd t.b.v. mensen, bv. loods; Hotel, private bank en kantoor; Gesubsidieerde v.z.w. niet door de overheid opgericht én geen onderwijs, welzijn of verzorging (bv. sportclub, scouts); Bv. een gemeentelijk gebouw langdurig verhuurd aan één niet-publieke organisatie. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 3. publieke gebouwen versie juni 2012 EPC: 3. publieke gebouwen Wie maakt het op: Erkende energiedeskundige publieke gebouwen (= energiedeskundige type C): Voorwaarde: volgen erkende opleiding; Najaar 2012: centraal examen voor nieuwe kandidaten. Lijst op www.energiesparen.be. Erkende interne energiedeskundige publieke gebouwen: Voorwaarde: min. 2 jaar ervaring met energiezorg binnen de betreffende publieke organisatie. Registreren via de Energieprestatiedatabank. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 3. publieke gebouwen Webapplicatie: Input: Verbruiksgegevens elektriciteit, stookolie, aardgas en/of andere energiebronnen - exact één jaar; Bruikbare vloeroppervlakte; Extra data van het gebouw (bv. aantal leerlingen); Auditlijst = gesloten vragen : gebouwschil, verwarming, verlichting … Output: Kengetal [kWh/m²]; Adviezen. Gemeenschappelijke tellers op een gebouwsite = Eén EPC voor de volledige site (oppervlaktes en verbruik samen). Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 3. publieke gebouwen Handhaving: Steekproefsgewijs door het VEA: Controle op aanwezigheid van certificaat; Controle op correctheid van certificaat; Controle op deskundigheid van energiedeskundige voor publieke gebouwen. Sanctie: Boete (500 tot 5.000 Euro); Intrekken certificaat; Of intrekken erkenning deskundige. Stand van zaken (april 2012): Certificaten: 6.290; Energiedeskundigen type C (interne+externe): 1.995. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 3. publiek Gegevens gebouw Kengetal (in kWh/m²) Positionering gebouw t.o.v. referentie (a.d.h.v. kleur) Energiezuinige adviezen Gegevens energiedeskundige Geldigheidsduur Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen versie juni 2012 EPC: 4. residentiële gebouwen Energiebesluit van 19 november 2010 (vervangt het Besluit (11/01/2008)): Verkoop: 01/11/2008; Verhuur: 01/01/2009. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen Toepassingsgebied: Per wooneenheid: per appartement, per studio; Identieke woningen: in bepaalde gevallen te kopiëren (zie MB 19/09/2008). Collectieve woongebouwen : 1 EPC voor ganse gebouw; Combinatie met niet-residentiële functies: Niet-residentiële deel < 800m³ én < residentieel deel én niet-residentieel gedeelte in het beschermd volume → oppervlakte mag bij EPC woningen: dus 1 EPC opmaken. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen versie juni 2012 EPC: 4. residentiële gebouwen 1 Verkoper/verhuurder contacteert energiedeskundige type A (zie lijst www.energiesparen.be) 2 Energiedeskundige maakt epc op Certificatiesoftware & inspectieprotocol 3 EPC voorleggen aan kandidaat koper/huurder Kengetal in advertentie 4. Verkoop: EPC-nummer in akte + overhandigen aan koper. Verhuur: kopie aan huurder Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen Sinds 1/1/2012: verplicht in elke advertentie: Eigenaar of lasthebber (notaris, immo,…); kengetal en adres of unieke code; Richtlijnen op www.energiesparen.be Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen Erkende energiedeskundige type A: Voorwaarde: Erkende opleiding; Examen. Natuurlijk persoon of medewerker rechtspersoon; Erkenning is hoofdelijk, dus rechtspersoon kan niet erkend worden. Registratie via www.energieprestatiedatabank.be; Online ‘verklaring op erewoord’. Lijst op www.energiesparen.be/epcparticulier. Centraal examen: Najaar 2012: nieuwe kandidaat-energiedeskundigen; Op termijn ook reeds erkende energiedeskundigen type A. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen Methodiek: Analoog met EPW-methode van EPB: energieverbruik voor: Ruimteverwarming; Bereiding van sanitair warm water (warm tapwater); Hulpfuncties van installaties en ventilatoren; Koeling; en energie geproduceerd door PV of WKK. Belangrijk verschil met EPB: meer gebruik van default waarden, bij ontbreken van vaststellingen of bij onzekerheden; zie strikte beschrijving in inspectieprotocol. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen versie juni 2012 EPC: 4. residentiële gebouwen Inspectieprotocol: Stappen van de gebouwinspectie; Toegestane bronnen naast eigen visuele waarnemingen; Methodiek voor bepalen van beschermd volume & bruikbare vloeroppervlakte: Resultaat kWh/m² → m² moet juist worden bepaald. Projectgegevens: oriëntatie, thermische massa, infiltratiedebiet; Gebouwschil: oppervlakte & U-waarde; Installatiegegevens: Verwarming; Hulpenergie; Warm tapwater. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen Software: Verplicht te gebruiken; Toegang tot: Eigen woningen van de energiedeskundige; Woningen van de rechtspersoon waarvoor de energiedeskundige werkt. Proefcertificaat direct uit software: Officiële versie via Energieprestatiedatabank. Berekening: Gebouw gebonden energiegebruik; Gebruikersonafhankelijk (standaardgebruiker). Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen Handhaving: Steekproefsgewijze controle door het VEA: aanwezigheid van certificaat; Advertentieplicht; kwaliteit van werk energiedeskundigen. Sanctie Energiedecreet voor: Certificaat stemt niet overeen met werkelijkheid; Bij herhaaldelijk misbruik of onvoldoende kwaliteit; Geen certificaat aanwezig; Geen (correct) kengetal en adres of unieke code. → Boete van 500 tot 5.000 Euro, intrekken van het certificaat of intrekken erkenning van de energiedeskundige. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen Voorbeeld: Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen Voorbeeld: Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 4. residentiële gebouwen Stand van zaken april 2012: 5.065 erkende energiedeskundigen type A; Aantal certificaten: 463.385; Kengetallen gemiddeld en per gemeente op http://www.energiesparen.be/node/2625. Europese Richtlijn-EPB-EPC

EPC: 5. niet-residentiële gebouwen Verkoop en verhuur van kantoor, winkel … : Energiebesluit van 19 november 2010 (vervangt het besluit van de Vlaamse regering van 5 december 2008); In ontwikkeling: Methodiek en software; Met de andere gewesten. Invoeringsdatum nog te bepalen: Vermoedelijk in de loop van 2015; Nog geen bijkomende info bekend over opleidingen of procedures. Europese Richtlijn-EPB-EPC

Premies & financiële steun voor bouwen van energiezuinige woningen: versie juni 2012 Premies & financiële steun voor bouwen van energiezuinige woningen: Globale E-peilpremie van netbeheerder; Vermindering van onroerende voorheffing bij E< E60. Ook premies voor energiezuinig verbouwen; Overzicht premies: zie www.energiesparen.be Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Website Vlaams Energieagentschap: Vragen: versie juni 2012 Website Vlaams Energieagentschap: www.energiesparen.be Vragen: ‘Veelgestelde vragen’; via het contactformulier op: www.energiesparen.be/contact Nieuwsbrief EPB en EPC: online inschrijven. Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC

Bedankt voor uw aandacht! versie juni 2012 De uitdaging is groot ….. Bedankt voor uw aandacht! Europese Richtlijn-EPB-EPC Europese Richtlijn-EPB-EPC