31 January 2002Sociale Aspecten van IK-41 B. J. Wielinga

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-42 Overzicht Hoofdstuk 4: Politiek Centraal thema: macht Kwetsbaarheid ICT en Politiek Toepassingen in de politieke sector Macht in de organisatie Privacy en autonomie

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-43 Algemeen Het Politieke: brede interpretatie Thema: invloed van ICT op verdeling van macht Technologie is niet politiek neutraal Informatie/Kennis is macht, maar: –Noodzakelijke voorwaarde –Niet voldoende

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-44 Globale invloed van ICT Macht kan vermeerderen Macht kan ook verminderen Afhankelijkheid van ICT en netwerken –Zowel op micro niveau –Als op Meso en Macro niveau Kwetsbaarheid van nieuwe media

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-45 Kwetsbaarheid Technische versus Sociale kwetsbaarheid –Stilval van de maatschappij bij technische problemen –Verzet van technologische terroristen –Aantasting van buiten

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-46 Eigenschappen m.b.t kwetsbaarheid Omvang van netwerken Integratie van decentrale en centrale functies Brede toegankelijkheid Complexiteit van applicaties Afhankelijkheid van schaarse experts Back-up problemen

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-47 Technische oplossingen Reductie van connectiviteit Fire walls Standaardisatie Beperking van toegankelijkheid Uiteindelijk bepaalt het sociale systeem wat wel en niet kan/mag, en daarmee ook de mate van kwetsbaarheid versus bruikbaarheid: politieke keuzen

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-48 ICT als politieke factor Bedreiging voor totalitaire regimes Nieuwe vormen van overheersing: –Directe/algehele controle –Registratie van gedrag Technology of freedom

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-49 Interpretatie van figuur 4.1 Arena van actoren Decentralisatie Concentratie

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-410 Visies op ICT en politiek Almachtige staat (dystopie) Virtuele staat, politiek verdwijnt (eutopie) Verandering van politiek krachten en democratische verhoudingen o.i.v. ICT Verschillende opvattingen

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-411 1: Versterking van politiek Institutioneel Legalistisch Scheiding van machten ICT helpt het informatietekort op te lossen, Zowel in de politiek Als naar de burger

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-412 2: Competatieve Democratie Twee partijen systeem Elitair ICT voor publieks informatiesystemen over politieke besluitvorming VS is een typisch voorbeeld

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-413 Vermaatschappelijking Grotere rol voor maatschappelijke organisaties en burgers Actoren: belangenorganisaties en intellectuelen Rol van ICT?

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-414 3: Plebiscitaire Democratie Gebruik ICT voor peiling van de opinies Macht aan het “electronisch volk” Telereferenda Electronic voting

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-415 4: Pluralistische democratie Wisselende coalities van minderheden belangrijke rol voor maatschappelijke organisaties

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-416 5: Participatieve democratie actief burgerschap brede meningsvorming maatschappelijke discussie

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-417 6: Libertaire democratie ICT als revolutionair instrument Autonomie door horizontale communicatie Staat wordt vervangen door een nieuwe realiteit Techno-anarchisme

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-418 Toepassing van media in de politiek Vier vormen (zie college 2): –Allocutief –Consultatief –Registratie –Conversatie

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-419 Allocutie We hebben het over nieuwe media Interactieve omroep: meer keuzen, peilingen WWW Politieke direct marketing; reclame en politiek Overheidsvoorlichting

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-420 Consultatie Massa-informatiesystemen: meer initiatief van de gebruiker Publieksinformatie Parlementaire informatiesystemen Multifunctioneel loket

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-421 Registratie Gemeentelijke basisadministratie (GBA) Belastingen, sociale diensten etc “transparante” burger electronische enquetes

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-422 Conversatie nieuwsgroepen discussies interactieve beleidsvorming

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-423 DSS en ES systemen Decision Support Systems Expert systems Kennis gericht

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-424 Conclusies (t/m para 4.4) Nieuwe media veroorzaken belangrijke verschuivingen, maar geen revolutie in het politieke bestel. Spreiding en Concentratie Motivatie wordt niet beinvloed door ICT Drempels en belemmeringen

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-425 Macht in de Organisatie Hfst 3: Netwerk technologie beinvloedt de superstructuur van organisaties: –Centralisatie van Beschikkingsmacht –Decentralisatie van Productie Nu (para 4.5) de invloed van ICT op de lagere niveau’s: functies, afdelingsstructuur, besluitvorming

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-426 Veranderingen in de functionele structuur Parallelstructuur Divisiestructuur Matrixstructuur  functionele integratie

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-427 Modernisering van de bureaucratie Weber over bureaucratie (cf. Mintzberg’s “machine burocracy”): 1.Hierarchie van bevoegdheden 2.Centralisatie van de besluitvorming 3.Formalisering van de regels 4.Specialisatie van taken 5.Standaardisatie van taken

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-428 Invloed van ICT Factoren 3 tm 5 kunnen versterkt worden, dus en sterkere bureaucratie Hoewel ook meer maatwerk wordt geleverd Voor eigenschappen 1 en2 geldt: –Organisaties worden “platter” (minder middenkader) –Debureaucratisering –Management ontwikkelt zich tot Infocratie

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-429 Onderscheid Controle-, beheersings- en informatiestructuur  coordinatie van beslissingen Gezagsstructuur  wie neemt de beslissingen Arbeidsverdeling  wie doet wat

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-430 Coordinatie van beslissingen Verschillende vormen van (de-) centralisatie, horizontaal en verticaal

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-431 Gezagsstructuur Lijn van de top naar de basis wordt korter Hoogopgeleide informatiewerkers versus polarisatie

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-432 Kwaliteit van de arbeid Taakverbreding versus taaksplitsing Taakverarming versus taakverrijking

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-433 Technische keuzen Waar staat de verwerkingscapaciteit? Eigen verbinding? Communicatieprivileges? Toegang tot resources?  Typologie  Topologie

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-434 Opties Centrale versus gedistribueerde verwerking Multi-user systemen versus PC’s Domme versus “intelligente” werkstations Gespecialiseerde werkstations versus multifunctionele PC’s

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-435 Keuzen Voor verticale centralisatie en scherpe arbeidsverdeling T.o.v Verticale decentralisatie en taakverbredeing/verrijking

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-436 Topologie LAN versus WAN Wie heeft toegang tot wat? Wie is verantwoordelijk voor wat?

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-437 Conclusie (para 4.5) Technologische keuzen t.a.v. netwerkstructuur op meso niveau zijn niet politiek neutraal Management heeft i.h.a. niet voldoende inzicht in de machts/politieke consequenties van de technische keuzen

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-438 Privacy en Autonomie Privacy is vrijheid om externe inbreuk uit te bannen (wettelijke bescherming). Persoonlijke autonomie is de mate waarin die vrijheid kan worden afgedwongen door het individu (keuze vrijheid).

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-439 Vormen van Privacy Lichamelijk (intimiteit) Relationeel (contactlegging) Informationeel (openbaarmaking)

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-440 Lichamelijke privacy Lijkt niets met ICT te maken te hebben DNA en andere lichaamskenmerken als identificatiemiddelen Sensoren en andere electronica op het lichaam voor toegangscontrole, aanwezigheidscontrole

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-441 Relationele privacy Recht op selectieve contactlegging Camera’s in openbare ruimten Electronisch huisarrest Registratie van communicatieverkeer

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-442 Informationele Privacy Recht op selectieve openbaarmaking persoonsgegevens consumentengegevens

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-443 Glazen burger Traceerbaarheid van alle transacties Volgbaarheid (technologie kan ook helpen: mobiele telefoon) Controleerbaarheid (waar bent u)

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-444 Koppeling van databestanden Datapakhuizen (datawarehouses) Koppeling bestanden KDD Datamining

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-445 Bescherming van privacy 1.Juridisch 2.Sociale bescherming 3.Organisatorische bescherming 4.Technische bescherming

31 January 2002Sociale Aspecten van IK Juridisch Wet op persoonsregistratie (WPR) Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) Registratiekamer wordt “College voor bescherming persoonsgegevens” Bijzondere gegevens gegevens voor bedrijfsvoering Recht op inzage

31 January 2002Sociale Aspecten van IK Sociale Bescherming Weigering van de gebruiker Ondernemingsraden en consumentenorganisaties

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-448 Systeem bescherming Systeem Beveiliging Procedurele en organisationele beveiliging

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-449 Technische alternatieven Minder grootschalig Kale openbare infrastructuur, met decentrale intelligentie Geheel decentraal (niet meer on-line) Privacy Enhancing Technologies (PET)

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-450 PET Digitale handtekening: prive code is alleen bij de gebruiker bekend Digitaal pseudoniem PGP encryptie Steganografie

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-451 Conclusie t.a.v Privacy Diverse maatregelen vullen elkaar aan Technische keuzen zijn niet neutraal t.a.v. de macht

31 January 2002Sociale Aspecten van IK-452 Autonomie Wat heeft het individu in te brengen (in termen van de keuzen t.a.v. de gebruikte technologie en de implementatie in bestaande processen)? Individuen hebben daarbij verschillende rollen: burgers, werknemers, clienten en consumenten.