1 Over woorden die beklijven Studiekring Psychologie, 2 oktober 2010 Sturen om een boodschap

Een goederenlift Ingevolge de liftenverordening dienen de transportmiddelen in de breedte van de liftkooi te worden geplaatst. De gemeentesecretaris

Een goederenlift Ingevolge de liftenverordening dienen de transportmiddelen in de breedte van de liftkooi te worden geplaatst. De gemeentesecretaris. 3 WAGENTJES DWARS

Aldus de journalist 1. Waarom moet ik dit weten? 2. Kan ik het volgen? 3. Wat moet ik ermee? (Sander Wieringa, 2004)

Aldus de journalist/mediatrainer 1. Waarom moet ik dit weten? Aanleiding, urgentie, relevantie (afzender) 2. Kan ik het volgen? Structuur, toon, stijl 3. Wat moet ik ermee? (Handelings)perspectief (Sander Wieringa, 2004)

Aldus de boodschappenpsycholoog Zakelijk aspect Expressief aspect Appellerend effect Relationeel aspect (Friedemann Schulz von Thun, 1982)

Aldus de econoom Contact Contract Control (Transactiekostentheorie, Nooteboom)

Aldus de filosoof (Aristoteles, Ars Rhetorica) LogosArgument Wat hoor ik? Hoofd PathosEmpathie Hoe voelt dit? Hart EthosGeloofwaardigheid Deugt dit? Buik

Aldus de communicatiewetenschapper Argumenten zijn interessant voor wie er naar op zoek is (Cees van Woerkum, WUR)

Aldus de scheidende ambtenaar D A Workshop 9 april 2010 (Wagemans, 2002) Boodschapper B C C B

Aldus de spindoctor ‘It’s not what you say, it’s what people hear’ (Frank Luntz, Words that work, 2007)

Aldus die andere spindoctor “If the facts don’t fit the frame, the brain simply reject them” (George Lakoff, 2004)

‘De bielzen mogen blijven liggen’

Winkelsluitingstijdenwet

Men neme, een beleidsmaker Oordeelsvorming op basis van inhoudelijke overwegingen Betekenis voor samenleving (gemeenschappelijk belang) Nuance en details Voortouw hebben en houden Focus op minister, politieke omgeving en media Onzekere uitkomsten

… en voeg hier aan toe: een burger Wat zijn nú gevolgen voor mij (individueel belang) Wat zegt mijn gevoel over het beleidsonderwerp Wat zijn hoofdlijnen Wanneer gaat wat gebeuren (procedurele rechtvaardigheid) Wat vinden anderen die ik belangrijk vind ervan

´We moeten het anders uitleggen´ (Melkert, 2002)

´Een denkbeeld doen aanvaarden´ Overtuigen: ´Het overmatig plaatsen van zeilen´ Ondertuigen: ´Te weinig zeilen bijzetten ten opzichte van de mogelijkheden van de wind´ Optuigen: ´Voorzien van zeilen´ Aftuigen: …

Strategische communicatie is … …het toevoegen van informatie aan de kennis van een ander (Noel Schlangen, ‘Modellen van C’, 2010)

Communicatie is … …‘gemeenschappelijk maken’: waarover zijn we het samen wél eens?

Boodschap slaat brug Eigen doel (KERN)BOODSCHAP Doel publiek

Boodschap slaat brug als ze…  vragen beantwoordt  doel van een zender aan dat van publiek verbindt  een belofte bewijskracht verleent  … en wordt doorverteld

Boeventaal Wet ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel en andere vermogenssancties

Boeventaal Wet ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel en andere vermogenssancties PLUKZE

Boeventaal “In antwoord op uw brief van 26 mei 2009 deel ik u mee dat de schriftelijke vragen van het lid Heerts (PvdA) van uw Kamer over ‘Pluk-ze’ – resultaten bij het parket in Den Haag (ingezonden 26 mei 2009) worden beantwoord zoals aangegeven in de bijlage bij deze brief.”

Thuistaal Met vreugde en dankbaarheid geven Graaf en Gravin van Limburg Stirum - van Harinxma thoe Slooten kennis van de geboorte van hun zoon

Thuistaal Met vreugde en dankbaarheid geven Graaf en Gravin van Limburg Stirum - van Harinxma thoe Slooten kennis van de geboorte van hun zoon Sjonnie

Relevantie aandacht voor woorden stijgt bij…  Negatieve uitgangspositie  Doen wat (je denkt dat) anderen niet zelf kunnen  Druk van openbaarheid  Meerderheidsbesluitvorming (altijd verliezers)

In één woord Aansluiten

In twee dan Dilemma + perspectief

In twee dan Dilemma + Perspectief Waarom moet ik dit weten > Kan ik het volgen > Wat moet ik ermee?

In drie? Ik denk Ik weet Ik vind/zie Visie, voornemen, besluit, voorstel Verklaring, feiten, argumenten Vraagstuk, mening, standpunt, claim

Woorden vinden als ambacht Bronbelangen FrijdaCoping 1. Nabijheid en samenhang 2. Vertrouwdheid en oriëntatie 3. Beheersbaarheid 4. Waarden (Nieuwsgierigheid) I.Wegbewegen (opknippen, ritualiseren) II. Meebewegen (‘herformatteren’, aansluiten) III.Tegenbewegen (forceren, autoritaire aanpak

Woorden vinden als ambacht Bronbelangen FrijdaCoping 1. Nabijheid en samenhang 2. Vertrouwdheid en oriëntatie 3. Beheersbaarheid 4.Waarden (Nieuwsgierigheid) I.Wegbewegen (opknippen, ritualiseren) II. Meebewegen (‘herformatteren’, aansluiten) III.Tegenbewegen (forceren, autoritaire aanpak Hoge betrokkenheid Lage betrokkenheid (Elaboration Likelihoodmodel Petty & Cacioppo)

´Leuker kunnen we het niet maken. Wel makkelijker´

´Zorg dat je de eerste bent´ (Ries en Trout, 1994)

Stijlmiddelen (o.a. Gabriel, 2004) Verantwoordelijkheid: ‘… hier sta ik…’ Causale relatie: ‘… neem nou…’ Motieven: ‘… dát wil ik bereiken’… Emotie: ‘… het is toch wat…’ Kwaliteit: ‘… anders geen knip voor de neus waard…’ Eenheid: ‘… vinden we allemaal …’ Gemak/genot: ‘…jatog...’ Nieuwsgierigheid: ´…dat vertel ik morgen…´

Stijlmiddelen (o.a. Gabriel, 2004) Verantwoordelijkheid: ‘… hier sta ik…’ Causale relatie: ‘… neem nou…’ Motieven: ‘… dát wil ik bereiken’… Emotie: ‘… het is toch wat…’ Kwaliteit: ‘… anders geen knip voor de neus waard…’ Eenheid: ‘… vinden we allemaal …’ Gemak/genot: ‘…jatog...’ Nieuwsgierigheid: ´…dat vertel ik morgen…´ !

‘Priming’ van armoede Bureaucratisch: cijfers, ´minima´ Moralistisch: hulp, ´ze verdienen…´ Dramatisch: gevolgen, ´honger´ Academisch: onderzoek, ´sociale uitsluiting´ Taal van de armen: slachtofferproza, ´kansen´ (Arno Korsten, 2001)

Frames van Wilders Versterken: Probleem en ideologie :senioren aanvallen en Marokkaans tuig Kans op groot ongeluk: ´onze dochters dragen straks hoofddoekjes’ Totem pro parte: ´We raken Nederland kwijt´ Hyperbool:´tsunami van islamisering´ Afzwakken: Onhaalbare oplossing:´dit beleid is bagger´ De elite is de weg kwijt:´u weet niet waarover u spreekt´ (Geert Wilders in debat, Hans de Bruijn, 2010)

Disclaimer Nieuwsframes journalisten: 1) conflict > 2) human interest > 3) verantwoordelijkheid Zwijgspiraal: afwijkende opinies gaan ondergronds (Noelle-Neumann) Onderzoek: Vooraf (begrip, acceptatie, steun en kritiek, woordkeus): interviews, focusgroep of online Achteraf (komen argumenten, woorden, stijlmiddelen over?): media-analyse

Kijk > want > dus Wie wil overkomen moet aansluiten en vervolgens eigen doelen kunnen koppelen aan bedoelingen van anderen. Dat is vooral relevant als je een negatieve uitgangspositie hebt. Argumenten zijn interessant voor wie er naar op zoek is. Daarbij kun je helpen qua vorm (stijlmiddelen), vooral telt hoe je waarden-vol een dilemma van perspectief voorziet. Maak contact. Toon betrokkenheid. Help perspectief te vinden. En gebruik onverschrokken de technische hulpmiddelen die de taal biedt