Linum usitatissimum L. Linum usitatissimum L. Vlas Linaceae

Linum usitatissimum L. vezels uit de stengels verwerkt tor linnen = vlas. De zaden van de plant worden gebruikt als farmaceutische grondstof (lijnzaad, Lini semen). Voorkomen: sedert de oudheid overal in Europa geteeld. Steden gelegen langs de Leie bvb zijn “rijk” geworden dankzij de vlasteeld en het “roten” van vlas. De plant wordt zowat wereldwijd geteeld. Inhoudsstoffen: olie 35-45% proteinen 20-25% slijmstoffen 6-10% (=polysacchariden) cyanogeenglycosiden vb linamarine

Linum usitatissimum L. Inhoudsstoffen (vervolg): lijnzaadolie is onverzadigd waardoor de gebroken zaden bederven bij bewaring

Farmacologische eign Slijmstoffen zorgen voor de laxatieve werking, innemen met voldoende vloeistof (anders obstructie), zaden best eerst breken de cyanogeenglycosiden vormen geen gevaar voor consumptie hormonale symptomen door aanwezigheid van fyto-oestrogenen

Claviceps purpurea Tulsane Moederkoorn = fungus die groeit op rogge halmen

Historisch Rond het jaar 1000 de eerste beschrijvingen van ‘Sint-Antoniusvuur’ = uitbraken van ergotisme = het gevolg is van het eten van graan gecontamineerd met de ergotschimmel, komt gewoonlijk voor onder twee vormen: de gangreen-vorm (Sint-Antoniusvuur), die begint met een pijnlijke inflammatie van de extremiteiten en resulteert in stijve, zwarte en droge ledematen wat soms eindigt op spontaan verlies ervan; de convulsieve vorm, gekenmerkt door mentale agitatie, delirium en sensoriële perturbaties. De prevalentie van ergotisme daalde door verbeteren van de agricultuur en door diversifiëren van de voeding.

Levenscyclus vegetatieve vorm, een conidiospore-dragende stroma of sphacelium, rustende vorm = sclerotium. Het sphacelium wordt gevormd door het mycelium, wiens hyphen het vruchtbeginsel van de roggebloem geïnvadeerd hebben. Op het uiteinde van een aantal hyphen ontwikkelen de conidiosporen zich als organen voor asexuele voortplanting. Dit alles wordt omringd door een zoete, visceuze massa, zgn. ‘honingdauw’. Het sclerotium bestaat uit een lange, gebogen, zwartpaarse massa die bedoeld is om te kunnen overwinteren in de grond.

Levenscyclus De sexuele cyclus begint in de lente met de vorming van stromata op de sclerotia, die op de halmen vastzitten. De filamenteuze ascosporen worden vrijgelaten en meegevoerd door de wind waardoor ze bloemen van andere planten infecteren. Dan ontwikkelt het mycelium zich tot het stroma, welk de conidiosporen produceert. De conidiosporen, die door insecten getransporteerd worden, verzekeren de asexuele reproductie van de haploïde myceliale gametofyt.

Inhoudsstoffen Ergot afkomstig van rogge is een complex GM suikers AZ lipiden (20-40%) -> olie wordt ranzig bij bewaren door degradatie sterolen pigmenten -> sommige met antraquinone structuur actieve bestanddelen: ALKALOIDEN: enkelvoudige amiden van lysergzuur: 20 van alle alkaloiden: vb ergonovine = amide van lysergzuur en amino-propanol ergine = lysergzuuramide

Inhoudsstoffen actieve bestanddelen: ALKALOIDEN (vervolg): Ergopeptines (80% vd alkaloiden) = onoplosbaar in water: hydrolyse => lysergzuur + proline + ammonium + AZ (fenylalanine, leucine, isoleucine of valine) + a-ketozuur belangrijke alkaloiden van deze groep zijn: argotamine “ergotoxine” = mengsel van ergocristine, ergocryptine en ergocornine Opmerking: stabiliteit: lysergzuur (-ine) epimeriseert tot isolysergzuur (-inine) in polaire solventen => inactief

Productie Lange tijd door extractie van sclerotia van geïnfecteerde rogge: inoculatie van de aren vroeg in de bloei met conidiosporen gekweekt in vloeibaar medium via in-vitro cultuur, zou echter niet veel meer toegepast worden: fermentatie gevolgd door semi-synthese

Farmacologische eign Dankzij analogie met endogene amines (noradrenaline, dopamine en serotonine) hebben de alkaloiden affiniteit voor de endogene aminereceptoren => agonistische of antagonistische werking

Farmacologische eign Ergonovine: Ergotamine potent oxytocicum (=om geboorte in gang te zetten) verhoogt basale tonus, frequentie en sterkte van uteruscontracties, STIMULATIE van adrenerge receptoren in myometrium anti-hemorrhagische effecten (tegen post-partum bloeding) door vasoconstrictie Ergotamine lage dosis: vasoconstrictie door stim adrenerge receptoren hoge dosis: anti-adrenerg

Farmacologische eign Gehydrogeneerde derivaten: 9,10-dihydroergotamine: agonistische werking daalt, anti-adrenerge en anti-serotonerge act stijgt => stabiliseert vasculaire tonus 9,10-dihydroergotoxine: gunstig effect bij seniele cerebrale insufficientie semisynthetische derivaten: methysergide: serotonerge antagonist zonder vasoconstrictie => behandeling migraine bromocriptine: inhibeert prolactine secretie, compenseert dopamine depletie bij ziekte van Parkinson idem voor Lisuride

Farmacologische eign semisynthetische derivaten (vervolg): LSD lysergzuurdiethylamide: geen therapeuticum => drugs. Psychedelische effecten: veranderen zintuiglijke waarnemingen, neveneffecten: paniek, angst en Flash backs.

Gebruik Methylergometrine (INN): indicaties: bij obstetrische noodgevallen: na keizersnede, bij postpartumbloeding, na curettage, na abortus en bij uteriene atonie na de partus. contra-indicaties: zwangerschap, tijdens het begin van de bevalling, ernstige arteriële hypertensie, occlusieve vasculaire ziekte, verschillende infectieuze aandoeningen, … Het gebruik ervan wordt best vermeden bij lactatie, specialiteiten: Methergin Ergotamine: in combinatie met coffeïne (oraal, rectaal) bij acute migraine aanvallen Indien ischemische symptomen (vasoconstrictie van de extremiteiten, tintelingen) optreden, moet de behandeling onmiddellijk worden stopgezet.

Gebruik Ergotamine (vervolg): contra-indicaties: occlusieve vasculaire ziektes, arteriële hypertensie, coronaire insufficiëntie, ernstige hepatische of renale insufficiëntie. Gelijktijdig gebruik van ergotamine en macrolide-antibiotica moet vermeden worden niet gebruiken bij zwangerschap of lactatie en bij kinderen jonger dan 10 jaar specialiteiten: Cafergot

Gebruik Dihydroergotamine: indicaties: behandeling van migraine en vasculaire hoofdpijn; verbetering van de symptomen van veneuze en lymfatische insufficiëntie; behandeling van orthostatische hypotensie zelfde contra-indicaties en waarschuwingen als ergotamine Specialiteiten: Diergo, Dihydergot, Dystonal, Ikaran Dihydroërgotoxine – dihydroërgocristine: correctieve behandeling van seniele cerebrale insufficiëntie (gebrek aan aandacht, geheugenverlies), behandeling na cerebrovasculair accident (CVA), duizeligheid bij ouderen, retinale problemen van vasculaire oorsprong.

Gebruik Methysergide: indicatie: basisbehandeling van migraine en faciale pijnen van vasculaire oorsprong contra-indicaties: idem ergotamines neveneffecten: digestieve en nerveuze symptomen: naussea, duizeligheid, insomnia langdurige inname => oligurie of disurie Specialiteiten: Deseril

Gebruik Bromocryptine: indicaties: basisbehandeling van prolactine-secreterende adenomen. Klinische gevolgen van hyperprolactinemie verstoringen van de menstruele cyclus, steriliteit, galactorrhee en, bij mannen, gynecomastie en impotentie zijn preventie en inhibitie van fysiologische lactatie om medische redenen behandeling van de parkinsonisme (65+-ers) Neveneffecten (nausea, braken, orthostatische hypotensie) verdwijnen snel psychische symptomen kunnen optreden (visuele hallucinaties, verwardheid => stoppen behandeling Specialiteiten: Parlodel

Gebruik Lisuride: behandeling van Parkinsonisme idem als bromocryptine