Dyslexia Screening Test (DST) : Achtergronden en toepassingen Dr. Mark Schittekatte (mark.schittekatte@ugent.be) Testpracticum PPW Universiteit Gent Auteurs Nederlandstalige bewerking DST W. Kort M. Schittekatte K.P. van den Bos G. Vermeir H.C. lutje Spelberg P. Verhaeghe S. van der Wild Studiedagen zomer 2005, V.V.S.P.

Testpracticum PPW Wetenschappelijk Onderzoek – Testadaptatie (WISC-III, Dyslexia Screening Test, 16PF, DAT, Tedi-Math…) Testklas (geïnformatiseerde psychodiagnostiek) “Website Weg Wijzer Psychodiagnostiek”, M.Schittekatte in: Tijdschrift Klinische Psychologie nr 1, 2, 3 in 2001 & Testotheek (300 & > 1000 “paper & pencil” testen) Website http://allserv.rug.ac.be/~mcovents/Testpracticum/ Dyslexia Screening Test

DST nog niet op de markt NIP-NDC Juridische kwestie tussen uitgevers & rechten van “NL-adapters”… Harcourt –Swets Zomer 2005…bij Harcourt, ongeveer 250 Euro

Evaluatie DST

Samenwerking Vlaanderen Nederland: Stichting Integratie Gehandicapten (J. Scheiris, A. Desoete) VCLB Vormingscentrum (project Leren en Studeren Basisonderwijs, G. Rauws, T. Walgraeve) Beroepsverenigingen (BFP, VVSP & VFD) Nederland: Dienstencentrum NIP - > Drs. Willem Kort (algemeen projectleider) Rijksuniversiteit Groningen - > Dr. Kees van den Bos (De Klepel) - > Dr. Henk lutje Spelberg (+ Reynell TvT + BSID II +…) Drs. Sylvia van der Wild: “veldwerk” Dyslexia Screening Test

Testadaptatie The Psychological Corporation/ Harcourt (Swets) The Dyslexia Early Screening Test (D.E.S.T) (4 jaar 6 maanden tot 6 jaar 5 maanden) The Dyslexia Screening Test (D.S.T.) (6 jaar 6 maanden tot 16 jaar 5 maanden) The Dyslexia Adult Screening Test (D.A.S.T.) (+ 16 jaar 6 maanden) Auteurs: Dr. A. Fawcett & Prof. R. Nicholson van de Universiteit van Sheffield, U.K. Dyslexia Screening Test

Doelen Eenvoudige screeningstest met 11 subtesten (gem. 35 min.) die aanduiding geeft of een kind “at risk” is of niet -> sneller en uniform opsporen problemen via vaardigheden die gekende indicatoren zijn voor dyslexie Discussies over onderscheiden visies op dyslexie zo veel mogelijk vermijden & zo dicht mogelijk blijven bij het oorspronkelijk instrument Relatie tussen intelligentie en dyslexie onderzoeken Dyslexia Screening Test

Vooronderzoek (tussentijds rapport 13.3.2002) Bedoeling Uittesten versies, nieuwe items & testonderdelen Vergelijkingen Nederland vs. Vlaanderen 1e indicatie “dyslexie-screenings-waarde” Proefgroep: N = 261 24 dyslectici 237 “niet-dyslectici” Eindproduct -> DST met 11 subtesten (3 classificerende en 8 geassocieerde) => klaar voor de normering Dyslexia Screening Test

Plaatjes en letters benoemen Verbale taak waarbij snel informatie uit het lange-termijn geheugen moet worden opgeroepen PLAATJES Boom, eend, stoel, schaar, fiets (10x5) Tijd (sec.) + fouten (+ 5 seconden) LETTERS 10x5 letters Eindscore = tijd (sec.): (Dyslectici trager en meer fouten) Dyslexia Screening Test

2. Kralen rijgen Fijn-motorische vaardigheden: Oog-hand coördinatie 15 kralen (3 oefenen) Score = aantal na 30 seconden Dyslexia Screening Test

3. Woorden lezen Leesprestatie onder tijdsdruk Tot 7,5: 2 leeskaarten ( elk 24 woorden) V.a. 7,5: 3 leeskaarten Eindscore: tijd (sec.) + fouten (+5 sec.) + overgeslagen (+5sec.) Dyslexia Screening Test

4. Lichamelijke stabiliteit Evenwicht + controle oogbewegingen Evenwichtstester + blinddoek (duwtje rug) Score: 0-6 (6= verliest evenwicht) Dyslexia Screening Test

5. Klanksplitsing en letterverwisseling Problemen fonetische segmentatie (auditief sequentieel werkgeheugen) Deel 1:Voetbal zonder bal, iglo,… => Score: aantal juist Deel 2: Spoonerismen: Piet Jansen: Jiet Pansen => Score: aantal juist Dyslexia Screening Test

6. Twee minuten spelling Dictee (woorden) onder tijdsdruk Versie tot 9,5 jaar en vanaf 9,5 jaar Score: aantal juist in 2 minuten Dyslexia Screening Test

7. Cijferreeksen achterwaarts Aandacht + KTG Cijfers in omgekeerde volgorde Score: aantal opgaven juist Dyslexia Screening Test

8. Onzinwoorden lezen Leesprestatie onder tijdsdruk Deel 1: nonsenszinnen 4 leeftijdscategorieën ‘Een goede wag’, zei de mik, ik heet Lopsa. Score: gewoon woord: 1 pt, nonsenswoord: 2 pt; bonus of strafscore i.f.v. tijd. Deel 2 : nonsenswoorden (vgl. De Klepel) Cfr. Test 3: woorden lezen Dyslexia Screening Test

9. Eén Minuut Schrijven Correct schrijven onder tijdsdruk Kopiëren stukje tekst (i.f.v. leeftijd): 1 min. Kwaliteit van handschrift weggelaten/te subjectief Score: aantal woorden juist Dyslexia Screening Test

10. Woordenschat Uit vergelijkbaar Vlaams onderzoek (COWAT, Lannoo & Vingerhoets, 1997) Woorden opsommen beginnend met ‘S’: bv. sneeuw, sok... Score: aantal woorden in 1 minuut Dyslexia Screening Test

11. Taalkundige begrippen Semantische categorieën, dyslectici + Zoveel mogelijk dieren opnoemen Score: woorden in 1 minuut Dyslexia Screening Test

Normering en validering Van april tot juni 2002 N = 511 (6,5 tot 16,5 jarigen), representatieve steekproef, zo veel mogelijk WISC-III kinderen Ondertussen ook validering: 160 dyslectici met de DST getest Dyslexia Screening Test

Begripsvaliditeit Intercorrelaties, correlaties tussen de 4 factoren Factor-analyse (pca, stabiel over leeftijd, 57%)

Betrouwbaarheid Interne consistentie (α), paralleltestmethode, interbeoordelaarsbetrouwbaarheid Test-hertest betrouwbaarheid

Klinische populatie (constructvaliditeit) Hoe (SIG)? Criteria? Prevalentie & verhouding sekse (Blomert,2003)

Normscores klinische populatie

Samenvatting normscores in de klinische populatie

Criteriumvaliditeit

IQ-vergelijking

Vb. van normtabel Normscores gemiddelde 10, SD 3 Model (programma’s Lutje Spelberg)

Normscores per schoolniveau

Psycholinguïstische Vaardigheid en het risico op dyslexie (1) Hoofddoel: welke kinderen komen in aanmerking voor verdere gespecialiseerde hulp vanwege risico op dyslexie? Waaier van subtests geven beeld maar een samenvattende risicoscore noodzakelijk (ARQ) Factoranalyses, stabiliteitsinfo (betrouwbaarheid), normscores klinische groep & regressieanalyses (R2 40-51%, 8A-3-1B) Het PsychoLinguïstisch Quotiënt (PLQ) met afkapwaarde (scheidingslijn risico of niet)

Psycholinguïstische Vaardigheid en het risico op dyslexie (2) Afkapwaarde (verhoogd risico op dyslexie) bij een PLQ < of = 84 (M =100, SD = 15) Sensitiviteit (% klinische groep als dyslectisch) = 81% Specificiteit (% steekproef als niet-dyslectisch) = 85%

Varia Advies toch alle subtesten afnemen omdat: Schatting ivm. 11 ipv. 5 specifieke vaardigheden & 3 extra factoren tov. leeftijdsgenoten -> completer beeld & sterktes-zwaktes Standaardisatie (geheel 35 min.) Aangename afwisseling voor kind Rol genetische factoren: 60% (vs. 25%) van de kinderen in klinische populaties meldt een familielid met lees- of spellingsproblemen

Stand van zaken Psychometrisch hoofdstuk veel aandacht gekregen Nog op de agenda: Verdere analyses met Wisc-subtest- & factorscores Aanvullend onderzoek voor comorbiditeit (ADHD, NLD, DCD & eventuele subgroepen) Aanvullend onderzoek ivm. de psychomotoriek … Productie: Harcourt ->“op de markt” Dyslexia Screening Test