Schooljaar 2010 – 2011 3 ASO-TSO Inleiding biologie
Wat zie je? Wat doe je?
Wat zie je? Wat doe je?
Wat zie je? Wat doe je?
Wat zie je? Wat doe je?
Prikkels
reacties
Van prikkel tot reactie Zintuigen Impuls via zenuwbanen Prikkel Receptoren Centraal zenuwstelsel Hersenen Ruggenmerg Impuls via zenuwbanen Spieren Klieren Reactie Effectoren
Prikkels Een waarneembare verandering in de omgeving of in het lichaam van een organisme die sterk genoeg is om een reactie uit te lokken Verandering in de omgeving bvb. hond komt aangelopen Uitwendige prikkel Verandering in het lichaam bvb. Hongergevoel Inwendige prikkel
reacties Je loopt weg van de hond Je begint speeksel te produceren Reactie door beweging Je begint speeksel te produceren Reactie door secretie (sapafscheiding)
Oefeningen Opdracht 1 & 2
Prikkeldrempel Reactie enkel mogelijk als prikkel sterk genoeg is = minimumsterkte van een prikkel Prikkel < minimumsterkte: niet waarneembaar Prikkel = minimumsterkte: waarneembaar Prikkel > minimumsterkte: waarneembaar + reactie
Receptoren Structuren/ cellen die prikkels registreren Zin = vermogen om je zintuigen te gebruiken Horen → Ruiken → gehoorzin reukzin
Effectoren Structuren waarmee je kan reageren op prikkels Spieren zorgen voor beweging Klieren zorgen voor sapafscheiding
Conductoren Structuren die als geleider werken tussen receptoren en effectoren Zenuwstelsel stuurt …. Impulsen Hormoonstelsel stuurt… Hormonen
Oefeningen Opdracht 3
Soorten prikkels Lichtprikkels Mechanische prikkels zoals trillingen, verandering van stand en beweging van het lichaam, druk… Chemische prikkels zoals reukstoffen en smaakstoffen Temperatuurverschillen nl. warmteprikkels en koudeprikkels weefselbeschadiging nl. pijnprikkels
Relatie tussen soorten prikkels en zintuigen Receptoren Zin Zintuig Lichtprikkels mechanische prikkels chemische prikkels temperatuurverschillen weefselbeschadiging Lichtreceptoren of fotoreceptoren Gezichtszin Oog Oor Oor, spieren, pezen en gewrichten Huid Gehoorzin Evenwichtszin Tastzin Mechanoreceptoren Reukzin Smaakzin Neus Tong Chemoreptoren gevoelszin Huid Thermoreceptoren Pijnreceptoren gevoelszin Huid
Oefeningen Opdracht 4