Hfdst 5: Politieke participatie Definitie: het geheel aan individuele en collectieve activiteiten die de burgers de mogelijkheid geven om invloed uit te oefenen op het politieke systeem -van minimaal tot maximaal

“Political participation affords citizens in a democracy an opportunity to communicate information to government officials about their concerns and preferences and to put pressure on them to respond. (Citizens) who wish to take part politically have an array of options: they may express their views directly by communicating with public officials or indirectly by attempting to influence electoral outcomes; they may give time and effort or contribute money; they may work alone or in concert with others, they may be active at the national, state or local level” (handboek p 101) Sidney Verba, Kay Lehmann Schlozman & Henry Brady (1995), Voice and Equality. Civic Voluntarism in American Politics. Cambridge: Harvard University Press.

Conventionele en niet-conventionele vormen van politieke participatie Conventionele actiemidelen: worden door de overheid of elites zelf georganiseerd. Overheid bepaalt regels van het spel, wie wanneer en hoe mag participeren Vb bij uitstek: verkiezingen; ook participatie in politieke partijen Niet-conventionele actiemiddelen: vorm wordt bepaald door de participanten zelf Vb bij uitstek: betogingen: manifesteerders bepalen zelf wanneer en hoe ze op straat gaan

Is intensieve politieke participatie positief? In het verleden werd politieke participatie niet altijd even positief beoordeeld - aantasting principes van vert.democratie - “overload” -conflict tussen eisen Huidige literatuur: Hoge participatie wordt beschouwd als kenmerk van volwaardige en sterke democratie Nu klassiek onderzoek: Gabriel Almond & Sidney Verba (1963): The Civic Culture

Nadelen van een intensieve politieke participatie: ongelijkheden in participatie zijn bijzonder hardnekkig, weinig verandering sinds jaren 50: laaggeschoolden en vrouwen participeren minder

Dalende politieke participatie? Als hoog participatieniveau basiskenmerk is van sterke democratie, dan is dalende participatie een probleem voor het democratische karakter van een samenleving. Burgers zouden tegenwoordig minder interesse hebben in politiek (R. Putnam, Bowling alone, 2000) Voor Europa enkel bewezen wat betreft (1) participatie in politieke partijen en (2) ook opkomst bij verkiezingen

Evolutie van deelname aan verkiezingen in Europese staten die gedurende de hele periode democratisch zijn

Evolutie van de gemiddelde deelname aan verkiezingen per decennium in 33 Europese staten tussen 1944 en 2008

Lidmaatschap van politieke partijen in geconsolideerde Europese democratieën 9

Evolutie van lidmaatschap van politieke partijen in geconsolideerde Europese democratieën 2006 = 100

Methodes om stemgedrag te begrijpen Electorale geografie en electorale sociologie Electorale geografie: - In relatie brengen van verkiezingsresultaten met socio-economische en demografische kenmerken per regio - voorloper: André Siegfried « Table Politique de la France de l’Ouest » 1913!

Verkiezingen + niet inschrijven op verkiezingslijsten Stemmen : - is de meest conventionele, klassieke en meest voorkomende vorm van politieke partcipatie in een democratie - centrale handeling in een democratie - belangrijkste wijze waardoor de volkssoevereinteit gestalte krijgt -minimale vorm van politieke participatie Niet stemmen = afwezigheid van politieke participatie (of toch niet?) + niet inschrijven op verkiezingslijsten + onthouding (wel ingeschreven, niet gegaan) +blanco en ongeldig stemmen