Wie zal dat betalen? Alumnibeleid en private financiering van hoger onderwijs 28 september 2005 René Bekkers ICS/Sociologie

2 De ‘Vierde Route’ Innovatieplatform notitie ‘Geven voor Weten’ Particuliere middelen voor de wetenschap Financiering van hoger onderwijs uit filantropie Taskforce o.l.v. Prof. Schuyt (VU) gaat voorstellen voor fiscale maatregelen uitwerken Wat zijn de mogelijkheden van filantropie voor de financiering van hoger onderwijs in Nederland? Waar liggen de grenzen aan deze mogelijkheden? Hoe kunnen universiteiten filantropie benutten? Noodzaak discussie is een gepasseerd station Overheid wil kenniseconomie en universiteiten willen toponderzoek; burgers willen kleine overheid

3 De mogelijkheden van de filantropie Sterke groei van de filantropische sector in Nederland: inkomsten van 800 grootste ‘goede doelen’ in miljoenen Euro’s, exclusief de kerken (Bron: CBF)

4 De marginale inkomsten van universiteiten

5 Giften in 2003 naar opleidingsniveau Buitenste ring: % van de bevolking Binnenste ring: % van totale giften

6 Is er ruimte voor de universiteiten op de ‘charimarkt’? Ja! Universiteiten investeren nauwelijks in professionele fondsenwerving Inkomsten zijn navenant laag Nederlanders hebben geen vast budget voor giften De ideale achterban: een hogere opleiding is het belangrijkste kenmerk van een vrijgevige burger Hoger opgeleiden worden nog relatief weinig benaderd voor giften, maar geven desondanks veel Hoger opgeleiden hebben meer vertrouwen in goede doelen Hoger opgeleiden zijn minder snel geïrriteerd door fondsenwervingsacties

7 Lessen uit Oxford en Bristol In Oxford bracht Henry Drucker tussen 1994 en 2000 een bedrag van 340 miljoen pond bij elkaar aan donaties Investeringskosten: onbekend Fundraising professionals in Oxford, New York en Tokyo Pas na drie jaar kwamen eerste grote donaties binnen In Bristol kwam 75 miljoen pond binnen tussen 1990 en 2000 Investering: 6 miljoen pond, 16 medewerkers (8%) Vergelijk dit met 0,08 miljoen euro (UU, 2005) American Style Fundraising

8 Voorbeelden uit de VS Harvard, Yale, Princeton, Stanford, Chicago, etc. Financiering van topuniversiteiten is meer privaat dan publiek Geld voor gebouwen, instituten, beurzen, fondsen Geld van: Bedrijven (sponsoring) Alumni (nalatenschappen en giften) Ouders (extra donaties bovenop tuition) Geld vanuit: Prestige en ruilmotieven (bedrijven) Dankbaarheid (alumni) Plicht en verantwoordelijkheidsgevoel (ouders)

9 Kunnen wij dat ook? Elders behaalde rendementen… Het succes van het Amerikaanse model in het Verenigd Koninkrijk garandeert geen succes in Nederland Zijn in Nederland dezelfde omstandigheden aanwezig als in de VS en de UK? Nee. Er zijn 3 factoren die het succes van de ‘Vierde route’ belemmeren: 1.Erfenis van de verzorgingsstaat 2.Gelijkheidsideaal 3.De Hollandse moraal van het geven

10 De erfenis van de verzorgingsstaat Private financiering van publieke doelen is in de VS normaal, een traditie Nederland kent geen traditie van private financiering van onderwijs en onderzoek (uitzondering: VU, KUN) Wij verwachten dat de overheid het onderwijs en onderzoek betaalt En de overheid doet dat ook In de VS heeft de overheid nooit veel betaald aan universiteiten Fondsenwerving in UK sinds 1979 (Thatcher) bittere noodzaak Ook na 1990 (Blair) bezuinigingen op onderwijs Europese trend: burgers willen een kleinere overheid

11 De gelijkheidsideologie Elite-universiteiten in de VS en UK, maar niet in NL Een diploma uit Oxford is meer waard dan een diploma uit Roehampton Daar betaal je voor, ook na je studie ‘Old boys network’ gevormd in studietijd blijft later belangrijk In Nederland is elk diploma ongeveer evenveel waard Collegegelden gelijk De meeste Nederlanders willen geen ‘elite- universiteiten’ Aanknopingspunten: vorming van colleges, honours programmes

12 De moraal van het geven Geven geeft prestige in de VS Speciale privileges voor brons, zilver, goud en platina donateurs Bedrijven bedrijven ‘Corporate Social Responsibility’ openlijk uit status- en reputatiemotieven Leerstoel (gebouw, collegezaal, beurs, prijs) op naam In Nederland moet geven anoniem (‘laat uw rechterhand…’) Nederlanders weten meestal niet wat anderen geven Sponsoring om prestige is een taboe Trendbreuk: de gele bandjes van Lance Armstrong

13 Een ‘cultuuromslag’? We zijn gewend geraakt aan de verzorgingsstaat, filantropie is geen noodzaak in Nederland … maar dat wordt zij wel binnen een jaar of tien We zijn gesteld op gelijke kansen voor iedereen … dit verandert maar langzaam Geven om prestige is ‘not done’ … maar dit is al aan het veranderen Deze omstandigheden zullen het succes beperken van fondsenwerving door universiteiten in Nederland Maar zij maken het niet onmogelijk!

14 Professionele fondsenwerving Gebruik beschikbare kennis ‘Filantropie’ is nieuw, maar ‘geven’ is oud Er zijn weinig vragen zo populair in de sociale wetenschappen als ‘Wanneer hebben we wat voor een ander over?’ Filantropische sector in Nederland is nog in ontwikkeling Gat in de onderwijsmarkt: MA Philanthropic Studies Onderdelen van een professionele fondsenwerving: Alumnibeleid Corporate Giving Program Vermogensbeheer

15 Waarom geven aan universiteiten? Bedrijven geven om strategische redenen Imago van maatschappelijk verantwoorde onderneming Talentvolle studenten werven Eigen personeel motiveren Naamsbekendheid Alumni geven uit gevoel van verbondenheid Dankbaarheid voor vruchten van de studie Verantwoordelijkheid voor nieuwe generatie Loyaliteit aan eigen universiteit

16 Praktische aanknopingspunten Fundraising = Friend raising Het Unieke van Utrecht Grootschaligheid kleinschalig organiseren Onderwijs in kleine, hechte groepen Alumnibeleid begint al in de introductietijd Lokale banden smeden (bijv.: Lily Endowment, IUPUI) Contacten met bedrijfsleven intensiveren Het mag wat kosten Lange termijn plan Vermogensbeheer Steun CvB

17 Slim geld werven ‘Nee heb je, ja kun je krijgen’ Leiderschapsgiften: +100% voor elke 10% Doel niet gehaald, geld terug: +20% Voorbeeldgedrag: +5% voor elke 10% Verdubbelingsfonds: +100% Fonds op naam Privileges

18 Lessen voor Utrecht 1. Investeer …véél meer dan u denkt 2. Coördineer …Alumnibureau, Ufonds, CvB 3. Professionaliseer …maak gebruik van de beschikbare kennis 4. Heb geduld …het kan even duren