PERSONALIA EINDCOLLOQUIUM ‘Het vergroten van de nauwkeurigheid bij het begroten van manuren bij Heijmans Servicebouw’ Eindcolloquium - Ludo Pepels 24 augustus 2012 INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

PERSONALIA Personalia – Ludo Pepels 2004 – Heden Bouwkunde, Technische Universiteit Eindhoven 2009 Master Construction Technology 2009/2010 Bestuur Studievereniging SUPport 2010 Stage Nieuwbouw AZM Maastricht BAM Utiliteitsbouw Maastricht 2011 Masterproject Participerend Observeren Heijmans Servicebouw Rosmalen INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

INTRODUCTIE Inhoud BC TC EC EC Tijdsduur: +/- 45 minuten PARTICIPEREND OBSERVEREN PROBLEEM ANALYSE BC ONDERZOEKSFASE ONTWERPFASE TC EC EC Tijdsduur: +/- 45 minuten INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

INTRODUCTIE Afstudeercommissie Voorzitter: Prof. Dr. Ir. J.J.N. (Jos) Lichtenberg Hoofdbegeleider: Ing. C.M. (Cor) de Bruijn Medebegeleider: Dr. Ir. E.W. (Eric) Vastert Bedrijfsbegeleider: Ing. D. (Dimitri) Tsolakidis, MBA INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

INTRODUCTIE HEIJMANS Servicebouw PROJECTEN DIENSTEN MJOP INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

INTRODUCTIE Projecten Heijmans Servicebouw Pand NES Eindhoven Auditorium TU/e Eindhoven Witte Huis Mutsaersstichting Venlo Paviljoens Mutsaersstichting Venlo Muziekcentrum Frits Philips Eindhoven INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

AANLEIDING Participerend Observeren Probleemanalyse: Knelpunten Relaties (oorzaak-gevolg) Stream Analysis (Porras, 1987) INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

AANLEIDING ‘Verschil begrote en bestede manuren vaak negatief’ Analyse Financiële Overzichten 6 projecten Heijmans Servicebouw Omzet ‘Projecten’ ca. 5 miljoen INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

AANLEIDING ‘Verschil begrote en bestede manuren vaak negatief’ INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

AANLEIDING ‘Verschil begrote en bestede manuren vaak negatief’ Schematische opbouw inschrijfbegroting: Bruto Marge Saldo - Arbeid - Materiaal - Materieel - UTA-personeel - Onderaanneming INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

AANLEIDING ‘Verschil begrote en bestede manuren vaak negatief’ INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

AANLEIDING ‘Verschil begrote en bestede manuren vaak negatief’ INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

AANLEIDING Resumé Gemiddeld negatief verschil begroot - besteed: 20,5% Gemiddelde Bruto Marge: 8% Gemiddeld negatief saldo: 1% Arbeidskostenaandeel op resultaat: 3% Heijmans Servicebouw wil BM van minimaal 10% op projecten Dus: aanpak verschil in begrote en bestede arbeid hard nodig! INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

PROBLEEMANALYSE Probleemveld manurenproblematiek (Bron: De Kok, 1995) INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

PROBLEEMANALYSE AFBAKENING Speelveld manurenproblematiek Participerend Observeren Analyse zes projecten Servicebouw Interviews binnen Servicebouw Werkvoorbereiders Projectleiders Calculator Uitvoerders AFBAKENING INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

PROBLEEMANALYSE Probleemdefiniëring (Bron: Verschuren, 2008) INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

PROBLEEMANALYSE AFBAKENING Confrontatie wenselijk/feitelijk INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

PROBLEEMANALYSE Probleemstelling “De door calculatie opgestelde manurenbegroting benadert de werkelijke situatie onvoldoende doordat kennis ontbreekt van toeslagfactoren van arbeidsnormen, welke typerend zijn voor activiteiten in servicewerk gerelateerde projecten. Hierdoor vallen verschillen tussen begrote en bestede manuren vaak negatief uit bij projecten van Heijmans Servicebouw en dit heeft vervolgens een negatief effect op de geprognosticeerde bruto marge.” INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

AFSTUDEERPLAN Doelstelling “Het beschrijven, kwantificeren en het effect bepalen van de toeslagfactoren van arbeidsnormen welke typerend zijn voor activiteiten in servicewerk gerelateerde projecten en op deze wijze een bijdrage leveren aan het vergroten van de nauwkeurigheid van de begrote manuren in de door calculatie opgestelde manurenbegroting.” INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

AFSTUDEERPLAN Taakstellingen Dataverzamelingsmethoden: Onderzoeksfase Ontwerpfase Dataverzamelingsmethoden: Literatuuronderzoek Interviews Observatie op projecten INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK Taakstellingen INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #1 Taakstelling 1 – (Nauwkeurig) begroten van manuren Manier van begroten bij Heijmans Servicebouw: Normeringsproces (koppelen arbeidsnormen aan hoeveelheden) Repetitiefactor Aan- en afloop Logistiek bestaand pand Opbouwen en afbreken Manier begroten: iteratief proces INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #1 Taakstelling 1 – (Nauwkeurig) begroten van manuren Opbouw arbeidsnorm [SAOB] INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #1 Taakstelling 1 – (Nauwkeurig) begroten van manuren Conclusie Taakstelling 1: Manier van begroten Extra ‘handelingen’ in servicewerk gerelateerde projecten Opbouw van een arbeidsnorm Nieuwe systematische opbouw arbeidsnorm toegespitst op servicewerk gerelateerde projecten Nieuwe norm als basis voor rest van onderzoek. Belangrijk: zeer veer verschillende opvattingen over inhoud arbeidsnorm… ook over wat netto bewerkingstijd of directe productietijd is. INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK Taakstellingen INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #2 Taakstelling 2 – Beschrijving toeslagfactoren Wat is kenmerkend aan servicewerk gerelateerde projecten voor Heijmans Servicebouw? Onderverdeling: Servicewerk gerelateerde kenmerken Kenmerken van uitvoeringsactiviteiten van projecten Totaal: ± 80 kenmerken INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #2 Taakstelling 2 – Beschrijving toeslagfactoren Enkele ‘Servicewerk gerelateerde kenmerken’: (Interne) transportwegen Aan- en afvoer materiaal/afval door bestaand pand Beperkingen in verband met overlast derden Tijdgebondenheid activiteit Bescherming van te handhaven gebouwdelen Liftgebruik bestaande liften in pand Beschikbaarheid groot materieel Klantafhankelijke activiteiten Diversiteit projecten Nieuwbouwsituatie Bestaande situatie Operationeel Bestaande situatie Leeg Clean Room INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #2 Taakstelling 2 – Beschrijving toeslagfactoren Enkele ‘Kenmerken van uitvoeringsactiviteiten van projecten’: Opruimen gereedschap/werkplek/rotzooi/materiaal Overleg (werkgerelateerde activiteiten) Schrijven/schetsen/aftekenen Tekening lezen Wachten; in ploeg Zaagwerkzaamheden Plek schaftvoorzieningen Dynamisch en statisch werk Samenstelling ploeg Vakmanschap Ervaring INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #2 Taakstelling 2 – Beschrijving toeslagfactoren Clustering kenmerken: Directe handelingen ploeg Bestedingen/invloeden binnen ploeg Invloeden buiten ploeg Liftgebruik rieel versiteit projecten Zaagwerkza Samenstelling ploeg ? INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #2 Taakstelling 2 – Beschrijving toeslagfactoren Koppeling clustering aan systematische opbouw arbeidsnorm: C B Verdeling: Directe kenmerken Indirecte kenmerken A INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #2 Taakstelling 2 – Beschrijving toeslagfactoren Koppeling clustering aan systematische opbouw arbeidsnorm: INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #2 Taakstelling 2 – Beschrijving toeslagfactoren Conclusie Taakstelling 2: Kenmerken ‘Servicewerk gerelateerde projecten’ Clustering kenmerken Koppeling clustering aan systematische opbouw arbeidsnorm Eenduidige normstructuur ‘Servicewerk gerelateerde projecten’ Basis voor verder onderzoek en uiteindelijk ontwerp INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK Taakstellingen INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #3 Taakstelling 3 – Kwantificeren toeslagfactoren Meetmethode: Multi Moment Opname (MMO): Steekproef ‘Turven’ handelingen op rondetijd Operationalisering kenmerken: Vertalen begrip in meetbare termen INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #3 Taakstelling 3 – Kwantificeren toeslagfactoren Waarde toeslagfactoren (MMO): SAOB: 57% Arbeidsproductiviteit Heijmans Servicebouw: 30% Arbeidsproductiviteit INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #3 Taakstelling 3 – Kwantificeren toeslagfactoren Conclusie Taakstelling 3: INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK Taakstellingen INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #4 Taakstelling 4 – Effect bepalen van de toeslagfactoren Aanpak taakstelling 4: Statistiek: onderzoeken samenhang tussen kenmerken: SPSS Samenhang directe en indirecte kenmerken binnen toeslagfactoren? (1) Samenhang ‘invloeden buiten ploeg’ en toeslagfactoren? (2) INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #4 Taakstelling 4 – Effect bepalen van de toeslagfactoren Samenhang tussen directe en indirecte kenmerken binnen toeslagfactoren (1): ‘Transport en logistieke handelingen’ Y = B0 +B1*X1 ? INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #4 Taakstelling 4 – Effect bepalen van de toeslagfactoren Samenhang tussen ‘invloeden buiten ploeg’ en toeslagfactoren (2): x2 x1 ? INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – TAAKSTELLING #4 Taakstelling 4 – Effect bepalen van de toeslagfactoren Conclusie Taakstelling 4: Vergelijkingen voor samenhang directe en indirecte kenmerken (1) Vergelijkingen voor samenhang ‘invloeden buiten ploeg en toeslagfactoren (2) Uitgangspunten INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – CONCLUSIE Conclusie onderzoeksresultaten INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONDERZOEK – CONCLUSIE Conclusie onderzoeksresultaten Van onderzoek naar ontwerp: Vergelijkingen ter voorspelling hoogte toeslagfactor Parameters en uitgangspunten per toeslagfactor In probleemanalyse aangetoond: Slechte overdracht calculatie naar uitvoering Ontwerpdoelstelling: “ Het ontwerpen van een beslissingsondersteunend (reken)model waarmee calculatie gefundeerd een toeslagberekening voor servicewerk gerelateerde projecten kan maken aan de hand van projectspecificaties, en werkvoorbereiding/uitvoering inzage heeft in de gemaakte keuzes ten behoeve van de arbeidsnorm door calculatie.” INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONTWERP Ontwerp Programma van eisen: Uitvoer bandbreedte toeslagfactoren Weloverwogen keuze hoogte toeslagfactor op basis van bandbreedte Variabelen (parameters en uitgangspunten) aanpasbaar; effect toeslagfactoren Duidelijk overzicht met toeslagfactoren en gemaakte keuzes genereren Normstructuur als onderlegger voor het rekenmodel Eenvoudige werking; handleiding in programma INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONTWERP Ontwerp Hoofdprocessen model: Structuur: 10 Stappen 1 Uitvoerblad INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

ONTWERP Ontwerp ‘Rekenmodel Arbeidsnormen Servicebouw’ INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

TOETSING Toetsing Toetsing PvE Toepasbaarheid Toetsing uitvoer rekenmodel INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

TOETSING Toetsing Toetsing Programma van eisen: Uitvoer bandbreedte toeslagfactoren Weloverwogen keuze hoogte toeslagfactor op basis van bandbreedte Variabelen (parameters en uitgangspunten) aanpasbaar Duidelijk overzicht met toeslagfactoren en gemaakte keuzes genereren Normstructuur als onderlegger voor het rekenmodel Eenvoudige werking; handleiding in programma INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

TOETSING Toetsing Toetsing op toepasbaarheid: “Mooi vormgegeven, overzichtelijk model met duidelijke informatieschermen” “Rapportage van alle resultaten kan handig zijn voor het overdrachtsmoment” “Wellicht niet bruikbaar als calculatiemodel, wel perfect voor indicatie toeslagfactor” “Geeft denkstappen calculator goed weer” “Het model representeert bewustwording van de factoren van servicebouw en zet aan tot denken” “Invoer ‘Netto bewerkingstijden’ wellicht lastig, vereist andere denkwijze” “Ideaal model voor ‘startende’ werknemers/calculators” INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

TOETSING Toetsing Toetsing uitvoer rekenmodel Renovatie toiletgroepen Van Lanschot Den Bosch Pand NES Eindhoven Begroot oorspronkelijk <-> Uitvoer RAS <-> Besteed project INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

EVALUATIE Evaluatie Conclusie: Afstudeerdoelstelling “Het beschrijven, kwantificeren en het effect bepalen van de toeslagfactoren van arbeidsnormen welke typerend zijn voor activiteiten in servicewerk gerelateerde projecten en op deze wijze een bijdrage leveren aan het vergroten van de nauwkeurigheid van de begrote manuren in de door calculatie opgestelde manurenbegroting.” Ontwerpdoelstelling “ Het ontwerpen van een beslissingsondersteunend (reken)model waarmee calculatie gefundeerd een toeslagberekening voor servicewerk gerelateerde projecten kan maken aan de hand van projectspecificaties, en werkvoorbereiding/uitvoering inzage heeft in de gemaakte keuzes ten behoeve van de arbeidsnorm door calculatie.” INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

EVALUATIE Evaluatie Aanbevelingen ‘Rekenmodel Arbeidsnormen Servicebouw’: Koppeling met calculatieprogramma IBIS TRAD Database ‘Netto taaktijden’ uitbreiden Aanbevelingen nader onderzoek: Meer en nieuwe MMO metingen doen ‘Netto taaktijden’ voor activiteiten in kaart brengen Andere hoofdoorzaken uit analysefase als verbetertraject inzetten in organisatie INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

AFSLUITING ? INTRODUCTIE | AANLEIDING | ANALYSE | ONDERZOEK | ONTWERP | TOETSING | EVALUATIE

EXTRA Ontwerpplan Structuur model:

V X EXTRA Taakstelling 4 – Effect bepalen van de toeslagfactoren Conclusie Taakstelling 4 2 vergelijkingen per toeslagfactor (1) R2 = 0,257 V (2) R2 = 0,933 (1) R2 = 0,860 X (2) R2 = 0,422