Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen Onderzoeksresultaten doelgroepwerknemers en omkaderingspersoneel Katia Cools Brigitte Lauwers Gert Verdonck Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 De betrokken partijen Sociale werkplaatsen SST, Samenwerkingsverband Sociale Tewerkstelling (werkgeversfederatie voor sociale werkplaatsen en arbeidszorg initiatieven) wou een onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen uitvoeren. Wegens de beperkte financiële mogelijkheden werd deze onderzoeksvraag in het bestand van de Wetenschapswinkel Antwerpen opgenomen. Hilde Maelstaf, Lector van het vak onderzoekstechnieken aan Artesis, de hogeschool Antwerpen, heeft dit onderzoek weerhouden als praktijkoefening tijdens de lessen. Medewerkers van STV-Innovatie & Arbeid zijn gastdocenten voor het vak onderzoekstechnieken en hebben het onderzoek begeleid. Het onderzoek zelf werd mogelijk door de medewerking van de sociale werkplaatsen. Kenmerken van het databestand De gegevens in deze database (werkjaar 2007) zijn afkomstig uit een enquête bij sociale werkplaatsen in 2008. 60 van de 97 sociale werkplaatsen stuurden de enquête ingevuld terug. 3 sociale werkplaatsen vulden de enquête onvoldoende in om te kunnen verwerken. De responsgraad is 57/97 of 59% . Er zijn bruikbare gegevens van 3262 werknemers, ongeveer 65% van de tewerkstelling in de sector. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Ziekteverzuim% in sociale werkplaatsen ligt hoger dan in reguliere economie Doelgroepwerknemers hebben een hoger ziekteverzuim% dan omkaderingspersoneel De gemiddelde waarden worden beïnvloed door een groep doelgroepwerknemers met extreem ziekteverzuimgedrag Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen In volgende presentatie van de resultaten worden enkel de ‘headlines’ voorgesteld. Een verdere analyse van de resultaten kan gebeuren op basis van hypothesen. Deze hypothesen worden het best geformuleerd op basis van concrete ervaringen in het veld. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Ziekteverzuim% in sociale werkplaatsen ligt hoger dan in reguliere economie Vergelijking Belgische arbeidsmarkt en sociale werkplaatsen Gemiddeldeziekteverzuim in sociale werkplaatsen = 11,43% X 2 De grafiek toont een vergelijking van het gemiddelde ziekteverzuim% van de Belgische arbeidsmarkt met het gemiddelde ziekteverzuim% van de sociale werkplaatsen. Op de Belgische arbeidsmarkt bedraagt het gemiddelde ziekteverzuim% 5,23% (bron: onderzoek zebrazone). De horizontale zwarte lijn op de grafiek toont het gemiddelde ziekteverzuim% in de sociale werkplaatsen (11,43%). De doelgroepwerknemers hebben een gemiddeld ziekteverzuim% van 13,48%, voor het omkaderingspersoneel is dat 4,28%. Globaal gezien ligt het ziekteverzuim% in de sociale werkplaatsen dus hoger dan op de Belgische arbeidsmarkt. Toch is er een duidelijk verschil merkbaar tussen de doelgroepwerknemers en het omkaderingspersoneel. N=2535 Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Doelgroepwerknemers hebben een hoger ziekteverzuim% dan omkaderingspersoneel Vergelijking doelgroepwerknemer en omkaderingspersoneel Bijna 10% verschil! De grafiek toont een vergelijking tussen het gemiddeld ziekteverzuim% van doelgroepwerknemers en omkaderingspersoneel. Het blauwe balkje toont het ziekteverzuim% van de doelgroepwerknemers, het rode dat van het omkaderingspersoneel. Tussen het gemiddelde ziekteverzuim% van beide statuten zit een verschil van bijna 10%, wat aantoont dat er verschillend verzuimgedrag is. Het is daarom aangewezen om de onderzoeksresultaten van beide statuten apart te bekijken, om een vertekend beeld te voorkomen. N=2535 N=727 Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Vrouwen hebben een hoger ziekteverzuim% dan mannen, zoals ook in de reguliere economie Doelgroepwerknemers: vergelijking volgens geslacht 14,13% 13,00% De slide toont het gemiddeld ziekteverzuim% van de doelgroepwerknemers, uitgesplitst volgens geslacht. Vrouwen hebben een gemiddeld ziekteverzuim% van 14,13%, wat hoger ligt dan het gemiddeld ziekteverzuim% bij mannen (13,00%) . De vaststelling dat vrouwen een hoger verzuim% hebben dan mannen komt ook in andere onderzoeken (o.a. Zebrazone) naar voor. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Vrouwen hebben een hoger ziekteverzuim% dan mannen, zoals ook in de reguliere economie Doelgroepwerknemers: vergelijking volgens geslacht N= 1067 N= 1468 Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Vrouwen hebben een hoger ziekteverzuim% dan mannen, zoals ook in de reguliere economie Omkaderingspersoneel: vergelijking volgens geslacht 5,70% 3,15% De slide toont het gemiddeld ziekteverzuim% van het omkaderingspersoneel, uitgesplitst volgens geslacht. Vrouwen hebben een gemiddeld ziekteverzuim% van 5,70%, wat hoger ligt dan het gemiddeld ziekteverzuim% bij mannen (3,15%) . De vaststelling dat vrouwen een hoger verzuim% hebben dan mannen komt ook in andere onderzoeken (o.a. Zebrazone) naar voor. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Vrouwen hebben een hoger ziekteverzuim% dan mannen, zoals ook in de reguliere economie Omkaderingspersoneel: vergelijking volgens geslacht N= 319 N=408 Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 De gemiddelde waarden worden beïnvloed door een groep doelgroepwerknemers met extreem ziekteverzuimgedrag (1) Doelgroepwerknemers en verzuimklassen 14% van de doelgroepwerknemers heeft een ziekteverzuim van + 30% Realiteit is genuanceerder dan gemiddelden doen vermoeden De grafiek toont een verdeling van de doelgroepwerknemers naar een aantal klassen van ziekteverzuim%. De eerste balk toont dat 25% van de doelgroepwerknemers zich in 2007 niet ziek heeft gemeld (633 van de 2534 doelgroepwerknemers). De tweede balk toont dat het overgrote deel van doelgroepwerknemers (41%) een ziekteverzuim% tussen 0 en 9% heeft (=9% van de tijd afwezig wegens ziekte). De laatste 2 balken van de grafiek tonen dat 14% van de doelgroepwerknemers een ziekteverzuim% heeft van meer dan 30%; (336 van de 2534 doelgroepwerknemers). 37 hiervan hadden een ziekteverzuim% van 100%. Deze groep van 14% met een toch wel hoog ziekteverzuim% beïnvloedt de gemiddelde waarden. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 De gemiddelde waarden worden beïnvloed door een groep doelgroepwerknemers met extreem ziekteverzuimgedrag (2) Vergelijking verzuimklassen tussen statuten De grafiek toont de vergelijking tussen de procentuele aantallen doelgroepwerknemers en omkaderingspersoneel volgens een aantal ziekteverzuimklassen. In de lagere verzuimcategorieën (tussen 0 en 9%) scoort het omkaderingspersoneel beter dan de doelgroepwerknemers. 90% van het omkaderingspersoneel heeft een ziekteverzuim% lager dan 10%, tegenover 66% van de doelgroepwerknemers. Ook bij de hogere verzuimcategorieën is deze verdeling merkbaar. 3% van het omkaderingspersoneel heeft een verzuim% van meer dan 30%, tegenover 14% van de doelgroepwerknemers. Hier wordt opnieuw duidelijk dat er een groot verschil is in het verzuimgedrag tussen beide statuten. N=633 Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Doelgroepwerknemers: vergelijking activiteit Gemiddelde ziekteverzuim% doelgroepwerknemers = 13,48% De grafiek vergelijkt het gemiddeld ziekteverzuim% van de doelgroepwerknemers volgens de activiteiten in sociale werkplaatsen. Atelierwerking heeft een ziekteverzuim% van 19,10%, wat ruim boven het gemiddelde van 13,48% ligt. Ook de activiteit onderhoud en infrastructuur ligt boven het gemiddelde. Voor de activiteit toerisme zijn er te weinig waarnemingen (8) om een uitspraak over te doen. Horeca (11,36%) en de confectie- en strijkateliers (11,11%) hebben een gemiddeld ziekteverzuim% dat onder het gemiddelde ligt. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Doelgroepwerknemers: vergelijking activiteit (aantal waarnemingen) Statuut doelgroepwerknemer Waarden Rijlabels Gemiddelde van Ziekteverzuimpercentage Aantal respondenten Atelierwerking 19,10% 147 Toerisme 17,61% 8 Onderhoud/infrastructuur 14,79% 103 Natuur/groenonderhoud 13,60% 573 Kringloop 13,27% 1179 Diverse diensten/buurtdiensten 13,15% 49 Natuur/biologische teelt 12,77% 64 Bouw/renovatie 93 Horeca 11,79% Andere 11,36% 79 Confectie/strijkateliers 11,11% 176 Eindtotaal 13,48% 2535 Deze tabel toont de zelfde gegevens die in de vorige grafiek staan weergegeven, met als extra ook het aantal respondenten. In de eerste kolom staan de activiteiten, de tweede kolom toont het gemiddelde ziekteverzuimpercentage. De laatste kolom toont het aantal respondenten, m.a.w. het aantal waarnemingen voor die activiteit. Deze tabel toont aan dat voor de activiteit toerisme maar 8 respondenten zijn opgenomen. Dat is een te klein aantal om een uitspraak over te doen. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Omkaderingspersoneel: vergelijking activiteit Gemiddelde ziekteverzuim% omkaderingspersoneel = 4,27% De grafiek vergelijkt het gemiddeld ziekteverzuim% van het omkaderingspersoneel volgens de activiteiten in sociale werkplaatsen. Toerisme valt onmiddellijk op door het hoge ziekteverzuimpercentage van 25%. Voor toerisme zijn er echter te weinig waarnemingen (4) om er een uitspraak over te kunnen doen. De activiteiten onderhoud/infrastructuur (5,38%) Kringloop (5,38%) en bouw/renovatie (5,45%) hebben een ziekteverzuimpercentage dat net boven het gemiddelde van 4,27% ligt. Horeca (2,23%) en atelierwerking (2,67%) hebben het laagste ziekteverzuim%. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Omkaderingspersoneel: vergelijking activiteit (aantal waarnemingen) Deze tabel toont de zelfde gegevens die in de vorige grafiek staan weergegeven, met als extra ook het aantal respondenten. In de eerste kolom staan de activiteiten, de tweede kolom toont het gemiddelde ziekteverzuimpercentage. De laatste kolom toont het aantal respondenten, m.a.w. het aantal waarnemingen voor die activiteit. Deze tabel toont aan dat voor een aantal activiteiten maar een beperkt aantal respondenten zijn opgenomen. Bijvoorbeeld: toerisme (4), horeca (13), diverse diensten/buurtdiensten (16), onderhoud en infrastructuur (16). Door het beperkt aantal waarnemingen kunnen er geen of eerder voorzichtige uitspraken worden gedaan over de resultaten. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Doelgroepwerknemers: vergelijking werkregime Gemiddelde ziekteverzuim doelgroepwerknemers = 13,48% De grafiek toont de verdeling van het gemiddeld ziekteverzuim% van de doelgroepwerknemers volgens werkregime. De zwarte lijn toont het gemiddeld ziekteverzuim% van de doelgroepwerknemers (13,48%). Op de grafiek is duidelijk zichtbaar dat er een klein verschil is in ziekteverzuim% volgens het werkregime. Zowel de doelgroepwerknemers die full-time werken (100%), als de doelgroepwerknemers die half-time of minder werken hebben een gemiddeld ziekteverzuim% rond 13,48%. Uit onderzoek (bron: Zebrazone) blijkt dat er in de reguliere economie wel een groot verschil bestaat tussen het ziekteverzuim% volgens werkregime. Met name; parttimers verzuimen meer dan fulltimers. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Doelgroepwerknemers: vergelijking werkregime en geslacht Deze grafiek toont opnieuw de vergelijking van het gemiddeld ziekteverzuim% van de doelgroepwerknemers volgens werkregime en bovendien uitgesplitst volgens geslacht. De blauwe balken in de grafiek stellen het gemiddeld ziekteverzuim% van de mannen voor, de roze dat van de vrouwen. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen < ziekteverzuim% Vervolg vorige slide De grafiek toont dat vrouwen effectief meer verzuimen in jobs van 60% of meer werkregime. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen > ziekteverzuim% Vervolg vorige slide In een werkregime van 59% of minder verzuimen mannen meer dan vrouwen. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Doelgroepwerknemers: vergelijking werkregime en geslacht (aantal waarnemingen) Statuut doelgroepwerknemer Aantal van Arbeids-regime Kolomlabels Rijlabels man vrouw Eindtotaal 100% 1230 500 1730 80% of meer 49 94 143 60% of meer 16 50 66 50% of meer 150 396 546 50% of minder 23 27 1468 1067 2535 Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Omkaderingspersoneel: vergelijking werkregime Gemiddelde ziekteverzuim omkaderingspersoneel = 4,27 % De grafiek toont de verdeling van het gemiddeld ziekteverzuim% van het omkaderingspersoneel volgens werkregime. De zwarte lijn toont het gemiddeld ziekteverzuim% van het omkaderingspersoneel (4,27%). De toont dat er een verschil is in ziekteverzuim% volgens het werkregime, maar er is geen duidelijk trend waarneembaar. Omkaderingspersoneel dat werkt in een werkregime van minder dan 50% verzuimt het minst (2,40%) , terwijl zij die 50% of meer werken het meest verzuimen (6,83%) Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Omkaderingspersoneel: vergelijking werkregime en geslacht Deze grafiek toont opnieuw de vergelijking van het gemiddeld ziekteverzuim% van het omkaderingspersoneel volgens werkregime en bovendien uitgesplitst volgens geslacht. De blauwe balken in de grafiek stellen het gemiddeld ziekteverzuim% van de mannen voor, de roze dat van de vrouwen. Vrouwen verzuimen in alle werkregimes meer dan mannen, behalve wanneer ze 50% of minder werken. Vooral in het werkregime 80% of meer valt het verschil in verzuimgedrag tussen mannen en vrouwen op (3% verschil). Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Omkaderingspersoneel: vergelijking werkregime en geslacht (aantal waarnemingen) Statuut omkaderingspersoneel Aantal van Arbeids-regime Kolomlabels Rijlabels man vrouw Eindtotaal 100% 339 183 522 80% of meer 24 47 71 60% of meer 7 32 39 50% of meer 21 42 63 50% of minder 17 15 408 319 727 Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Doelgroepwerknemers: vergelijking volgens organisatiegrootte De grafiek toont de vergelijking van het gemiddeld ziekteverzuim% van de doelgroepwerknemers volgens de organisatiegrootte (op basis van het aantal erkende fulltime equivalenten). De grafiek toont aan dat de kleinere organisaties een laag ziekteverzuim% hebben, namelijk 8,07%. De sociale werkplaatsen die tussen 50 en 99 erkende fulltime equivalenten aan doelgroepwerknemers in dienst hebben, hebben het hoogste ziekteverzuim% (14,93%). De grote sociale werkplaatsen met meer dan 100 erkende fulltime equivalenten hebben een lager verzuim%, namelijk 11,28%. N=27 N=1391 N=734 N=383 Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Omkaderingspersoneel: vergelijking volgens organisatiegrootte N=5 N=359 N=253 N=110 De grafiek toont de vergelijking van het gemiddeld ziekteverzuim% van het omkaderingspersoneel volgens de organisatiegrootte (op basis van het aantal erkende fulltime equivalenten). De grafiek toont aan dat de grote sociale werkplaatsen met meer dan 100 erkende fulltime equivalenten het laagste verzuim% hebben, namelijk 3,45%. Ook de kleinere organisaties hebben een laag ziekteverzuim%, namelijk 3,51%. De sociale werkplaatsen die tussen 50 en 99 erkende fulltime equivalenten aan doelgroepwerknemers in dienst hebben, hebben het hoogste ziekteverzuim% (4,71%). Het verschil in ziekteverzuim% tussen de verschillende organisatiegroottes bedraagt iets meer dan 1%, dus we kunnen stellen dat er naar organisatiegrootte geen opvallend verschil is in verzuimgedrag. Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Doelgroepwerknemers: vergelijking volgens absenteïsmebeleid N=1361 N=805 N=369 De grafiek toont de vergelijking van het gemiddeld ziekteverzuim% van de doelgroepwerknemers volgens het absenteïsmebeleid van de organisatie. Doelgroepwerknemers die werken in sociale werkplaatsen die geen absenteïsmebeleid voeren, hebben een gemiddeld ziekteverzuim% van 13,28%. Diegenen die werken in sociale werkplaatsen die minder dan twee jaar een beleid voeren hebben een gelijkaardig ziekteverzuim% (13,18%). Merkwaardig genoeg komt uit het onderzoek naar voor dat doelgroepwerknemers die werken in sociale werkplaatsen die al meer dan 2jaar een absenteïsmebeleid voeren, het hoogste ziekteverzuim% hebben (14,85%). Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten

Ziekteverzuim in sociale werkplaatsen 27/10/2008 Voor een aantal kenmerken is verdere analyse aangewezen Omkaderingspersoneel: vergelijking volgens absenteïsmebeleid N=370 N=249 N=108 De grafiek toont de vergelijking van het gemiddeld ziekteverzuim% van het omkaderingspersoneel volgens het absenteïsmebeleid van de organisatie. Omkaderingspersoneel dat werkt in sociale werkplaatsen die geen absenteïsmebeleid voeren, hebben een gemiddeld ziekteverzuim% van 4,44%. Omkaderingspersoneel dat werkt in sociale werkplaatsen die minder dan 2jaar een beleid voeren hebben een iets lager ziekteverzuim% (4,14%). Omkaderingspersoneel dat werkt in sociale werkplaatsen die al meer dan 2jaar een absenteïsmebeleid voeren hebben het laagste ziekteverzuim%, namelijk 3,96%. Het verschil tussen de drie is minim (slechts 0,50%), maar er is duidelijk een trend waarneembaar. Omkaderingspersoneel dat tewerkgesteld is in sociale werkplaatsen MET een beleid, verzuimen minder! Bron: Onderzoek naar absenteïsme in sociale werkplaatsen, 2008. Onderzoeksresultaten