John Locke: tabula rasa. Door ervaring leven vullen… Culturele context Kennis en wetenschap Empiristen Rationalisten Kennis is gebaseerd op zintuiglijke ervaring en waarneming: het experiment… Hypothese vormen en via experiment waarnemen of hypothese klopt. Kennis is kritisch verstand. Alleen de ratio (het verstand) maakt kennis mogelijk. Rene Descartes: Ik denk dus ik ben! Het kritische verstand staat centraal. Francis Bacon: kennis is macht en ervaring is betrouwbare bron voor kennis John Locke: tabula rasa. Door ervaring leven vullen…

Culturele context Kennis en wetenschap Dus: focus op a) eigen zintuigelijke waarneming b) kritisch verstand Gaan uit van een vermogen “De Mens” Men gaat op allerlei gebieden niet meer uit van wat door anderen (bijv. de geestelijken) gezegd wordt. Men gaat zelf op onderzoek uit! Wetenschappelijk denken Het beeld van de wereld verandert! Columbus: Ik ga varen en bewijzen dat de wereld niet plat maar rond is (zoals trouwens ook al bij de Grieken werd gezegd! Copernicus: niet de aarde maar de zon is het middelpunt waar andere planeten omheen draaien!

Culturele context Antropocentrisch (op de mens gericht) wereldbeeld HUMANISME Erasmus: ik ben een bekende humanist. Ik keerde me tegen de katholieke kerk (maar sloot me niet aan bij de hervormers) en mijn bekendste boek is Het lof der Zotheid (1509) Heeft invloed op allerlei niveaus Wetenschap: meer aandacht voor menswetenschappen en het voorgaande  onderzoekende houding! Geloof: een onafhankelijke opstelling ten opzichte van de kerkleer  denk aan het protestantisme… Rene Descartes: Ik denk dus ik ben! Calvijn: ik ben tegen het katholicisme, maar voor predestinatie!

Culturele context Vooral op het gebied van CULTUUR Renaissance wedergeboorte Renaissance Voor verspreiding drukpers heel belangrijk Ik ben gebaseerd op een klassiek Grieks gebouw, waarschijnlijk op de leer van Vitrivius! Vanuit Italië Een poging om de klassieke Oudheid te doen herleven in cultuur, kunst en literatuur Botticelli: ik geef nog steeds religieuze voorstellingen maar wil een nieuwe manier van vormgeven gebruiken, waarbij tafarelen uit de Oudheid belangrijk zijn Architectuur Uitgaande van klassieke bronnen, op drie manieren: Translatio Imitatio Aemulatio Literatuur is vooral bedoeld voor een geschoold publiek; belerend en diepzinnig Schilderkunst literatuur

Gouden appels van Juno; verwijzen naar de gouden bal van een Florentijnse familie. Klassieke Oudheid wordt verbonden met contemporaine werkelijkheid Tuin lijkt op de tuin der Hesperiden: mythologische dochters van de nacht. Zij bewaken de gouden appels van Juno  Verwijzing Klassieke Oudheid Culturele context Ik ben Venus, de Godin van de Liefde. Achter mij zie je de mirte-struik, die verwijst naar het huwelijk Mercurius: symbool voor orde en beschaving Dit schilderij is naar aanleiding van een huwelijk geschilderd. Het verwijst naar de Klassieke Oudheid en via symboliek wil het een les overdragen, waarin het beeld van een goed huwelijk centraal staat. De drie gratiën: het goede dat de oppassende burger ten deel kan vallen (interpretatie van 15de eeuwse humanisten). Middelste: kuisheid.

De Republiek der Nederlanden Culturele context Burgerlijke Cultuur in de Republiek Burgers uit hogere middenklasse en regentenelite maken de dienst uit De Republiek der Nederlanden Vrije kunstmarkt; kunstenaars produceren zonder opdracht voor een breed publiek Bepalend voor het culturele leven KUNST Kunst werd gebruikt om burgerlijke en stedelijke identiteit te tonen en te legitimeren Burgerlijke cultuur is belangrijk: vanuit hier ook de opdrachtgevers voor kunst Kunst werd gebruikt om burgerlijke normen en waarden te propageren. Veel door gebruik te maken van Exempla contraria; verkeerde voorbeelden  laten zien hoe het niet moet en het publiek hierop aan spreken

Culturele context muziek Kerkelijk wereldlijk Ik zing in het Latijn als ik in de katholieke kerk zing, maar in de volkstaal als ik in de protestantse kerk zing! Ik zing vooral wereldlijke teksten op een levendig ritme! De muziek is ook bedoeld om gevoelens en hartstochten over te dragen… wereldlijk