1 Mee werken aan duurzaam materialenbeheer Jeroen Gillabel Beleidsmedewerker Duurzaam Materialenbeheer Workshop Arbeid&Milieu, 30/11/2012

2 Overzicht 1.Waarom is er nood aan duurzaam materialenbeheer? Een blik op onze omgeving en de weg die we uitgaan 2.Waar moeten we naartoe, en hoe dan? Visie, transitie, innovatie 3.Wat betekent duurzaam materialenbeheer voor mijn bedrijf/sector? Transitie en innovatie in de praktijk

3 1. Waarom is er nood aan duurzaam materialenbeheer?

4 Waar we naar op weg zijn Tegen 2050: Wereldbevolking zal met 50% stijgen Aantal consumenten zal verdubbelen of verdrievoudigen, en hun welvaart verhoogt Resultaat: huidig verbruik bronnen x3!

5

6 Ons productie-consumptiemodel … Grondstoffen worden schaars: -Prijsstijgingen -Geopolitieke gevolgen Milieu en gezondheid: -Emissies doorheen systeem -Schadelijke stoffen concentreren in afval

7 …is niet helemaal waterdicht De gevolgen van de koppeling tussen economische groei en materiaalgebruik –Vuistregel: x% jaarlijkse groei  verdubbeling over 72/x jaar –Stel: groei van 2%  verdubbeling in 36 jaar Beseffen we wel goed de consequenties? Aanrader: presentatie Al Bartlett (

8

9 Zelfde verhaal voor alle bronnen Land & bodem Biodiversiteit Bouwstoffen Petroleum voor kunststoffen en meststoffen Fosfaat Voeding, biomassa …

10 Ons P-C model heeft een prijs.

11 Nog niet zo lang geleden in uw buurt…

12 Afval in Vlaanderen in 1975 Afvalcijfers Vlaanderen, Europa Brochure Ministerie Volksgezondheid en Gezin, 1975

13 Huishoudelijk afval in Vlaanderen vandaag Sorteren: 71% van afval

14 Maar we sorteren en recycleren toch al? Ja, maar: 1. Sorteren is niet hetzelfde als recycleren! 2. Recyclage vandaag: –Downcycling (van PET naar pen) –“End-of-pipe” –Gezondheidsrisico’s –Productdesign niet met oog op recyclage

15 Bedrijfsafval Sorteren op bedrijfsniveau Beter sorteren van bedrijfsafval:

16 Belang recyclage vandaag

17 Vandaag, niet in uw buurt Don’t try this at home!

18 Nochtans zitten we in Europa niet meteen bij de bron

19 Kortom: Take-make-waste model onhoudbaar Uitputting bronnen Onhoudbare milieu-impact Tast welvaart aan Klassiek afvalbeheer volstaat niet Enkel “beheren” van lokale milieu-impact De uitlaatpijp dichtknijpen is geen oplossing Nood aan “systeem”innovatie Hoe kunnen we onze maatschappelijke behoeften invullen op een duurzame manier?

20 2. Waar moeten we naartoe, en hoe dan?

21 Factor 10 Huidig verbruik tegen 2040: 2 planeten nodig! Om balans te herstellen en welvaart te behouden: verbruik in industrielanden moet met 90% dalen Factor 10 uitdaging! Nu: BeLux: 20 ton/persoon/jaarEU gemiddeld: 18 ton/p/j

22 Hoe geraken we daar - Visie Twee grote pijlers: –1: minder materiaal gebruiken door: Loskoppelen functie – materiaal (ecodesign) Langer gebruiken Gedeeld gebruik Hergebruik –2: continue kringlopen Demontage en heropbouw recyclage Cruciaal in het verhaal: veranderende relaties van eigenaar naar gebruiker; van producent naar verantwoordelijke “functie”leverancier

23

24 Innovatie en verandering If I'd have asked customers what they wanted, they would have said "a faster horse". Innovatie, verandering gebeurt continu De uitdaging: innovatie in goede richting te “sturen”  Transitie

25 Hefbomen zitten bij iedereen Overheid: –Materialenbeleid op basis van materialenhiërarchie (Ladder van Lansink) –Grondstofverklaring (Vlaanderen) –End-of-waste criteria (EU) –Productbeleid (BE/EU) 1. Preventie van afval 2. Hergebruik 3. Recyclage 4. Verbranding met energierecuperatie 5. Gecontroleerd storten

26 Hefbomen zitten bij iedereen Consument: Nieuwe maatschappelijke benaderingen: –Gebruik in plaats van bezit –Functie/meerwaarde in plaats van product –Verantwoordelijkheid bij aanbieder! Deels vanuit kostenperspectief Gekoppeld aan sociale aspecten (gedeeld gebruik vereist meer/andere sociale interactie)

27 Hefbomen zitten bij iedereen Bedrijven: Grondstofbesparing = kostenbesparing Product-dienstsysteem: –Meer controle over materialen –Betere relatie met klant –Automatische drijfveer om zuiniger, gezonder en recycleerbaar te produceren Hoeft niet altijd met PDC (bvb. Deceuninck raamprofielen)

28 Hefbomen zitten bij iedereen Werknemers: Mee innoveren: –Bestaande producten/processen intern in vraag durven stellen: “wat is de behoefte die wij willen/kunnen invullen?” –Gezondheid/veiligheid integreren vanaf begin (consument is bondgenoot!) Mee veranderen: –Nieuwe bedrijfsmodellen leiden tot verandering in werkmodellen

29 4. Wat betekent duurzaam materialenbeheer voor mijn bedrijf/sector?

30 Maak-industrie Metaal/chemie: Additieve productie –3D printing, laser sintering, … – Chemie: –Recyclage en/of biogebaseerde grondstoffen? –FISCH: innovatie-agenda ( –Valorisatie reststromen (Symbiose)

31 Bouw/infrastructuur Vervanging grondstoffen –Cement/beton/zand Recyclage bouwafval –Afzet granulaten –Specifieke stromen (Gyproc terugname) Modulair/dynamisch bouwen Inrichting: –Beneens interieur-leasing –Nearly New Office Facilities (

32 Consumptiegoederen Complexe producten, veel materialen Experimenten om kringlopen beter te sluiten (MIPvlaanderen.be) –Philips TV –Steelcase

33 1,2 miljard GSMs verkocht/jaar  ton recyclage potentieel  40 kton/jaar (2006) ingezameld niet ingezameld ? vast afval ? lade Rec ycle 2nd life effectieve recyclage < 1000 ton (2006) UMICORE vandaag: 17% van metalen gerecycleerd, meer is technisch niet mogelijk op dit moment

34 Bedankt! schrijf in op onze beleidsbabbel en milieubabbel!