Hoe bereiden we vwo’ers goed voor op de overstap naar de universiteit? Ad van Hout Coördinator aansluiting vwo-wo Decanenkring Zwolle, 17 maart 2011

Structuur 1. Cijfers en grafieken  over instroom, uitval en rendement in bachelorfase wo  eerstejaars over aansluiting vwo-wo 2. Visie Radboud Universiteit Nijmegen  op onderwijs in eerste jaar  op relatie met vwo-scholen 3. Vwo’ers goed voorbereid naar de universiteit; hoe krijgen we dat voor elkaar?

Instroom in wo Anno nu stroomt driekwart van de vwo- gediplomeerden rechtstreeks door naar het wo. OCenW voorspelt dat dit zal stijgen tot bijna 90% in In 1990 was het nog maar tweederde! Totale instroom eerstejaars wo is in 2009 ruim w.v. grofweg ♀ en ♂ (verschil ♀ - ♂ was in ’98 nog nihil; neemt daarna steeds meer toe) RU 1969: 20% vrouwelijke studenten; 40 jaar later, in 2009: ruim 60%

Instroom Radboud Universiteit

Gemiddelde eindexamencijfers vwo’ers

Herinschrijving na 1 jaar en bachelordiploma’s na 4 jaar van vwo’ers (heringeschreven na 1 jaar)

Behaalde ec in eerste jaar

Aantal behaalde ec in eerste jaar en bachelorrendementen na 4 jaar

‘Langstudeerders’ RU naar vooropleiding (één jaar overschrijding in ba of één jaar overschrijding in ma)

Rendement vanuit ander perspectief Van alle 4000 nieuwe eerstejaars (2009) aan RU halen er 1500 (37,5%) geen einddiploma (master) in diezelfde opleiding. Van die 1500 vallen er al 800 (waarvan meer dan de helft jongens) uit in het eerste jaar, de andere 700 in een latere fase van de opleiding. Een wo-student kost de samenleving 6000 euro per jaar x 6000 = ‘misinvestering’ van 9 miljoen euro per jaar Van die 1500 zullen er 900 een einddiploma halen in andere wo- opleiding of in hbo; de resterende 600 (15% van 4000) behalen geen eindkwalificatie in het hoger onderwijs.

Wekelijkse tijdsbesteding RU-studenten aan studie en werk : trend

Wekelijkse tijdsbesteding studie en werk per faculteit (2010)

Wekelijkse tijdsbesteding studie en werk: man – vrouw (2010)

5 acties VSNU voor meer studie- succes in ba-fase (nu haalt in wo 55% ba na 4 jaar; moet in % zijn) 1.Verbeter de aansluiting vwo-wo -uitwisseling vwo- en wo-docenten -meer realistische voorlichting -universiteiten moeten zich meer verantwoordelijk voelen voor tekort aan (academisch opgeleide) leraren 2.Vergroot de ‘binding’ van eerstejaars met de opleiding -Meer contacturen -Meer kleinschalig onderwijs, korte lijntjes met docenten -Actieve studieverenigingen -Academic Community 3.Leg de lat hoger, straal meer ambitie uit. Maak studenten duidelijk dat studeren geen plicht maar voorrecht is, dat ze het beste uit zichzelf moeten halen. 4.Geef meer waardering voor onderwijs tegenover onderzoek 5.Heb meer oog voor verschillen tussen studenten. Ontwikkel extra programma’s voor excellente studenten

Vwo-vakken die volgens eerstejaars niet goed aansluiten, in % per wo-sector (Instroommonitor 2008)

Aansluiting 3 kernvakken (instroommonitor 2010)

‘Thuisvoelen’ (instroommonitor 2010)

Begeleiding (instroommonitor 2010)

Contacturen per week in eerste jaar (instroommonitor 2010)

Overgang VWO-WO (instroommonitor 2010)

Het onderwijs op de RU: –heeft altijd relatie met onderzoek –hecht aan goede combinatie van kennis, vaardigheden en attitude –zoekt naar juiste balans tussen diverse didactische werkvormen –is niet vrijblijvend: sinds 2006 minimaal 15 contacturen, ook in eerste jaar van de alfa- en gammaopleidingen –vindt ‘binding’ belangrijk –beschouwt studenten als actieve deelnemers, niet als consumenten –verwacht van studenten dat ze minimaal 35 uur per week aan de studie besteden

Over instroom en het eerste jaar: Belang van goede relatie met vwo (netwerk) Vwo-diploma is nog altijd ‘paspoort’ dat toegang biedt tot de universiteit. Voorwaarde: handhaving huidig kwaliteitsniveau CE en meer borging kwaliteit SE! Maar… Reflectie voor de poort (pilot studiekeuzegesprekken) Selectie aan de poort komt er aan! (examencijfers) Eerste jaar: Veel aandacht voor studie- en studentbegeleiding (mentoraat) Studenten ‘binden’ aan de opleiding (RU als College) Na eerste semester duidelijkheid over juistheid studiekeuze Bindend studieadvies vanaf

Terugkoppeling naar scholen (2) Aansluitingsaspecten ICT-vaardigheden Communicatieve vaardigheden Inhoud vakken Werken aan grote projecten Zelfstandige aanpak studietaken Plannen van studietaken Onderzoeksvaardigheden

Hoe communiceert de RU met scholen? Regionaal netwerk met 55 scholen; jaarlijkse conferentie over aansluitingsvraagstuk + digitale nieuwsbrief Schoolbezoeken op basis van terugkoppeling > de boodschap Lezingen > de boodschap Docentendagen en Decanendagen Ondersteuning profielwerkstuk

Vwo’ers goed voorbereid naar de universiteit, hoe krijgen we dat voor elkaar? Ofwel: de boodschap WETENKUNNEN & WILLENZIJN

WETEN: universiteiten hechten veel waarde aan kennis Algemene, canonieke kennis en vakspecifieke kennis Zonder kennis geen inzicht Zonder kennis geen vaardigheden

Universiteiten hechten veel waarde aan studenten die veel KUNNEN. Zonder vaardigheden geen kennis. Studievaardigheden Informatievaardigheden Onderzoeksvaardigheden Samenwerkingsvaardigheden Communicatievaardigheden Reflectievaardigheden op proces en product PROFIELWERKSTUK integreert alle vaardigheden!!

Maar bovenal: meer aandacht voor geletterdheid en gecijferdheid “Er staat in het rapport wat er presies is verandert, en de verschillende afwegingen die de gemeente Eindhoven heeft gedaan om de herstructurering van het winkelcentrum Woensel naar een einde te brengen.” ‘onderscheidt’ en inhoudt’ als zelfstandige nw; ‘toegeligd’ als volt. deelw. ‘de advocaat van de duivel spelen’ (onbekend bij 2/3 eerstejaars VU) Vereenvoudig zoveel mogelijk:

WILLEN: universiteiten hechten veel waarde aan gemotiveerde studenten. Beginnende wo-studenten moeten daarom: –Een goed beredeneerde studiekeuze hebben gemaakt (rol mentor + decaan + HO) (slechts 60% van de eerstejaars in HO vindt dat ze goed hebben nagedacht over hun studiekeuze!!) –Vooral intrinsiek goed gemotiveerd zijn (rol VWO- vakdocent) –Hard willen werken (rol school en ouders)

ZIJN: Universiteiten hechten veel waarde aan beginnende studenten met de volgende kenmerken: -hebben een realistisch zelfbeeld -zijn breed geïnteresseerd -zijn nieuwsgierig en gedreven -zien complexe problemen als uitdaging -‘zijn niet vies’ van theorie -hebben doorzettingsvermogen -staan open voor nieuwe inzichten -hebben een gezonde twijfel

Wat doet de Radboud Universiteit om de aansluiting met het VWO te verbeteren? -Terugkoppeling -Belang onderstrepen van een ‘stevig’ centraal examen (ne – en – wi) -Deficiëntiecursussen op basis van entreetoetsen (bv. taal en wiskunde) -Samen met scholen LOB-traject verbeteren -Ondersteuning geven bij profielwerkstukken -Bijdrage aan ontwikkeling NLT en Wiskunde-D -Organiseren van dagen voor docenten en schooldecanen -Bijdrage aan aanpak van tekort aan academisch opgeleide leraren: eerste- en tweedegraads (educatieve minor)

Hoe kunnen scholen vwo’ers goed voorbereiden op de overstap naar de universiteit? Zorg voor voldoende academisch opgeleide leraren Bewaak het belang van kennis Besteed veel aandacht aan schrijfvaardigheid en aan het goed ‘inslijten’ van reken- en wiskundige vaardigheden Geef alle ruimte aan het profielwerkstuk Geef extra aandacht aan de jongens! Zorg voor een klein verschil tussen SE en CE Stel hoge eisen, ook aan getalenteerde vwo’ers. Leer ze ‘ hard werken’ Zorg voor een LOB dat stevige eisen stelt aan de leerling en waarvoor niet alleen de schooldecaan zich verantwoordelijk voelt

Uitsmijter Hecht minstens zoveel belang aan het succes van je oud-vwo-leerlingen op de universiteit als aan de jaarlijkse slaagpercentages voor het eindexamen !! Radboud Universiteit Nijmegen