Agressie bij patiënten met niet-aangeboren hersenletsel Prevalentie, aard en patiëntenkenmerken Ada Visscher, Berno van Meijel, Joost Jan Stolker, Jan Wiersma, Henk Nijman
Opzet presentatie Niet-aangeboren hersenletsel Agressie Onderzoek Relevantie voor de verpleegkundige praktijk Samenvatting/conclusies
Niet-aangeboren hersenletsel Beschadiging van het hersenweefsel op enig moment na de geboorte ontstaan, hierdoor breuk in de levenslijn vaak combinatie van stoornissen beperkingen en handicaps hierdoor beroep op hulpverlening
Oorzaken van niet-aangeboren hersenletsel Traumatisch hersenletsel ongeval val schotwond Niet traumatisch hersenletsel Bloedvatstoornissen infecties tumoren vergiftiging zuurstofgebrek
AGRESSIE?
Agressie Elke verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag dat dreigend is of daadwerkelijke fysieke schade aanricht aan de patiënt zelf, anderen of objecten (naar Morrison 1990)
Omgevings stress Afdelings factoren Patienten Cognitive factoren Model (adapted) of inpatient aggression in psychiatric hospitals (Nijman 2002) Omgevings stress Afdelings factoren Patienten factoren Cognitive stress opname NAH Agressie Staf factoren Communicatie stress 7
Het onderzoek Aanleiding Doel Onderzoeksopzet Meetinstrument Resultaten Individuele agressie-analyses Relevantie voor de verpleegkundige praktijk Conclusies/aanbevelingen
door de verpleegkundigen Aanleiding onderzoek Ervaren toename van agressie-incidenten door de verpleegkundigen
Onderzoeksvragen Hoe vaak komen agressie incidenten voor? 2. Aard van de agressie-incidenten? 3. Patiëntenkenmerken?
Onderzoeksopzet Gedurende 17 weken alle agressie incidenten meten Dossieronderzoek naar patiëntenkenmerken
Aggression Scale – Revised Meetinstrument Staff Observation Aggression Scale – Revised SOAS-R
1. Provocatie/aanleiding 2. Door patiënt gebruikte middelen 3. Doelwit van de agressie 4. Consequentie(s) voor slachtoffer(s) 5. Maatregelen om agressie te stoppen geen aanwijsbare provocatie 1 verbale agressie niets / niemand geen Provocatie door: gebruiksvoorwerpen: object(en) Objecten: gesprek met patiënt andere patiënt(en) stoel andere patiënt(en) 2 beschadigd, vervanging niet noodzakelijk 3 kalm weggebracht hulp bij ADL glas / servies patiënt zelf beschadigd, vervanging noodzakelijk orale medicatie patiënt wordt iets niet toegestaan andere objecten, nl.: teamlid personen: parenterale medicatie verzoek van staf aan patiënt medicatie te nemen delen van het lichaam: andere personen 4 voelden zich bedreigd 6 met kracht tegengehouden andere aanleidingen, nl.: handen (slaan, stompen, ….) pijn < 10 min 9 separatie (deur op slot) …………. Voeten (trappen) pijn > 10 min fixatie tanden (bijten) zichtbare verwondingen andere maatregelen, nl.: anders, nl.: behandeling noodzakelijk Gevaarlijke objecten of methoden: behandeling door arts noodzakelijk mes wurgpogingen
Onderzoeksgroep (n=57) CVA 25% Traumatisch hersenletsel 19% Hypoxie 16% Tumor 11% Alcoholmisbruik 9% Infectieziekte 9% Overige 12%
Resultaten prevalentie 388 incidenten (=28 incidenten/ bed/jaar)
Aantal incidenten per patiënt 8 patiënten (14%) betrokken bij 86% van de agressie- incidenten
Aantal incidenten per melder 17
Resultaten ernstscore Ernstscore 6,3 (range 0-19; SD=4,1) 33% ernstige incidenten (score >8) Bijna dagelijks voelde een verpleegkundige zich bedreigd
Provocatie/aanleiding 70% interactie patiënt – verpleegkundig Patiënt wordt iets niet toegestaan 25% Hulp bij ADL 20% Verzoek om iets te doen 13% 17% geen aanwijsbare oorzaak
Gebruikte middelen
Doelwit van de agressie verpleegkundigen
Consequenties voor slachtoffer(s) Bij 30% van de incidenten voelde het slachtoffer zich bedreigd en/of had pijn
Maatregelen om agressie te stoppen In 58% geen of alleen verbale interventies
Patiëntenkenmerken Significante relatie agressie en Mannelijke geslacht Langere duur van de opname Onvrijwillige opname
Tijdstip van de agressie-incidenten 70% van de incidenten wordt voorafgegaan door interactie met personeel, (maaltijden, ADL) 25
Verschillen hoogfrequente en laagfrequente agressiegroep Provocatie/aanleiding → andere patiënt Doelwit → andere patiënt Maatregel om agressie te stoppen → gesprek Hoogfrequente agressiegroep Provocatie/aanleiding → hulp bij ADL Maatregel om agressie te stoppen → kalm weggebracht
Individuele agressie-analyses Veel incidenten aan het einde van de week familie-interventie 27
Individuele agressie-analye-2 17.00 uur onrust groep omgevingsinterventie
Individuele agressie-analyse-3 Medicatiewijziging in januari
Relevantie voor de praktijk ?
Conclusie/aanbevelingen Inzicht in de incidentie en aard van agressie-incidenten → voorwaarden voor interventiekeuze. Gegevens gebruiken om incidenten van individuele patiënten te analyseren → individuele patronen SOAS-R is een nuttig instrument om de incidentie en aard van agressie van individuele patiënten in kaart te brengen. Voorwaarde is dat de SOAS-R consequent worden ingevuld.