Het verschil tussen weten en eten Omer Van den Bergh Onderzoeksgroep voor Stress, Gezondheid en Welzijn Departement Psychologie K.U.Leuven

Studie van Voeding Een verhaal dat begint achter de tanden…. Nutriënten Vetten Koolhydraten Omega 3 … Calorische waarden Gastro-intestinale processen Gewichtsregulatie Een verhaal dat begint achter de tanden….

Studie van Voeding Hoe komt het achter de tanden terecht ?

Studie van Voeding Psychologie

Studie van Voeding ?? Psychologie

Studie van Voeding Vetten ? Koolhydraten ? Omega 3 ?? Psychologie

Studie van Voeding Hmm, lekker !!! Psychologie

Probleem Medisch relevante variabelen ≠ psychologisch relevante variabelen Mensen eten geen calorieën !! Mensen eten geen vetten, koolhydraten, etc.. !! Psychologische determinanten van voedselkeuze? Psychologische determinanten van beginnen en stoppen met eten ?

Psychologie en eetgedrag Theoretische psychologie Perceptie (visueel, auditief) Aandacht Geheugen Leren Motivatie Emotie Toegepaste psychologie Arbeidspsychologie Schoolpsychologie Psychopathologie – klinische psychologie Eetgedrag ???

Gevolg Algemene kennis over gedragsverandering Cognitief-motivationeel model Informatie verstrekken Motivatietechnieken om het vol te houden Specifieke kennis over eetgedrag Welke zijn de eigen determinanten? Op welke wijze verander je ze?

Enkele voorbeelden Aanleren van voedselvoorkeur/-afkeer ? Wat eet je wel/niet ? Leren honger krijgen ? Hoe vaak eet je ? Wanneer stop je met eten ? Wanneer ben je verzadigd ?

“Liking/disliking” Consistent de belangrijkste determinant van voedselkeuze Perceptie = “Gestalt” Smaak + geur + textuur + temperatuur + context + ? + interacties Bite frame Dish frame Meal frame

Liking/disliking “Liking” is (grotendeels) aangeleerd Herhaalde blootstelling Associatief leren Smaak-smaak leren Smaak-postprandiaal leren Smaak-context leren Omgeving Beloning/destructieve dwang Observationeel leren

Liking/disliking Positief-negatief asymmetrie Variabiliteit in “liking” > in “disliking” van items We zijn het meer eens over wat slecht smaakt dan over wat lekker smaakt Maximale “liking” < maximale “disliking” Dingen kunnen veel sterker slecht smaken dan lekkere dingen lekker kunnen smaken We kunnen makkelijker iets “disliked” maken dan iets “liked” Magic bullet voor leren van smaakaversie = associatie met misselijkheid/braken

“Liking/disliking”

Walging Dwingende reactie om dingen uit de mond/maag te elimineren Functie = “disease avoidance” (Darwin) Bescherming van de fysieke integriteit Recuperatie van dit mechanisme in culturele sfeer Bescherming van psychische integriteit

Walging Triggers : “Magisch” denken Geur/smaak (rottend, bedorven) Uitzicht (bv. slijmerig) Cultureel bepaalde conventies Varkenvlees Wormen, insecten Dieren (ifv afstand tot de mens, bv. hond, kat, paard (?)) “Magisch” denken Associatief, niet logisch “Once in contact, always in contact” Similarity

… een schakelaar op de walging

Honger en verzadiging perifere (gastro-intestinale) regelmechanismen centrale regelmechanismen (neuropeptiden; neurotransmittoren)

Feedforward model of hunger and food intake before a meal the body's energy reserves are in balance eating disturbs this balance before a meal the body prepares for the imminent homeostatic imbalance by releasing insulin which causes a decline in blood glucose this decline in glucose is responsible for feelings of hunger S. Woods (Psychological Review , 98, 488-505, 1991). S. Woods (Psychological Review , 98, 488-505, 1991). We feel hungry because we anticipate to eat!!

daling van 77% naar 66% voor aandeel van maaltijden thuis Gemiddeld verschil (kcal) tussen porties in de US tussen 1977 en 1996 (globale verschil voor deze voeding thuis, op restaurant en in fastfoodrestaurants) daling van 77% naar 66% voor aandeel van maaltijden thuis tussendoortjes van 11 % van energie naar 19% minder vetrijk vlees, maar even vetrijke cheeseburgers, pizza’s etc. JAMA, 2003, 289, 450-3

Verzadiging Smaak (flavor) Variatie in smaken Grootte van het bord/volume op het bord Gezelschap tijdens eten Wat geleerd werd over de verzadigingseffecten van voedsel …..

Psychologie van het vermageren Associatief ipv logisch denken No cholesterol Low fat “Negatieve” calorieën

Mannen en vrouwen..

Mannen en vrouwen..

En voor straks… eet smakelijk !!