Sociale vitaliteit in Noord-Groningen Jan Dirk Gardenier

Leefbaarheid versus sociale vitaliteit het welzijn en de welvaart van inwoners binnen een bepaalde (fysieke en sociale) omgeving Sociale vitaliteit: ‘Een sociaal vitaal platteland is een platteland waar bewoners zich inspannen voor elkaar en hun omgeving, maar ook een platteland waar nieuwe groepen bewoners erbij horen en bewoners de weg naar instanties en beleidsmakers kennen, zodat nieuwe initiatieven van de grond kunnen komen.’

Belang sociale vitaliteit De oplossing van actuele problemen bestaat namelijk niet uit het terughalen van het traditionele dorp door het najagen van bevolkingsgroei en het streven naar een evenwichtige bevolkingsopbouw, laat staan door voorzieningen met subsidie in stand te houden en vrouwen van betaald werk af te houden. Het gaat dus niet zozeer om het opsporen van de achtergronden van leefbaarheid en sociale vitaliteit in het traditionele dorp, maar vooral om inzicht te verwerven hoe op basis van nieuwe voorwaarden leefbaarheid en sociale vitaliteit in dorpen kan ontstaan. Thissen, Leefbaarheid en Vitaliteit van dorpen: Mythes en Uitdagingen, 2009

Antwoord op de vragen: in wat voor soort dorpen en bij wat voor soort bewoners is sociale vitaliteit sterk en juist niet sterk aanwezig? zijn er zogenaamde knoppen te identificeren waar gemeenten aan kunnen draaien om iets te kunnen betekenen?

Wat beïnvloedt sociale vitaliteit Dorpskenmerken: - dorpsgrootte - afstand tot de stad - dynamiek Sociale vitaliteit Persoonskenmerken: - leeftijd - geslacht - gezinssamenstelling - werkzaam - inkomen - nieuwkomer/autochtoon - opleidingsniveau

Conceptueel model Type leefomgeving Groepen bewoners Sociale samenhang Leefbaarheid Sociale vitaliteit SCP, Overgebleven dorpsleven 2008

Verbindende sociale vitaliteit vrijwillige bijdrage van bewoners aan hun omgeving Thema’s Indicatoren Geloofsgenootschappen en verenigingen Bezoek kerk Lid vereniging Vrijwilligerswerk/ mantelzorg Uren/week actief als vrijwilliger Mantelzorg Tradities Bezoek dorpshuis/-feest Volgen regionaal/lokaal nieuws Spreken/verstaan Gronings

Vernieuwende sociale vitaliteit mate waarin bewoners om kunnen gaan met veranderingen in lokale omstandigheden Thema’s Indicatoren Vertrouwen in politieke invloed Mening over invloed op lokale politiek Betrouwbaarheid/ tevredenheid landelijke politiek Houding tegenover nieuwkomers Visie op nieuwkomers Nieuwkomer verrijking of bedreiging

Resultaten Dorpskenmerken Dorpskenmerken Dorpskenmerken Dorpskenmerken Verbindende sociale vitaliteit Verbindende sociale vitaliteit Verbindende sociale vitaliteit Verbindende sociale vitaliteit Dorpskenmerken Vernieuwende sociale vitaliteit Persoonskenmerken: met partner > 45 jaar met kinderen autochtone bewoners Verbindende sociale vitaliteit Persoonskenmerken: nieuwkomers Vernieuwende sociale vitaliteit

Percentage >= 45 jaar

Percentage met kinderen

Nieuwkomers

Indicatoren verbindende soc vitaliteit Gemiddeld Noord-Groningen: van buiten 22%, met kind 35%, > 45 jaar 48%

Conclusie Dorpskenmerken geen voorspeller voor sociale vitaliteit, persoonskenmerken wel Dorpen Noord-Groningen niet homogeen qua samenstelling Sociale vitaliteit complex verschijnsel dat zich niet ruimtelijk concentreert: gemeenten doen er goed aan te kijken naar de samenleving in individuele dorpen en te anticiperen op wat er al in de dorpen gebeurt Sociale vitaliteit houdt niet per se in dat dorpsbewoners reageren op de wijze zoals de overheid dat graag ziet