Jef Maes Hoofd Kenniscentrum - Boek.be Welke toekomst voor het Boek?

0. Methode 1.Definitie: wat is een boek? 2.E-reading: een feit 3.Wie leest digitaal? 4.e-boekenmarkt Toestellen: e-readers, tablets 6.Digitalisering geïlustreerde boek 7.Uitgeverij van de toekomst 8.Sociaal lezen 9.Nieuwe businessmodellen 10.Prijs e-boek 11.Piraterij 12.Toekomst van de boekhandel 13.Timereading 14.Technologie in de boekhandel 15.E-lending 16.Denk niet Kodak, denk Pathé 17.Conclusies Overzicht

Wat niet? ≠ Exacte wetenschap ≠ Madame Soleil Wat wel? -Bestuderen huidige en toekomstige ontwikkelingen -Technologische ontwikkeling -Bestuderen van geschiedenis en die toepassen op toekomst -Standpunten van specialisten Methode

“survival of the fittest” ≠ de sterkste overleeft = diegene overleeft die zich het best aanpast aan de veranderende omstandigheden Doel: advies aan de sector

Geert Lernout “Voor mij is alles waarop taal staat een boek en dat kan dus zowel een kleisteen en een koperplaat zijn als een digitale krant of cd. …” “Je kunt het fenomeen van het boek niet begrijpen als je het beperkt tot de ingebonden rechthoekige stapel bedrukte papieren; die is amper vijf eeuwen oud”. “Dit boek gaat dus over de manieren waarop mensen woorden kunnen bewaren”…. Wat is een boek?

 Niet mordicus vasthouden aan de vorm maar concentreren op de inhoud + op beleving! => Het digitale lezen is al een feit  Het geheel voor ogen houden! Digitaal lezen Zal het papieren boek verdwijnen? “Het boek is als het wiel: een perfecte uitvinding die niet zal verdwijnen”

Het ecosysteem van e-reading Bron: TechFlash

Wie leest digitaal?

Stand van zaken e-boek markt US: 15 à 20% van de markt UK: 6% van de markt Europa: tussen 1 en 1,5% Nederland + Vlaanderen: 1,3%

E-book market in the US

E-book market in the US

Oorzaken verschillen 1.Onvoldoende goedkope en goede toestellen op de markt (tov. Kindle in US/UK) 2.Nog onvoldoende e-boeken -Bij start van (nov. 2009) : titelswww.e-boek.org -Februari 2012: titels (5,4%) -Aantal verkochte papieren titels in 2011: e-boeken nog te duur (mede door hoge btw 21%)  het duurt nog zeker tot 2016 om 10% te bereiken  Nu 1 op 1 overzetting van tekst (op papier) naar digitaal. Klassiek fenomeen bij nieuwe ontwikkelingen.

Vergelijking muziekindustrie

-Beschikbaar vanaf €149 (bv. Bebook club, Oyo, Icarus) E-reader: breed gamma Overzicht van alle beschikbare e-readers:

-Kindle: $79 -Kindle touch: $99 -Kindle touch 3G: $149 -Kindle fire: $ Zeer gebruiksvriendelijk -- Zeer goedkoop -- Negatief: -gesloten systeem -Enkel Engelstalige titels uit de Amazon- shop Benchmark: Amazon Kindle Verkoopcijfers? Fire: 5M in 2012

Tablets – iPad,… Verkoop in Benelux in tablets e-readers - 85% van de tablets = iPad

Geïllustreerde boek: minstens 60% vd markt Quasi nog niet gedigitaliseerd. Enkel apps voor 2 of 3 operating systems (Apple, Android, Windows…) = duur en beperkte verkoopkanalen – afhankelijk van hardware producenten Digitalisering geïllustreerde boek

Tablets en kleurenreaders bieden mogelijkheden voor kleur en interactiviteit => nieuwe boekvormen

Doel: Vlaamse uitgeverswereld voorbereiden op de toekomst (zowel algemene als educatieve) Sterk in geïllustreerde boeken: strips, kinderboeken, geïllustreerde non-fictie. Daar moet digitalisering nog beginnen Ontwikkelen/testen van nieuwe boekvormen Ontwikkelen/testen van nieuwe vormen van lezen Ontwikkelen/testen van nieuwe businessmodellen Sterker op de internationale markt: via multilanguage applicaties Uitgeverij van de toekomst:

Opzetten van labo ePub3 en html5: ePub3: standaardformaat vrijgegeven oktober 2011 biedt mogelijkheden voor: Invoegen van hyperlinks Invoegen van beeld en geluid Interactiviteit Html5: Standaardformaat pas klaar 2013 Biedt mogelijkheden voor: Ontwikkelen van webapps Online reading Onafhankelijk van operating system Onafhankelijk van businessmodel van hardwareproducent Ontwikkelen van nieuwe boekvormen

Ontwikkelen van proefprojecten ism. uitgevers Tools ontwikkelen die generiek aanmaken van bepaalde types mogelijk maken Bv. voor strips, voor geïllustreerde kinderboeken, voor geïllustreerde non-fictie, voor kookboeken Bv. Lannoo: Vos en Haas luisterspel Verhogen van de kennis bij de boekensector rond de mogelijkheden van ePub3 en html5 Organiseren van workshops en seminaries Disseminatie van de opgedane kennis en ervaring in de labo’s Ontwikkelen van nieuwe boekvormen

Nieuwe vormen van lezen: social reading Technologische ontwikkelingen maken het mogelijk dat lezers boekfragmenten, annotaties, leeservaringen, leestips uitwisselen Lezers kunnen in dialoog treden met elkaar, met auteurs en uitgevers. Lezers kunnen meewerken aan het tot stand komen van boeken studenten kunnen informatie uit hun educatieve boeken uitwisselen, leerkrachten kunnen de voortgang van studenten opvolgen, enzovoort. Is nu al +/- mogelijk in gesloten systemen (Kindle, Kobo,…) Wij technologieën en modellen ontwikkelen en uittesten in een open omgeving (sociale netwerken, Facebook, Linkedin,….) Sociale dimensie = hefboom naar meer lezen en meer boekenverkoop in digitale omgeving

Nieuwe businessmodellen Digitale wereld ≠ papieren wereld: toegang tot is belangrijker dan bezit => nieuwe businessmodellen Verhuur = tijdelijke toegang Kopen = permanente toegang Timereading = betalen per tijdseenheid Abonnement = betalen ifv gebruik met onbeperkte toegang tot content

the-book-is-the-stream/252001/ Nieuwe businessmodellen

Gelijkaardige ontwikkelingen in andere sectoren: Muziek: Spotify Film: Netflix watch instantly Audioboeken:audiobooks.com Boek ≠ product dat individueel gaat verkocht worden Boek = content, informatie (formaat en device onafhankelijk) die (betalend) ter beschikking wordt gesteld Nieuwe businessmodellen

Freedom of choice, freedom of time and freedom of place. = het devies van de nieuwe lezer  Kunnen lezen op elk moment, zonder te plannen, device onafhankelijk, formaatonafhankelijk  Nu koopt men niet de content maar het formaat  Lezers zouden moeten kunnen kiezen wat ze wanneer willen lezen/luisteren – formaat en platform onafhankelijk Alles wordt mobiel. Maar wat is de echte inzet?

 Ontdekken doen we steeds vaker via sociale netwerken en via “nieuws apps”: facebook, twitter,… maar ook via Flipboard, Pulse, Zite  Je moet delen kunnen lezen vooraleer je koopt  Uitgevers moeten meer delen van content gratis beschikbaar maken (1 ste hoofdstuk, fragmenten,…)  Beide elementen moeten naadloos in mekaar overvloeien  Ambassadeurs creëren = verbondenheid scheppen = meer verkoop Mobiel ontdekken The real mobile shift for publishers: mobile = freedom to be everywhere, anytime, using any device. publishers/6B953CCAA A27D AED1B556143A8F AE84A89ECD10

INTERNET PaaS & Cloud Google editions Amazon Online retailers Boekhandels Auteurs Consument Fysieke handel New reading models Webshop Time reading Online reading E-boek fysiek boek Apple Fysieke distributie Uitgevers Mutatie in verkoopplatformen

Welke meerwaarde in de keten? -Uitgeverij vs auteur -Boekhandel vs uitgeverij -Bibliotheek vs lezer -Bibliotheek vs boekhandel -Auteur vs lezer  23 APRIL 2012 DE STAAT VAN HET BOEK IN DE SINGEL - ANTWERPEN

Espresso Book Machine: Printing on demand binnen enkele minuten een pasklaar boek 110 pag./minuut. keuze uit boeken diverse toestellen in de US en UK eerste toestel in Europa: ABC boekhandel A’dam EBM in boekhandel? In de bibliotheek?

-Internet stimuleert hyper attention -Slow reading zal onder druk komen  taak voor leesbevordering Fast reading Slow reading Deep attention Hyper attention Veranderend lezen Effect van iPad op leesgedrag gemeten door Read it later

workflow bij uitgever

- Gemiddelde prijs nu € 9,5 (excl. btw) - Nu +/- 68% van de papieren prijs = te hoog? - Btw verlaging van 21 naar 6% = daling met 15% => 53% vd. prijs Prijs van een e-boek -royalties auteur: hoger bij e-boeken dan bij papieren boek -marges vd boekhandel bij e-boeken lager dan bij papieren boeken -Uitgever houdt finaal minder over! Met dank aan Timo Boezeman

DRM vs Piraterij? - DRM = Digital Rights Management - Adobe DRM: mogelijk om een boek op 5 toestellen te plaatsen: niet gebruiksvriendelijk - Social DRM: elke download is traceerbaar - wel gebruiksvriendelijk - positieve resultaten - 2 sporenbeleid: - zorgen voor een betaalbare legaal aanbod - via Sinbad illegaal aanbod neerhalen en uploaders opspeuren

SINBAD - samenwerking Librius en BAF (Belgian Anti-Piracy Federation) - zomer 2011: links naar illegale Vlaamse boeken neergehaald voor fictie en non-fictie en voor strips - Toppers: Start to run (2.400), Van Dale (618), de Naked Chef-boeken van Jamie Olivier (532 links) thrillers van Aspe, Baantjer en Mendes. Suske & Wiske bij strips - in december 2011: opnieuw illegale links neergehaald

Welke toekomst voor de boekhandel? Boekhandel: een bedreigde diersoort? 2011: Groei online verkoop + 90% Online in Vlaanderen: 7%. Nederland reeds 10% voor alle non-food E-boek is vnl. een online gebeuren

Toekomst van de boekhandel? -Inzetten op beleving: meerwaarde bieden tov. web  ontmoetingsplaats met auteurs/lezers…  catering, koffie shop,….  bijkomende info (ook digitaal) binnen de boekhandel -Leren van de klanten: crm = cruciaal -Een wow-effect nastreven: customer journey map -Samenwerkingsverbanden opzetten -Technologie inzetten om bezoek en verkoop te verhogen -Inzetten op timereading -Combinatie van papier en digitaal

Peterschapsprojecten -ism. Agentschap Ondernemen -1 x maand samenkomen met 15 boekhandels om problemen te bespreken -Alle mogelijke terreinen van vernieuwing en betere bedrijfsvoering bespreken -Een wow-effect nastreven: customer journey map ism. Innovatiecentra

CRM: ken je klanten -1 boekhandel in Vlaanderen weet wie wat koopt -Niemand doet er wat mee -Social Media en vrienden: belangrijkste informatiebron voor aankoop van boeken! -Ambassadeurs creëren -Leren van Amazon: -Na 3 weken vraag om boek te bespreken -Een nieuw boek van uw favoriete schrijver -Wie dit boek heeft gekocht heeft ook dat boek gekocht

Timereading: lezer betaalt om een boek te lezen gedurende bepaalde periode (bv. 48u, 5-10 dagen…) Boekhandel wordt betalende bibliotheek Nut van time reading: –Advies van boekhandel aan klanten = push marketing –Teaser voor zowel papieren als e-boek –Bedrag terugbetalen als er wordt aangekocht (bv. binnen 7 dagen). Mogelijk via micropayments. E-lending = concurrentie voor boekhandel –Bescherming nodig bv. window time Timereading

Technologie in de boekhandel

Traject van een klant

“ Mijn aandacht wordt getrokken door een bewegend beeld in de etalage van boekhandel X Hier moet ik zijn.

Traject van een klant “Mhmm, wat een grote winkel.” “Waar moet ik in hemelsnaam zijn? Ah! daar is een informatie display! Book knock Centraal Informatie punt Winkel wegwijzer Search engine Auteur info Events Reviews E-Book

Traject van een klant Klant “Check In” applicatie Klant herkenning via digitale klantenkaart Locale promoties en acties Gepersonaliseerde aanbiedingen Verzamelen van klant informatie/opinie Enz…

Technologie in de boekhandel Luisterboek kiosk Zoeken Luisteren Promotie Self service e-book kiosk Zoekfunctie Download (coupon) Print on demand

Technologie in de boekhandel

Combinatieverkoop papier/digitaal via vouchers Stripkanaal i.s.m.: –Alle stripuitgevers –Tablisto Boekhandel van de toekomst in e-paviljoen op de Boekenbeurs Uitgeverij van de toekomst op e-paviljoen op de Boekenbeurs Andere plannen Boek.be

-Geen wettelijke regeling = exclusief recht – onderhandelingen met Bibnet -Raadpleging binnen de Bib mogelijk -Uitlenen van e-readers met daarop beschermd werk = niet wettelijk geregeld -Bibliotheken belangrijk voor de culturele participatie en inhoudelijke informatie => e-boeken ook via bibliotheek -Boekenvak streeft naar akkoord, met enkele beperkingen: -Window time -Faire vergoeding voor uitgevers en auteurs E-lending

Uitgangspunten Boek.be DIGITALISERING IS EEN UITDAGING GEEN BEDREIGING 1.Boekensector mag deze ontwikkeling niet missen: innovatiestimulering 2.Behoud van de keten maar bewust dat veel gaat wijzigen 3.Geen dominantie van grote (buitenlandse) spelers. Bv. Amazon, Google….

Kodak 1975: ontdekking van digitale camera Weggeborgen in een kluis Verder verkoop van analoge camera’s en vooral filmrolletjes Resultaat: failliet! Denk niet Kodak, denk Pathé (*) (*) Met dank aan Hans Bousie Pathé 1920: bedrijf verkocht aan Kodak 1935: failliet. 1943: doorstart December 2011: Paté verhuurt films via internet-tv Pathé thuis Diegene overleeft die zich het best aanpast aan de veranderende omstandigheden

P. Delsaerdt (red.) – De winst van de lezer – uitg. Acco 2011 G. Lernout – Het boek, een beknopte geschiedenis – uitgeverij Meulenhoff/Manteau 2004 J. Epstein – Book business: publishing, past present and future – W.W. Norton 2001 C. Anderson – The Long Tail – Business Books 2006 C. Anderson – Free: hoe het nieuwe gratis de markt radicaal verandert – Nieuw Amsterdam 2009 R. Darnton – The case for books: Past, Present, and Future – Public Affairs 2009 Bibliografie

Chris Andersonhttp:// - Timo Boezemanhttp://boekeman.blogspot.com/ - Mike Shatzkinhttp:// Wiebe De Jaeger Blogs en internetsites

Vragen? Hartelijk dank