Veronique Meuleman Dermatoloog HAOWL 26 maart 2013 “eczeem” “Eczéma” (Fr.) “Ek-zein”: “overkoken, losbreken” (kunstmatig Grieks) Veronique Meuleman Dermatoloog HAOWL 26 maart 2013

“eczeem” Aandoening vooral van de epidermis Ontsteking Schilfering Jeuk Polymorf: erytheem, vesikels, papels, seropapels, schilfering, lichenificatie,…

Indeling Etiologie: Atopisch eczeem/constitutioneel eczeem Seborrheïsch eczeem Contacteczeem: allergisch, ortho-ergisch, irritatief Asteatotisch eczeem Stase-eczeem Nummulair eczeem

Indeling Voorkomen, kliniek: acuut: vesikels, erosies, nattend subacuut chronisch: lichenificatie, zeer droog

Atopisch = constitutioneel eczeem Chronisch recidiverende dermatose gekenmerkt door intense jeuk Er zijn 3 stadia: “infantile”, “childhood”, “adulthood” Typische kliniek, wisselend per stadium Erfelijk bepaald Wordt beschouwd als een immunologische aandoening Prevalentie is hoog, incidentie neemt toe 30% van de zuigelingen 10-20% van de schoolgaande kinderen atopie [abnormale plaatsing van orgaan] {na 1950} < grieks atopia [ongebruikelijkheid], van atopos [niet op zijn plaats, ongebruikelijk], van ontkennend a + topos [plaats]. Etymologiebank.nl

Intrinsieke factoren erfelijkheid Atopische dermatitis Stress Hormonale factoren Voeding Infecties Allergie … erfelijkheid 1 ouder: 50% kans 2 ouders: 80% kans Atopische dermatitis Irritantia Seizoen, zon, pollutie Kledij, wasmiddelen Infecties: viraal, bacteriëel, schimmels Medicatie Extrinsieke factoren

Bolognia, Dermatology Third Ed.

Bolognia, Dermatology Third Ed. SELECTED SUSCEPTIBILITY LOCI AND CANDIDATE GENES FOR ATOPIC DERMATITIS Chromosomal location Candidate gene(s) Defective protein(s) Genes encoding epidermal proteins 1q21 (epidermal differentiation complex) FLG Filaggrin (loss-of-function variants; see text) 5q31–q32 SPINK5 Serine protease inhibitor LETKI 11q13.5 (rs7927894 SNP) ? (synergistic interaction with FLG null mutations) 19q13 KLK7/SCCE Kallikrein-related peptidase 7/stratum corneum chymotryptic enzyme Genes encoding immunologic proteins 1q23 FCER1A High-affinity IgE receptor, α chain 4q32 TLR2 Toll-like receptor-2 4q34 IRF2 Interferon regulatory factor 2 5q31 IL4 Interleukin-4 IL5 Interleukin-5 IL12B Interleukin-12B IL13 Interleukin-13 GM-CSF Granulocyte–macrophage colony-stimulating factor CD14 Monocyte differentiation antigen CD14 8p23 DEFB1 β-defensin 1 11q13 GSTP1 Glutathione S-transferase P1 11q22 IL18 Interleukin-18 14q11 CMA1 Mast cell chymase 16p12 IL4R Interleukin-4 receptor, α subunit (gain-of-function polymorphisms) 17q11 CCL5/RANTES Chemokine (C-C motif) ligand 5/RANTES (gain-of-function polymorphisms in the promoter region) Bolognia, Dermatology Third Ed.

Bolognia, Dermatology Third Ed.

Kliniek van atopische dermatitis Pityriasis alba

Papulosquameus eczeem

Keratosis pilaris Hyperlineariteit Cheilitis Lineaire excoriaties

“Dennie Morgan” plooi Orbitaal eczeem Diffuus papulosquameus eczeem

Head and neck dermatitis Neurodermisatie Sparen van het “narcosekapje”

Juveniele plantaire dermatose

Eczema herpeticum Surinfectie met Staf. Aureus Eczema molluscatum

Management van atopische dermatitis Uitleg geven aan patiënt en familie Ondersteunende maatregelen - hygiëne - kledij - emolliëntia - belang van onderhoudstherapie - belang van jeuk management Op zoek gaan naar uitlokkende factoren

Investigatie? - Tot IgE - Abs eosinofilie - RAST testen - priktesten Bloedanalyse: - Tot IgE - Abs eosinofilie - RAST testen Allergietesten: - priktesten - patchtesten

Wat met voeding en atopische dermatitis? Invloed van tyramine, histamine en kleurstoffen Kazen, varkensvlees, schaaldieren, aardbei, sinaasvruchten,chocolade, Alcohol, kruiden, tomaat, spinazie, boonsoorten, noten, yoghurt … Echte voedingsallergie Koemelk, wit van ei, pinda, soja, vis, granen Kruisreacties met pollen (vooral berkenpollen) …

Wat met stofallergie? Stofcontrole is zeker nuttig Rechtstreekse invloed van huisstofmijt op de huid Duidelijke informatie meegeven!!

Ondersteunende maatregelen Belang van emollientia “onderhoudszalf” Hygiëne: badolie Wasmiddelen: geen fosfaathoudende wasmiddelen, geen wasverzachter Kledij: katoen, niet te warm Warmte vermijden, zweten vermijden Barrièrecremes bij zwemmen …

Acute behandeling - antiseptische, niet irriterende zepen Lokale steroiden - opgelet met basis (“droog met droog en nat met nat”) - opgelet met de sterkte - opgelet met de lokalisatie - opgelet met hoeveelheid en duur van applicatie Lokale immunomodulatoren: tacrolimus, pimecrolimus Surinfectie behandelen - fusidinezuur, mupirocine - antiseptische, niet irriterende zepen - zo nodig p.o. antibiotica (flucloxacilline, macroliden) - eczema herpeticum: aciclovir Jeukbestrijding - antihistaminica - lokale therapie

Oude term Europeese term TMF Zalf Hydrofobe zalf WV/vl paraf (70/30) Waterabsorb zalf Watervrije emulg zalf Hydrofiele zalf Macrogol 4000/400/aqua 25/55/10 Creme Lipofiele creme w/o Waterhoudende vaseline met sorb sesq (AVA) Waterhoudende vaseline mt glycerolmonostearaat Koelzalf/cold cream Hydrofiele creme o/w Cetomacrogolcreme Anionische hydrof creme Gel Hydrofiel caromeergel Pasta Lipofiele pasta Lipofiele pasta (LP) LP mt glycerolmonostear. Lp mt aardappelzetmeel Vaseline met ZnO Hydrofiele pasta Waterpasta

Nat met nat, droog met droog acuut subacuut chronisch compressen hydrofiele creme lipofiele creme waterpasta zalf stijfselbad!

Lokalisatie Plooien: - zinkoxyde associëren - opletten met surinfectie door schimmels/gisten - ev. doekjes leggen Gelaat: - opletten met sterkere steroiden - hydrocort acet 1%, clobetas but 0.05%, TCA 0.1% - TIMS Scalp: - galeniek: ung. emulsificans cum aqua Beeler basis (cave incompatibiliteiten) cetomacrogolcreme

Opgelet voor steroid rosacea en peri-orificiële dermatitis ook bij “veilige steroiden”

Acute behandeling - Cyclosporine A Systemische therapie: - orale steroiden (korte kuur: “couperen”) - Cyclosporine A - Head and neck dermatitis: orale azoles Lichttherapie: - UVB - UVA 1 - (PUVA)

Subacuut stadium Remissiefase Steroiden afbouwen Combineren of alterneren met TIM’s Combineren met onderhoudszalven Jeukmanagement Remissiefase Onderhoudszalven Jeukmanagement

Seborrheisch eczeem Infantiele en volwassen vorm Voorkeursplaatsen: Scalp Oren Centrofaciaal Bovenste deel van de romp Grote plooien Etiologische links met Seborrhee Abnormale sebumsamenstelling Commensale gist Malassezia Exacerbaties: Seizoen Alcohol Stress Zinkdeficiëntie uitsluiten

Seborrheïsch eczeem verband met Malassezia Geen infectie Commensale flora Malassezia species - M. furfur - M. sympodialis - M. globosa - M. obtusa - M. restricta - M. slooffiae - (M. pachydermatis)

Kliniek

Infantiele vorm

“Seborrhiasis” Seborrheïsch eczeem Psoriasis inversa Eerder onscherp begrensd Oranjerood erytheem Weinig geïnfiltreerd Vette pityriasiforme schilfering “Clues” op andere plaatsen Minder familiaal voorkomen Scherp begrensd Rozerood erytheem Duidelijk geïnfiltreerd Grove “mica” schilfering “Clues” op andere plaatsen Familiale anamnese Eventueel huidbiopt

Therapie Oorzakelijk: Symptomatisch Malassezia Abnormaal talgkliergedrag Therapie Jeuk Schilfering Symptomatisch Erytheem

Therapie aanvalsbehandeling Recidieven zijn legio!! onderhoudsbehandeling

Therapie talgkier Malassezia symptomatisch Hormonaal (vrouwen): cyproterone acetaat Vitamine A derivaten: retinoiden 5 alpha reductase remmers: (dutasteride) Sebum elimineren

Antimycotica: Lokaal: Per os:azoles Ketoconazole Itraconazole hydroxy-pyridones zinkpyrithione seleniumdisulfide salicylzuur piroctone olamine … Per os:azoles Ketoconazole Itraconazole Fluconazole

Therapie - symptomatisch jeuk schilfers roodheid Per os: antihistaminicum Lokaal: teerderivaten crotamiton biozwaveloplossing piroctone olamine zinkpyrithione … salicylzuur teerderivaten zinkpyrithione Biozwaveloplossing azoles calcipotriol steroiden teerderivaten azoles calcipotriol

“Dyshidrose” Etiologie: Speciale vormen: atopische diathese pompholyx ‘ide’ reactie: mykide, bacteride contact allergie idiopathisch roken pompholyx dyshidrosis lamellosa sicca

Nummulair eczeem Nummulaire dermatitis, microbiële dermatitis/coccogeen eczeem, discoide dermatitis 50-70 jaar oud, mannen>vrouwen muntstuk grote eczeemplekken met gele crustae sterk jeukend chronisch recidiverend verloop onduidelijke etiologie DD: mycose, psoriasis, atopisch eczeem, asteatotisch eczeem, lymfoom, contact allergie, “parapsoriasis”,…

Stase-eczeem Te onderscheiden van dermo-epidermitis door stase Compressietherapie! Vaak associatie aan contactdermatitis zeker als ook ulcera cruris Zo beperkte letsels en geen therapeutische respons ook denken aan: - basalioom - spinocellulair Ca - amelanotisch MM

Asteatotisch eczeem Dermatitis sicca Winter itch Eczéma cracquelé

Handeczeem ortho-ergisch contactallergie atopie mykide reactie - Mycologisch onderzoek: voeten! Patchtesten (biopt)

What’s new in contact dermatitis? Nikkel: - 1/3 van de Apple computers bevat grote hoeveelheden nikkel (lap top, muis) - coins! 1 en 2 Euro zitten er vol van Isocyanaten: - juwelen - verf (poly-urethaan) - heat exchangers Acrylaten: - kunstnagels (zetters en dragers) - verven Handschoenen: - additieven in latexvrije handschoenen - nieuwe allergenen in elastomeren, vinyl, PVC, etc - antibacterials (ook zonder poeder!) quaternium

What’s new in contact dermatitis? Biocides are everywhere! Isothiazolinones are everywhere! - cosmetica - wasmiddelen en wasverzachters - poetsproducten airborn contact derm. - WCpapier en vochtige doekjes - strijkwaters  airborn! - verven en lijmen!  airborn! - radiotoren  mechanici! - zepen op het werk - “sanitized” matrassen, beschermers etc. - water in waterbed! Limoneen, linalool: zelfs in ‘hypo-allergene’ topica!

What’s new in contact dermatitis? Testreeksen jaarlijks aanpassen!!! Gespecialiseerde reeksen (beroepen) Eigen materiaal! Medicatie: - testen kan zinvol zijn doch dan op delen van de huid waar de eruptie zat - benzodiazepines zijn altijd de moeite waard om te testen - corticoid aerosols!  airborn reacties budesonide “connubial” reacties

Differentiëel diagnose van “eczeem” atypische lokalisatie randactiviteit parakeratotische schilfering therapeutische respons psoriasis mycose cutaan lymfoom scabies …

Eczeem? Psoriasis? Mycologisch onderzoek Mycose? Biopt Schoenallergie? Patchtesten

Cutaan T-cel lymfoom

Psoriasis

Pityriasis rubra pilaris Pityriasis rosea

Ichtyosis vulgaris Netherton syndroom Ichtyosis linearis circumflexa

Ziekte van Darier Dyskeratosis follicularis

“Eczeemplekken” op onderbenen

Tinea incognito/a Vrouw, 43 jaar oud Meldt zich via de huisarts voor allergietest Werkt in witloofteelt RMO: hyphae K: Tr. rubrum APO: mycose AT: negatief Tinea incognito/a

Tinea incognito

Eczeem?

Dank u voor uw aandacht