Obstipatie

Diagnostiek; Anamnese Defecatie Frequentie, tijdstip, consistentie, hoeveelheid, bloed/slijm, tenesmi, loze aandrang, duur, persen Incontinentie? Mictieklachten? Andere buikklachten Anorexie, vol gevoel/opgezette buik, misselijkheid/braken, flatulentie Innamme vocht/vezels

Diagnostiek; Anamnese Omstandigheden defecatie Neurologische symptomen Medicatie Stadium en uitbreiding ziekte; behandelingen

Diagnostiek; LO Onderzoek buik Inspectie anus/rectaal toucher Neurologisch onderzoek op indicatie

Diagnostiek; aanvullend OZ Zelden nodig Bij vermoeden op hypok, hypercalc of hypoth X-BOZ bij twijfel obstipatie of ileus Extra onderzoek bij Verdenking obstrucite Verdenking compressie ruggenmerg

Beleid; preventie

Beleid; preventie Doel: onlasting zacht en gemakkelijk; def 1-2 Gunstige sanitaire omgeving Zelf naar toilet Bij drang gelegenheid, privacy, rust Steun voeten Goede ventilatie

Beleid; preventie Voldoende drinken Vezelrijk dieet/regelmatig voedingspatroon Lichaamsbeweging Overweeg massage

Beleid; preventie Preventief laxantia bij Opioiden > 2 Bedlegerig Uitputting Onvoldoende intake Congnitieve dysfunctie Anticholinergica Parkinson/neurologisch uitval hypercalciemie partiele obstructie

Beleid; behandeling oorzaak Chirurgie/stent bij obstructie Chemotherapie (ovarium/colon) Corticosteroiden/Rt bij ruggemergcompresie Toediening vocht Correctie hypokaliemie/hypercalciemie/hypoth Aanpassen medicatie Behandeling lokale rectale/anale problematiek

Beleid; niet medicamenteus Zie preventief

Beleid; medicamenteus

Beleid; medicamenteus Verschil gebruiksgemak en effect per patient Voorkeur p.o Regelmatig, niet intermitterend

Beleid; medicamenteus Indeling laxantia Osmotisch Volumevergrotend Contactlaxantia Emollientia Glijmiddelen (obsoleet)

Osmotisch Slecht resorbeerbaar Via osmose relatief veel water in darm Macrogol/elektrolyten= klean-prep®; movicolon® Effectiever en verdraaglijker dan lactulose (benigne) Keus 1 bij harde def Magnesium(hydr)oxide MgO = MgHO Grootte tabletten soms bezwaar Niet bij ernstige NF#

Osmotisch Lactulose/Lactitol Natriumfosfaat Afbraak tot methaan/kooldioxide en water -> gasvorming Smaakt vies Vloeibaar Natriumfosfaat Klysma Colonlavage (phosphoral®)

Volumevergrotend Moeilijk afbreekbaar polysacchariden Houdt water vast en zwelt op (spons) Niet bij Fecale impactie Te weinig vocht (anders juist extra obstiperend) Adhesies/stenosen (vg buikoperaties) Psyllium (volcolon®, metamucil®)

Contactlaxantia Bevordert peristaltiek door prikkeling Toevoegen bij onvoldoende effect Eerste keus bij zachte ontlasting Kan buikkrampen geven Sennosiden A+B = x-praep® Vloeibaar; kan 1 op 1 met lactulose (ev met appelsap/choc.) Bisacodyl= dulcolax®

Emollientia Verhogen watergehalte feces Door oppervlakte-spanningsverlagende eigenschappen Natriumaurylsulfoacetaat/Natriumdocusaat Gebruikt als klysma

Klysma’s Microklysma mn bij vol rectum Bij onvoldoende effect/fecale impactie natriumfosfaatklysma Hoogopgaand klysma = klysma met rectumcanule

Opioiden Standaard laxans Macrogol/electrolyten eerste keus Minder obstipatie bij fentanyl Ev methylonaltrexon = perifere opioidantagonist 48-62% def < 4 uur

Stappenplan Fecale impactie 1. -Klysma -Macrogol/electrolyten tot 8 dd (max 3 dgn) -Manuele verwijdering 2. Hierna pas orale laxantia NB definite fecale impactie: ontlasting in dikke darm zo dik en hard dat spontaan lozen niet meer mogelijk is

Stappenplan Bij harde def Monotherapie macrogol/electrolyten 1-2 dd of Magnesium 3 dd (ev lactulose/lactitol) 2. Onvoldoende effect: -bisacodyl 5-10 mg a.n of 10-20 mg rect s ochtends -sennosiden 1 dd 10-20 ml

Stappenplan Bij zachte def bisacodyl of sennosiden