Psychische problematiek onder verslaafden Maarten Koeter AIAR/UvA-AMC Jubileum Intraval September 2006

Vaststellen van psychische problematiek Afwijking persoonlijke norm belevingen Sociale wenselijkheid Persoonlijkheid Legitimatie behoefte vragenlijst SCL, GHQ klachten Psychopathologie concept Symptomen vs trekken beoordelaar interview CIDI, SCID symptomen Classificatie systeem ICD, DSM stoornis Afwijking klinische norm Jubileum Intraval September 2006

Jubileum Intraval September 2006 Van belevingen naar klachten (vragenlijstonderzoek) Meestal vragenlijstonderzoek met klachtenlijsten en/of screeners (vb GHQ en SCL) Klachtenlijsten geven indruk van mate van onwelbevinden, niet van aanwezigheid stoornissen Screeners geven grove indicatie van prevalentie stoornissen fout positieven en negatieven vaak niet gevoelig voor aantal stoornissen Jubileum Intraval September 2006

Jubileum Intraval September 2006 Psychische problematiek dak- en thusilozen, alcohol en drugsverslaafden Friese Wouden (Intraval 2002) GHQ 12 score 3+ Potentiële daklozen (18) 67% Dak- en thuislozen (23) 52% Alcoholverslaafden (13) 58% Drugsverslaafden (21) Alleen gevoelig voor angst en stemmingsstoornissen Mist schizofrenie, persoonlijkheidsstoornissen Jubileum Intraval September 2006

SCL-subschaalscores justitiabele verslaafden (SOV/FVK n=290; Tex N=91) IN=Insufficientie van denken en handelen SEN=interpersoonlijke sensitiviteit (Bron: Trimbos&AIAR 2005) Jubileum Intraval September 2006

Jubileum Intraval September 2006 Van klachten naar symptomen/stoornissen Diagnostiek Interviews door professionals (psychologen, psychiaters) door leken (CIDI) Comorbiditeit / dubbeldiagnose cliënten Jubileum Intraval September 2006

Jubileum Intraval September 2006 Comorbiditeit in de Algemene Bevolking Alcohol and Drug Afhankelijkheid in NEMESIS (Ravelli et al.,1998) Jaarprevalentie OR Alc Afh OR Drug Afh 2.6 6.7 2.2 25.7 2.3 8.3 2.4 6.0 -- 10.3 10.3 -- Verheul 2001 (european psychiatry) persoonlijkheidsstoornissen 4 keer zo vaak bij psychiatrische patienten en patienten verslavingszorg dan in algemene bevolking (md 13.5; 60.4(psy) en 56.5(versl) Jubileum Intraval September 2006

Jubileum Intraval September 2006 Dom et al. (2004). Prevalentie van middelenproblemen en dubbeldiagnose in Belgische psychiatrische ziekenhuizen. TvP 46 (2004) 5, 317-321 N= 6263 opnames werden geanalyseerd. 1426 1353 1454 Middelenproblemen: 48% heeft PS Persoonlijkheidsstoornissen (48% heeft middelenpoblemen) 2548 231 291 141 61 2638 Middelenproblemen (8% heeft BPD) Borderline PS (44% heeft middelen probleem) Antisociale PS (70% heeft een middelenprobleem) Middelenproblemen (5% heeft ASPD) Jubileum Intraval September 2006

Jubileum Intraval September 2006 Causale Modellen PS  automedicatie  Versl Versl chron intoxicatie/onthouding  PS X PS Versl PS PS PS Versl [derde factor] Versl [psychoplastie] Jubileum Intraval September 2006 [reciprook]

GGZ of verslavingszorg Verslaafde met psychiatrische stoornis of Psychiatrische patiënt met verslaving Verschillen beide groepen op psychiatrie en verslaving? Havassy Am J Psychiatry, 2004 Trimbos enquête Verschillen USA kleiner Nederland Jubileum Intraval September 2006

Jubileum Intraval September 2006 Psychiatrische diagnoses en middelengebruik cliënten met dubbel diagnose in VZ en GGZ (Bron:Trimbos instituut) VZ GGZ Schizofrenie/psychotische stoornis 34% 76% Persoonlijkheidsstoornis 51% 33% Stemmingsstoornis 31% 17% Angststoornis 25% 4% ADHD 15% 9% Alcohol 56% 56% Cocaïne 41% 34% Heroïne 33% 16% Crack 14% 7% Amfetamines (exc XTC) 7% 14% Cannabis 23% 59% Jubileum Intraval September 2006

Jubileum Intraval September 2006 In GGZ en verslavingszorg substantieel deel patiënten dubbeldiagnose Bij GGZ dubbeldiagnose ook veel harddrugs Bij versl. zorg dubbeldiagnose ook ernstige psychiatrische beelden Gescheiden behandeling? risico dat men ernst van comorbiditeit niet onderkent risico dat men behandelmodaliteiten niet heeft voor comorbide stoornis Er lijkt consensus dat geïntegreerde behandeling voorkeur verdient Nog geen wetenschappelijke evidentie op dit moment Jubileum Intraval September 2006

Jubileum Intraval September 2006 Uit: Multidiciplinaire richtlijnen schizofrenie   Schizofrenie en verslaving gaan vaak samen.Uit onderzoek blijkt dat behandeling van psychose en verslaving ná elkaar geen werkzame strategie is. Ook gelijktijdige behandeling bij twee instanties biedt geen uitkomst. Daarom zijn integrale programma’s ontwikkeld. Er is op dit moment echter geen bewijs voor de effectiviteit van middelenmisbruikprogramma’s bij mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen. Er is geen evidentie die geïntegreerde dubbeldiagnoseprogramma’s ondersteunt of ondergraaft. Het is niet ondenkbaar dat in de komende jaren de effectiviteit aangetoond wordt. Er worden momenteel verschillende trials uitgevoerd Jubileum Intraval September 2006

Jubileum Intraval September 2006 Behandeling clienten met dubbeldiagnose (Bron: Trimbos Instituut) VZ GGZ Krijgt geïntegreerde behandeling 37% 15% Geïntegreerde behandeling gewenst 84% 72% Nog te gunstig beeld Alleen maar behandelaars benaderd met veel dubbeldiagnose clienten Jubileum Intraval September 2006

Jubileum Intraval September 2006 Samenvatting Dubbele diagnose regel ipv uitzondering Diagnostiek vaak complex Onderliggende relatie van de stoornissen van groot belang Behandeling beste geïntegreerd State of the art rapport beschikbaar (Zon MW; van der Stel) Jubileum Intraval September 2006