Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ HOE ZOEKEN EN VINDEN VLAAMSE JONGEREN HUN EERSTE BAAN? Walter Van Trier Dieter Verhaest Elsy Verhofstadt Studiedagen SSL Leuven, 24-25/02/2011 Sessie C3 bijdrage 2

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Leuven, STRUCTUUR VAN DE UITEENZETTING  Waarom heeft ‘zoekgedrag van schoolverlaters’ aparte karakteristieken en waarom verdient het zoekproces aparte aandacht?  Over welke gegevens beschikt SONAR?  Hoe zoeken Vlaamse schoolverlaters naar hun eerste job?  Vormen tijdelijke jobs een springplank of een valkuil op het pad naar een meer stabiele baan?  Wat zijn de belangrijkste conclusies? Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ ANALYSES GEBASEERD OP  Walter VAN TRIER, Dieter VERHAEST, What’s the Difference that They Make, if Any? An exploratory analysis of the role of search and find channels in the initial transition from school to work, paper presented at the occasion of the 17 th annual conference of the European Network on Transitions in Youth, Dijon, September 2009  Walter VAN TRIER, Dieter VERHAEST, Looking into the Black-Box. An exploratory analysis of the role of search and find channels in the initial transition from school to work, paper presented at the occasion of the DECOWE Conference, Ljubljana, September 2009  GÖBEL C., VERHOFSTADT E.(2008), Is temporary employment a stepping stone for unemployed school leavers?. ZEW Discussion Paper No , 34 p. / FEB Working Paper nr. 08/542, 35p Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen3

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ DEEL 1 Wat is het belang van zoek- en vindkanalen? Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen4

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ INTUÏTIE VAN DE ONDERZOEKSVRAAG Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen5  Als de initiële arbeidsmarktpositie en –ervaring van jongeren, inderdaad, een grote, misschien wel blijvende invloed heeft op de ontwikkeling van hun latere beroepsloopbaan (en loopbaanperspectieven) dan is het uitermate belangrijk zowel omwille van economische efficiëntie als omwille van sociale rechtvaardigheid om goed te begrijpen welke processen en instituties het pad beïnvloeden van jongeren tussen het punt waarop ze het onderwijs voor de eerste keer verlaten en het punt waarop ze voor de eerste keer de arbeidsmarkt betreden (of niet)?

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ INTUÏTIE VAN DE ONDERZOEKSVRAAG Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen6  Zijn er goede en voldoende redenen om te geloven dat de kanalen waarlangs jongeren de arbeidsmarkt betreden van invloed zijn op de aard van de jobs? Brengen sommige kanalen meer dan andere het risico mee om in goede (of slechte) jobs terecht te komen? Indien dit het geval is, is deze invloed dan enkel kortstondig of blijft het doorwerken op langere termijn?

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ ZIJN ‘SCHOOLVERLATERS’ IETS APART?  Van ‘schooluitkomsten’ naar ‘arbeidsmarktuitkomsten’: daartussen ‘Black Box’ !!!  Welke wijzigingen in de aard van de overgang?  Verlenging van tijd tot eerste stabiele baan  Meer chaotisch verloop van het intredeproces  Ook voor hoger opgeleiden  Wat maakt schoolverlaters een aparte categorie?  Outsiders op de arbeidsmarkt  Onzekerheid over productiviteit aan vraag en aanbodzijde  Komen in ‘bulk’ op de arbeidsmarkt  congestie Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen7

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Wanneer begint de eerste job ? Leuven, Studiedag SSL - Keynote 2

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ DEEL 2 Over welke gegevens beschikt SONAR? Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen9

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WELKE GEGEVENS (1)  Module over zoekkanalen met vraag of respondenten al dan niet al gezocht hebben naar een baan  Vragenlijst bevat lijst van 20 mogelijke zoekkanalen; respondenten worden gevraagd om elk gebruikt kanaal aan te duiden – voor analyse gereduceerd tot zeven categorieën  Module van vindkanalen begint met vraag of respondenten een eerste baan hadden  Vragenlijst bevat lijst van 25 mogelijke kanalen waarlangs baan kan worden gevonden – twee kanalen figureerden niet op de lijst van zoekkanalen ‘werkgever contacteerde mij’ en ‘werkgever waarvoor ik vroeger werkte’ – gereduceerd tot negen categorieën voor analyse  Belangrijk: steekproef voor analyse bevat ook niet-zoekers Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen10

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WELKE GEGEVENS? (2) Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen11

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WELKE ZOEKKANALEN? Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen12

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WELKE VINDKANALEN? Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen13

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WELK VINDKANAAL (2) Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen14

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ DEEL 3 Hoe zoeken Vlaamse schoolverlaters naar hun eerste baan? Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen15

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ EFFECTIVITEIT VAN ZOEKKANALEN Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen16

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ ONDERZOEKSVRAGEN  Welke kanalen gebruiken jongeren om te zoeken naar hun eerste baan na schoolverlaten? En welke karakteristieken bepalen welk kanaal men gebruikt?  Via welke kanalen vinden jongeren hun eerste baan? En welke karakteristieken bepalen de graad van instromen in de arbeidsmarkt via deze verschillende kanalen?  Heeft het kanaal waarlangs men de overgang van school naar werk maakt een invloed op de kwaliteit van de intrede-baan? Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen17

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WERKWIJZE (1)  Jongeren geboren in 1976 and 1978, geïnterviewd op de leeftijd van 23 and 26 – doorliepen Vlaams onderwijssyteem  Initiële steekproeven van elk 3000 respondenten, response rate van 68.3% (eerste cohorte) en 71.3% tweede cohorte) op de leeftijd van 26  Bruikbare steekproef van 5163 respondenten die op de leeftijd van 26 jaar reeds het onderwijssysteem verlieten Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen18

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WERKWIJZE (2)  Variabelen die zoek- en overgangsperiode vatten  Aantal gebruikte zoekkanalen  Neiging om aanbiedingen te aanvaarden: “Het is beter om een om het even welke baan te aanvaarden dan werkloos te blijven.”  Start zoeken naar baan voor verlaten van onderwijs  Duur transitieperiode = ‘datum vinden job’ minus ‘datum schoolverlaten’  Arbeidsmarktuitkomsten  Duur eerste job  Socio-economische status (ISEI)  Jobtevredenheid Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen19

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WERKWIJZE (3) Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen20  Onafhankelijke variabelen  Toegeschreven karakteristieken: geslacht, non-Westerse afkomst  Menselijk kapitaal: onderwijsniveau, overzitten, evaluatie resultaten secundair onderwijs, stage, gewerkt als studenten, leertijd, arbeidsmarktinformatie door school  Sociaal kapitaal: onderwijs van de moeder, beroep van de vader, aantal broers en zussen, lidmaatschap van een vereniging en verantwoordelijkheid in een vereniging  Controlevariabelen:  partner, kinderlast, regio, cohorte, schoolverlaten in juni, jaar van arbeidsmarktintrede

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WELKE VASTSTELLINGEN? (1)  De resultaten bevestigen de in de literatuur over het algemeen gemaakte vaststelling dat verschillende zoekmethoden een verschillende effectiviteit hebben.  De neiging om jobs te aanvaarden beïnvloedt positief de intrede op de arbeidsmarkt, met uitzondering voor de wie zijn eerste baan vindt via de VDAB.  Vrouwelijke schoolverlaters vertonen een hogere zoekintensiteit, maar dit leidt niet tot betere resultaten in termen van het vinden van een baan. Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen21

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WELKE VASTSTELLINGEN? (2)  Schoolverlaters met van niet-westerse afkomst gebruiken minder zoekkanalen en presteren, zelfs na controle voor zoekgedrag, slechter zowel inzake het vinden van een eerste baan als inzake de kwaliteit van deze job. Op te merken valt dat zij een significant positief effect vertonen voor intrede via de school.  Hoogopgeleide schoolverlaters gebruiken meer zoekkanalen en gebruiken relatief meer de ‘directe aanpak’ in het zoeken naar een eerste baan, lager opgeleiden zoeken meer via uitzendkantoren Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen22

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WELKE VASTSTELLINGEN? (3)  Verschillende vormen van arbeidservaring tijdens de onderwijsloopbaan – stages of studentenjobs – hebben een verschillend effect op het aantal en de aard van de gebruikte zoekkanalen, maar ze hebben allemaal een sterk positief effect op het sneller vinden van een baan. Arbeidservaring heeft evenwel geen effect op intrede via de VDAB.  Samenleven met een partner heeft geen invloed op het aantal gebruikte zoekkanalen, maar heeft een significant negatief effect op het gebruik van de VDAB en een significant positief effect op het vinden van een eerste job via de VDAB Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen23

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ WELKE VASTSTELLINGEN? (4)  Een opvallende en belangrijke vaststelling is dat jongeren die tijdens de onderwijsloopbaan arbeidsinformatie kregen het duidelijk beter doen. Ze gebruiken meer zoekkanalen en hebben een kortere zoekperiode naar de eerste job, maar het effect hiervan op de verschillende intrede-kanalen is divers en er is geen significant effect op intrede via de VDAB.  Een andere opvallende vaststelling is dat wie zijn eerst baan vindt via een uitzendkantoor deze baan vroeger verlaat, een baan vindt van gemiddelde lagere beroepsstatus en globaal genomen minder arbeidssatisfactie heeft dan wie een baan vindt via een ander kanaal Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen24

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ DEEL 4 Zijn tijdelijke jobs een opstap of een valkuil naar een stabiele(re?) job? Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen25

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ OPSTAP EFFECT WERKLOZE SCHOOLVERLATERS?  Versnelt een tijdelijke job de transitie naar vast werk voor werkloze schoolverlaters? We simuleren de hypothetische situatie waarin dezelfde jongere geen tijdelijk contract had aanvaard maar werkloos was gebleven (op datzelfde moment) Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen26 Werkloosheid Tijdelijke job Permanente job

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ SIMULATIE WERKLOZE SCHOOLVERLATERS Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen27

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ STEPPING STONE EFFECT Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen28

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ VASTSTELLINGEN  Tijdelijke contracten zijn voor werkloze schoolverlaters een duidelijke opstap naar vast werk  Op korte termijn tragere overgang naar vast baan, op langere termijn Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen29

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ ALGEMENE CONCLUSIES  Zoekintensiteit neiging om jobs te aanvaarden zijn belangrijk  Belang van arbeidsinformatie op school  Aparte plaats van VDAB  Tijdelijke contracten lijken voor werkloze schoolverlaters een opstap naar vast werk  uitzendjobs ?  Wat met typologieën van zoek- en vindkanalen?  Wat met rol en functies van zoek- en vindkanalen? Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen30

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ TOEMAATJE Leuven, Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen31

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Leuven, En tenslotte … BEDANKT VOOR DE AANDACHT !!! Voor meer informatie: Studiedag SSL - C3/2: Zoekkanalen