Multipel myeloom / ziekte van Kahler Afdeling Hematologie Universitair Medisch Centrum Groningen www.hematologiegroningen.nl Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

De kwaadaardige bloedziekten zijn afgeleid van de normale ontwikkeling Stamcel B-cel T-cel basofiel eosinofiel neutrofiel rode bloedcel trombocyt monocyt Multipel myeloom Plasmacel

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl Wat zijn plasmacellen? Uitgerijpte B-lymfocyten (= bepaald type witte bloedcellen) Gelokaliseerd in het beenmerg, maar ook in de luchtwegen, darmen, etc. Ze maken antistoffen, nodig voor onze afweer Elke plasmacel maakt zijn eigen (unieke) antistof Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Plasmacel

Normaal beenmergaspiraat Normale plasmacellen

Antistoffen (immuunglobulinen) (Kappa of lambda) (IgG, IgA, IgD, IgM of IgE) Uit: contactgroep Multipel Myeloom Patiënten, Vlaanderen

B cellen plasmacel B-cellen worden plasmacellen; plasmacellen produceren antistoffen; één plasmacel maakt één soort antistof

Het gebied waarin alle antistoffen zitten Het eiwitspectrum Eiwitspectrum Het gebied waarin alle antistoffen zitten

Normale polyclonale populatie van plasmacellen Gebied van de normale antistoffen Abnormale monoclonale populatie van plasmacellen Bandje

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl Eiwitspectrum met monoclonaal proteïne bij patiënt met multipel myeloom Normale antistoffen M-proteïne Overige antistoffen ontbreken Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Monoclonaal proteïne Definitie: antistofproduct van 1-cloon plasmacellen, dat een specifieke mobiliteit bij electroforese heeft, met daardoor herkenbaar een specifieke band in het eiwitspectrum Andere namen: M-proteïne, paraproteïne, monoclonaal eiwit

M-proteïne / paraproteïne De aanwezigheid van een M-proteïne geeft alleen aan dat er een clonale toename is van plasmacellen. Bij >10-15% van de mensen ouder dan 70 jaar is een kleine hoeveelheid M-proteïne aanwezig, zonder dat dit klinische betekenis heeft. Dit beeld heet MGUS. (MGUS = monoclonal gammapathy of unknown significance) M-proteïne = maligne

Bij multipel myeloom ontstaat er een fout in de normale ontwikkeling, waardoor er kwaadaardige, woekerende plasmacellen ontstaan Uit: contactgroep Multipel Myeloom Patiënten, Vlaanderen

Multipel myeloom (ziekte van Kahler) Woekering van plasmacellen in het beenmerg In beenmerg verdringing normale bloedcel-aanmaak Beschadiging van de botten vanuit het beenmerg Botpijn, botontkalking, botbreuken Hoog kalkgehalte met evt. nierbeschadiging De plasmacellen produceren meestal een uniek eiwit (M-proteïne/paraproteïne) Normale afweerstoffen sterk verminderd waardoor infecties Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl Multipel myeloom: woekering van maligne plasmacellen. De normale beenmergcellen zijn verdrongen CKHL dia, Wondergem BM Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Multipel myeloom, ziekte van Kahler Symptomen Moeheid (bloedarmoede) Infecties (te lage witte bloedcellen, te weinig afweerstoffen) Bloedingsneiging (te lage bloedplaatjes) Botpijnen, botbreuken (bothaarden) Dorst, verwardheid (te hoog kalkgehalte) Sufheid, visusdaling (stroperig bloed door hoog eiwitgehalte) Nierfunctiestoornissen etc. Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Botfoto’s multipel myeloom

Therapie multipel myeloom Algemeen Veel vocht i.v.m. nierfunctie Veel bewegen i.v.m. broze botten door osteoporose en Kahlerhaarden Anti-osteoporosebehandeling (bisfosfanaten) Pijnbestrijding Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Therapie multipel myeloom Specifiek Chemotherapie Corticosteroïden (dexamethason/prednison) Bloedvatremmers (thalidomide/lenalidomide) Eiwitafbraakremmers (Bortezomib/Velcade) Radiotherapie Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Werkingsmechanisme thalidomide en lenalidomide bij multipel myeloom (Kahler) Myeloomcellen kunnen groeifactoren produceren die de vorming van nieuwe bloedvaten stimuleren. Nieuwe bloedvaten bieden voeding en zuurstof aan de tumor, waardoor deze kan groeien. Thalidomide en lenalidomide remmen de bloedvatvorming en zijn daarom effectief bij multipel myeloom. Uit: contactgroep Multipel Myeloom Patiënten, Vlaanderen

Therapie multipel myeloom Chemotherapie >65 jaar Poliklinische kuren bestaande uit combinaties van dexamethason, melfalan en/of thalidomide Waar nodig radiotherapie op pijnlijke botgebieden, of bij dreigende botbreuken Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Therapie multipel myeloom Chemotherapie <65 jaar Drie poliklinische VAD- of AD-kuren, vaak ook met thalidomide erbij Stamcelmobilisatie Hoge dosis melfalan en autologe stamceltransplantatie Nabehandeling met b.v. thalidomide Daardoor langer ziektevrij, maar helaas meerderheid t.z.t. weer recidief Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl