Geologie blz 7 + 9

Continenten passen als puzzelstukjes in elkaar Aantekening bij blz TB 7 op WB blz 9. Delen van de lithosfeer bewegen t.o.v. elkaar. Aanwijzingen en bewijzen hiervoor zijn: I- …………………………………… II- Ouderdom van de oceaanbodem III- Het voorkomen van verschillende diersoorten IV- Gelijktijdige vergletsjering V- Metingen op plaatsen waar platen verschuiven VI- De spreiding van gebergten, vulkanen en aardbevingen Continenten passen als puzzelstukjes in elkaar

Jonge oceanische korst II-De ouderdom van de oceaanbodem. Een stijgende bel magma ( ‘hete luchtballoneffect’) laat het continent breken. oude oceanische korst Jonge oceanische korst De twee delen beginnen uit elkaar te drijven. De korst wordt dunner doordat hij wordt uitgerekt. Er ontstaat vulkanisme. De continenten zijn nu echt uit elkaar gedreven. Tussen de continenten ontstaat oceanische korst. In het midden wordt steeds nieuwe korst gemaakt. De korst aan de randen van de oceaan is dus ouder.

III-Ook de verspreiding van diverse diersoorten is zo te verklaren. Zo kun je verklaren dat dezelfde diersoort -die niet heel goe d kan zwemmen- toch op 2 continenten voorkomt.

IV-(Gelijktijdige) Vergletsjering van gebieden die nu in andere klimaatgebieden liggen. Verschillende continenten hebben gelijktijdig binnen de Zuidpoolcirkel gelegen. Toen waren ze bedekt met landijs. Vanuit de Zuidpool schuift dat landijs naar alle kanten. Daarbij zijn gletsjerkrassen en andere sporen achtergelaten die je nu nog kan zien.

V-Op andere plaatsen kan je de bewegingen van de platen gewoon meten en de gevolgen zien. San Andreas breuk in Californie. Als je inzoomt zie je dit…

De beweging kunnen we ook meten m.b.v satellieten Kaats een lasersignaal via een satelliet naar het andere continent. Meet de tijd die het signaal nodig heeft en de hoeken naar de satelliet. Bereken dan de breedte van de oceaan.

VI-De ligging van gebergten, vulkanen en aardbevingen Op de breuklijnen !!!!!

Laat Perm: Pangea en Panthalassa. Let op de ligging van India ! Hoge breedteligging. Dicht bij de Zuidpool

Let weer op de ligging van India !!!!!!! Eind Krijt. Let weer op de ligging van India !!!!!!! Het noorden van India ligt bij de evenaar.

India is op Azië gebotst. Midden Tertiair. India is op Azië gebotst. India ligt bijna geheel op het noordelijk halfrond. De botsing met Azië levert een grote ‘kreukelzone’ op; Het Himalayagebergte ! Bekijk in deze link de animatie van les 4

Convergente plaatgrens Aantekening op WB blz 11 ! Divergente plaatgrenzen / spreidingszone Welk begrip wordt hier omschreven? Zone waar twee platen (stukken lithosfeer) naar elkaar toe bewegen. Convergente plaatgrens Breukzone in een continent, waar beide delen uit elkaar bewegen. Daardoor wordt de continentale korst steeds dunner en zakt weg.. Riftzone

Verweringsmateriaal (zand, grind, klei) meegenomen en vervolgens afgezet / neergelegd door stromend water, schuivend ij of de wind. Sediment Gesteente dat ontstaat als lava, uitgestroomd bij een vulkaan in een spreidingszone, stolt. Dit gesteente vind je op de oceaanbodem. Bazalt Gesteente dat ontstaat als lava, uitgestroomd bij een vulkaan in een subductiezone, stolt. Dit gesteente vind je dus op de continenten Graniet

Diepte in de oceanen waar een oceanische plaat onder een continentale plaat duikt. Diepzeetrog Midocenanische Rug. Het onderzeese gebergte aan weerzijde van de spreidingszone in de oceanen. M.O.R. Diepte in het midden van de midoceanische rug, waar de twee stukken oceanische plaat uit elkaar bewegen. Centrale slenk

Divergente plaatgrens De zwaartekracht zorgt ervoor dat de oceanische plaat van de hoger gelegen M.O.R. afglijd naar de lager gelegen oceaanbodem. Ridge push De wegduikende oceanische plaat trekt de rest van de oceanische plaat achter zich aan.   Slab pull Zone waar twee platen (stukken lithosfeer) uit elkaar bewegen.   Divergente plaatgrens

Drie ‘krachten’ brengen de platen in beweging. Waardoor worden de platen voortbewogen ? 1-Convectiestromingen. Door de hitte van de kern gaat het gesteente in de mantel stromen. De platen drijven mee. 2-Ridge push. De oceanische korst die van de mid-oceanische rug af glijdt, duwt de oceanische korst voor zich uit. Hitte 3-slabpull. De in de mantel duikende oceanische korst trekt de rest van de oceanische korst achter zich aan. Drie ‘krachten’ brengen de platen in beweging.

Welke bewegingen kunnen de platen maken ? In de volgende dia’s worden de verschillende plaatgrenzen stuk voor stuk uitgebreid besproken. Klik maar verder….. 3-Transfersaal = langs elkaar Het blauwe voorbeeld in de kaart 2-Convergent = naar elkaar toe De gele voorbeelden in de kaart 1-Divergent = uit elkaar De rode voorbeelden in de kaart ! Er zijn drie verschillende bewegingen mogelijk langs de plaatranden Transfersaal Convergent Divergent

Divergente plaatgrenzen. Zo is ook het patroon in de ouderdom van de oceaanbodem te verklaren: heel jong in het midden en steeds ouder naar de kusten. De animatie in de volgende dia geeft een indruk van wat er op de oceaanbodem gebeurd. 1-Mid-oceanische rug = Onderzees gebergte waar de oceanische korst door opstijgend magma omhoog wordt gedrukt. Hier ontstaat steeds nieuwe oceanische korst. Hierdoor wordt bijvoorbeeld tussen Afrika en Zuid-Amerika de Atlantische Oceaan steeds breder.

Mid-oceanische rug Asthenosfeer Divergente plaatgrenzen: oceanische korst ontstaat Mid-oceanische rug Centrale slenk De breuk waardoor magma opstijgt. Lithosfeer lithosfeer Asthenosfeer Convectiestromingen

Wat zal er met deze brug gebeuren? Soms zie je dat platen bewegen………...

Divergente plaatgrenzen: Riftzone Divergente plaatgrenzen: Riftzone ! een continent breekt, een oceaan ontstaat. b-De gebroken randen van de continentale korst zakken weg. Het weggezakte, lage deel noemen we een slenk. Er is een breuk ontstaan, waarin oceanische korst ontstaat. Er is ook sprake van vulkanisme c-de twee stukken continent zijn verder uit elkaar ‘gedreven’ en de laag gelegen slenk is volgelopen met zeewater. Een echte oceaan is ontstaan. Zie figuur d. Dit proces is nu gaande in Oostelijk Afrika. a-Horizontale convectiestromen rekken de continentale korst op. De korst wordt dunner. Opstijgend magma drukt de korst omhoog en er ontstaan barsten

Divergente plaatgrenzen: een continent breekt, een oceaan ontstaat. De Rode Zee is dus eigenlijk de ‘Rode Oceaan’. De ‘Rift Valley’ ligt deels al onder zeeniveau en zal uiteindelijk vol stromen met zeewater. (bij de pijlen) Door de hele Rode Zee en de Afrikaanse ‘Rift Valley’ loop een divergente breukzone

De oceaanbodem. Centrale slenk Midoceanische rug Mantel

De dikte van de sedimenten op de oceaanbodem. Weinig sediment Veel sediment Afstand = Ouderdom

De ouderdom van de sedimenten op de oceaanbodem Van wanneer tot wanneer duurde het Krijt ? Waarom ligt hier geen sediment uit het Krijt ? Ouderdom van de oceaanbodem in miljoenen jaren 100 90 80 70 60 50 40 30 10 0