Gezondheid & Milieu Genk-Zuid Bart Bautmans, Flemish Public Health administration, Devision Public health surveillance ,team environmental health Environmental health: a shared responsability ! Is it ? Good question … In Flanders, we think, it should be … pro-contra … We think, the difficulty is how to make it a shared responsability. So what’s back-stage ?

Kolderbos

< Dioxines en PCB126 (6 maand staal) Dioxines PCB126 pg TEQ/m².dag voornamelijk via voedsel teratogeen carcinogeen endorcriene storingen immunosuppressie Dioxines en DL-PCB’s WHO (1998) en WHO (1992) Toelaatbare Dagelijkse Inname Dioxines en PCB126 (6 maand staal) Genk11 – meetpost 664m ten N van Stelimet Dioxines PCB126 pg TEQ/m².dag 14/04/09-15/05/09 5,1 4,4 12/06/09-13/07/09 0,83 0,43 12/08/09-11/09/09 3,6 5,7 09/10/09-09/11/09 2,9 2,8 Nieuwe drempelwaarden vanaf april 2010 Maandgemiddelde SOM (dioxines/DL-PCBs) 21 pg TEQ/m² <

PM10 VMM meet fijn stof. Belangrijk is wat erop kleeft en hoe groot het is …

De Sleutel Ni ng/m³ Cr 00GK04 - Oosterring 62 136 Meetpost 00GK04 Meetpost 00GK12 Meetpost 00GK11 Meetpost 00GK13 De Sleutel Ni ng/m³ Cr 00GK04 - Oosterring 62 136 00GK11- E. Fabrylaan 6 49 91 VMM 09/2009

25 ng/m³ WGO LR:1.10-5 {1% Cr(VI)} Glijdend gemiddelde concentraties aan zware metalen in PM10-stof in regio Genk (ng/m³) glijdend jaargemiddelde op 30 september 2009 Pb ng/m3 Zn ng/m3 Cu ng/m3 Ni ng/m3 Sb ng/m3 As ng/m3 Mn ng/m3 Cd ng/m3 Cr 00GK02 - Krelstraat - 102 27 28 0,8 76 00GK03 - Ford Genk 79 19 18 0,6 47 00GK04 - Oosterring 160 65 61 1,4 140 00GK05 - ter Boekt 73 13 16 WHO (2000) ~ 150 ng/m³ ATSDR (MRL 2007) ~ 40 ng/m³ 20 ng/m³ EU 2012 25 ng/m³ WGO LR:1.10-5 {1% Cr(VI)} 03 = ten W van ALZ (Ford Genk); vervolgens met grotere afstand 04 – 02 (krelstraat) – 05 (Terboekt) waarbij 04 (Oosterring)een andere hoek. Afstand bespreken !!! Aftoetsing van een aantal richtwaarden … screening. Gezondheidskundige relevantie Arcelor Mittal 00GK02 200m 00GK11 190m 00GK03 250m 00GK04 100m 00GK12 720m 00GK13 800m 00GK05 1000m 2 * 3 maanden i.f.v. inplanting locatie nieuwe school

Opvolging meetresultaten 00GK02 (Krelstraat) “Gezondheidskundig relevante daling” 20 ng/m³ EU 2012 25 ng/m³ Crtot WGO LR:1.10-5 {1% Cr(VI)} ? 7

Glijdend gemiddelde op Sterk Bioaccumulatief Cd ~ Cadmium kortstondige inname kleine hoeveelheden geen acute gezondheidsproblemen langdurige blootstelling nierwerking verstoren botdensiteit verminderen inademing relatie tussen cadmium en longkanker WHO (2000) ~ 5 ng/m³ Cd ng/m3 0,6 00GK05 - ter Boekt 1,4 00GK04 - Oosterring 00GK03 - Ford Genk 0,8 00GK02 - Krelstraat Glijdend gemiddelde op 30 september 2009 in PM10-stof Monstername 2 en 4 juli 2008 Sterk Bioaccumulatief BeNeKempen ~ 3 mg/kg ds Depositie

Kwik in omgevingslucht 3.5% Stof 6.5 ng/m³ WHO = 1000 ng/m³ zenuwstelsel, nieren ~ ongeboren kind oraal ~ methylkwik 9 9

Ni ~ Nikkel Nikkel speciatie 100% Onoplosbaar Kankerverwekkend Biobeschikbaarheid ? Nikkel speciatie Nikkel PM10 Oxide Sulfide Oplosbaar Metallisch 100% 64 % 8 % 25 % 3 % 67 % 11 % 17 % 5 % 2006 2008 Onoplosbaar Kankerverwekkend Longkanker Nierschade (tubuli) Eczeem (bij contactallergie) Nikkelspeciatie (verschillende toxiciteit): 60 % is onoplosbaar en blijft dus langer aanwezig in de longen, contacttijd voor opname is groter in kleinere (continue) hoeveelheden. Oplosbaar Ni wordt vrij snel via bloed en urine weer afgevoerd. 95 % is IARC klasse I Te verwachten effecten …

Glijdend gemiddelde op Mn ~ mangaan Glijdend gemiddelde op 30 september 2009 Mn ng/m3 in PM10-stof 00GK02 - Krelstraat 28 00GK03 - Ford Genk 18 00GK04 - Oosterring 61 00GK05 - ter Boekt 16 Essentiële voedingsstof Na inademen: Neurologische effecten (Manganisme) Irritatie luchtwegen WHO (2000) ~ 150 ng/m³ ATSDR (MRL 2007) ~ 40 ng/m³

1e indicatie Cr-speciatie VMM Cr ~ chroom Kankerverwekkend longkanker irriterend bovenste luchtwegen Totaal Cr Cr (III) Cr (VI) 00GK04 11m 2006 100 % 99 % 1 % MER 2001 93.7 % 6.3 % [0.9 – 17.7] Metze et al. 1e indicatie Cr-speciatie VMM 06 - 08/10/2009 3 meetdagen !!! - 100 – 93.6 % 0 - 6.4 % [<0.07 – 53] Cr-speciatie VI 1000 * meer toxisch dan III 1% en 6.3 % = alle redenen om aan te nemen dat meer dan 1 %, afstandsrelatie ? ~ hoge reactiviteit

Extra carcinogeen risico t. g. v Extra carcinogeen risico t.g.v. een levenslange inhalatoire blootstelling Op basis van de glijdend gemiddelde concentraties aan zware metalen tot 30 september 2009 Genk-Zuid Cadmium Cd Nikkel Ni Chroom Cr (1% VI) Cr (6.4% VI) 00GK03 – Ford Genk 1,08 x 10-6 2.49 x 10-6 7,60 x 10-6 1,88 x 10-5 1.20 x 10-4 00GK02 – Krelstraat 1.44 x 10-6 3.32 x 10-6 1,08 x 10-5 3.04 x 10-5 1,95 x 10-4 00GK04 – Oosterring 2,52 x 10-6 5.81 x 10-6 2,60 x 10-5 5,60 x 10-5 3,58 x 10-4 00GK05 – Ter Boekt 1.08 x 10-6 5,20 x 10-6 1.08 x 10-5 6.91 x 10-5 < 1× 10-6 = gezondheidskundig verwaarloosbaar 1×10-6 – 1×10-5 = gezondheidskundig niet verwaarloosbaar maar maatschappelijk aanvaardbaar 1×10-5 – 1×10-4 = gezondheidskundig niet verwaarloosbaar maar maatschappelijk aanvaardbaar mits beleidsmatige afweging > 1× 10-4 = maatschappelijk onaanvaardbaar buiten de arbeidssituatie

glijdend jaargemiddelde Crtotaal (01/10/2008 – 30/09/2009) 6.4 % CrVI/Crtotaal 1.4 % CrVI/Crtotaal - % CrVI/Crtotaal glijdend jaargemiddelde Crtotaal (01/10/2008 – 30/09/2009) meetdata bij ZW-wind (sector 175-265°) = 160 dagen = 43.8 % van 1 jaar gemiddelde Crtotaal = 244 ng/m³ 6.4 % Cr VI = 15.6 ng/m³ LR = 6.2 ×10-4 Worst case ? economische situatie 2009 ? windsnelheid ? variabiliteit windrichting ZW-sector ? blootstelling 43.8 % van 1 jaar variabiliteit productieprocessen afstandprofiel CrVI / Crtotaal

Conclusie

verhoogd risico op longkanker verminderde nierwerking (tubuli) Niet uit te sluiten Cr, Ni en Mn (Cd) risico voor de gezondheid Som ? verhoogd risico op longkanker verminderde nierwerking (tubuli) irritatie luchtwegen zenuwstelsel ‘Manganisme’ eczeem (bij contactallergie) Chronische effecten Situatie wordt milieukundig beter; maar gezondheidskundig nog een hele weg af te leggen. Mogelijk hoge CrVI-gehaltes zijn door een gezondheidskundige bril bekeken maatschappelijk onaanvaardbaar gegeven de huidige beperkte meetwaarden en gestelde aannames. AZG is ‘ongerust’ over deze eerste indicaties van Chroomspeciatie ! Irreversibel - reversibel

Opvolging, monitoring en surveillance: Chroomspeciatie i.f.v. afstand en jaarcontinu Verderzetting huidig meetnet communicatie + gezondheidskundige kadering Opvolging via de stuurgroep Maatregelen: Bronaanpak ~ gezondheidskundig relevante reductie van de emissies I.c.m. blootstellingsreducerende maatregelen

www.zorg-en-gezondheid.be Bart.Bautmans@wvg.vlaanderen.be