GRIEKSE FILOSOFIE KCV Gymn IV.

Slides:



Advertisements
Verwante presentaties
‘Wees vruchtbaar en word talrijk; bevolk de aarde en onderwerp haar; heers over de vissen van de zee, over de vogels van de lucht, en over al het gedierte.
Advertisements

Life in the universe.
Filosofie Op HAVO en VWO.
Paragraaf 1: Het ontstaan van de polis, Athene als voorbeeld.
Ethiek Welkom! Waarden & normen kritisch bekeken.
Hindoeïsme en reïncarnatie
PLATO.
De filosofie van Seneca
Het Scheppingsverhaal.
De schepping.
Mythen Natuurwetenschap Creationisme Evolutie
Maarten Steenhagen KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 2 EEN FILOSOFISCHE BENADERING VAN DE KUNSTEN DE NABOOTSINGSTHEORIE Maarten Steenhagen.
Paragraaf 2.3 Geloven en weten..
“Wat is waarheid en hoe kunnen wij die kennen?”
John Locke: tabula rasa. Door ervaring leven vullen…
De mens is de maat van alle dingen
Als we nou een definitie van rechtvaardig-
ANW - mythen & pseudowetenschap
Onderwerp Filosofie 1BaMV
FIlosofie Natuurfilosofen Sofisten, Socrates, Plato Stoa en Epicurisme Door: E. Mos-Burgers.
Alchemie: Grieken en middeleeuwen
Het ontstaan van de wereld en de mens volgens de Grieken
De schepping In het begin heeft God de hemelen en de aarde gemaakt.
ZIJN ONOMATOPEE __________________________________________.
De Griekse cultuur.
Het ontstaan van de wereld en de mens
1. Jezus verhoogd Aan Gods rechterhand
Tweede bijeenkomst – 14 september 2004 Hoe groot is de ruimte?
‘Als iets écht is, is het onveranderlijk’
September 2013 – 5 vwo – van der Capellen
College 4 Kennisleer.
Ontstaan van het heelal en de aarde
Wie is God? Kun je Hem kennen? Wat kunnen wij van Hem weten?
Hoe luister je naar de wet van God?
de Heilige Geest van de Hemelse God
essentie van kerst Over de mens-wording van Gods Zoon
VWO-2: Taal analyse.
Stof om over na te denken…
Paragraaf 1.2 De Renaissance.
DE KLASSIEKE OUDHEID DE ONTWIKKELING VAN HET WETENSCHAPPELIJK DENKEN EN HET DENKEN OVER BURGERSCHAP EN POLITIEK IN DE GRIEKSE STADSTAAT.
Griekse mythen en wetenschap
Niet denken, gewoon doen.
SENECA STOA.
Exodus 4 13 Exodus 4 13 Maar Mozes zei: ‘U moet het me niet kwalijk nemen, Heer, maar kunt u niet iemand anders sturen?
ANW Module 2 Leven Door Gabriella, Melanie, Elise en Fabienne van v4.
Inleiding in de Filosofie en de ethiek
De doop in de Heilige Geest
Terugkoppeling vorige les. Uitleg met filmpje. Opdracht.
Wetenschappelijke Revolutie, Verlichting en Franse Revolutie
Het wonder van de mens Wat is de mens?.
Wij ziin oud, maar voelen ons jong !!
Hebreeen 10: 22 laten wij tot Hem naderen met een waarachtig hart, in volle zekerheid van het geloof, nu ons hart gereinigd is van een slecht geweten en.
PYTHAGORAS De wiskundige stelling van een Grieks Filosoof
Waarom zou ik geloven? Een uitnodiging om na te denken over je geloof Philip Nunn - De Bron Deel #1: 1 nov 2105 Deel #2: 22 nov 2105.
7.2 Plato en zijn voorgangers in de wijsbegeerte
H2.1 De Griekse Democratie
Genesis 1:1-6:8 (1) WELKOM. Psalm 29: 1  Hemelingen, buigt u neer,  geeft de HERE kracht en eer,  geeft de HERE heerlijkheid,  looft zijn naam en.
Formulier voor de bediening van de Heilige doop aan de kinderen van de gelovigen III Blz. 14 (groene boekje) Gemeente van onze Heer Jezus Christus, NN.
Het nieuwe verbond Koen Minderhoud 22 mei Ps 25:14 (Herziene Statenvertaling) 14 Vertrouwelijk gaat de HEERE om met wie Hem vrezen, Zijn verbond.
Les 11 voor 12 maart In de Grote Strijd vocht Petrus een persoonlijk gevecht uit, daarom kan hij ons leren hoe om te gaan met de dagelijkse strijd.
Genesis 1:1-6:8 (5) WELKOM. Psalm 119: 1  Welzalig wie de rechte wegen gaan, wie in de regels van Gods wijsheid treden.  Zalig wie zijn getuigenis verstaan,
NTL-module ‘Proeven van Vroeger’ Daan Wegener
Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat
Relatie Ziel, Geest en Lichaam
Klassieke Oudheid en levensbeschouwing
Hoofdstuk 3 De Grieken.
Hemels denken.
Schepping en Evolutie in de Bahá’í geschriften (1)
Klassieke Oudheid en levensbeschouwing
Filosofie en wetenschap
Transcript van de presentatie:

GRIEKSE FILOSOFIE KCV Gymn IV

Mythen Mythen < vraag naar oorsprong ‘Aetiologische’ mythen willen bepaalde verschijnselen verklaren Mythe als verklaring vd schepping: kosmogonisch Mythe als verklaring vd vroegste geschiedenis: historisch Plato (4de eeuw) gebruikt ook nog mythen: pedagogische waarde en kunnen voor hun doel worden aangepast. Doel: Arète

VROEGSTE WERELDBEELD Homerus (uit Ionië): hemel boven, Tartarus onder; Aarde als platte schijf, omgeven door rivier Okeanos; Okeanos + Tethys (godin vh water) > oorsprong van alle leven. Andere mythe: Nacht, door Wind bevrucht, baart groot ei: boven hemel, onder aarde, ertussen Eros. Hesiodus (ca 700 uit Boeotië) – ‘leerdichten’ > Theogonie: uit Chaos > goden

Geocentrisch wereldbeeld

Kritiek op mythische verklaring Mythe = geen verklaring, maar ene ombekende inwisselen voor andere (bijv. oorzaak aardbeving is humeur van Poseidon) Zesde eeuw: Xenophanes: ‘Als koeien en paarden konden tekenen, tekenden ze goden als koeien en paarden.’ Kritiek op blind godsbeeld/geloof; in Griekenland niet zoiets als een heilig (wet)boek

Ionië

Ionische natuurfilosofen Ioniërs: contact met andere culturen (Babylonië, Egypte) < sterrenkunde, wiskunde Ionische natuurfilosofen (oudere presocraten): Thales – Anaximander – Anaximenes We kennen hun werk alleen via latere bronnen (bijv. Plato) – hoe betrouwbaar? Zoeken naar principes vd kosmos = ordening > kosmologie Wereld in principe “kenbaar” Speculatief, geen experimenten, werken met vooronderstellingen.

Ionische natuurfilosofen 2 Natuurfilosofische begrippen: PHYSIS = natuur + natuurprocessen in het heelal, aard vd dingen; ARCHÈ = begin(punt) én leiden bedingsel, principe Krachten die met elkaar wedijveren en strijden: warm-koud, nat-droog Aarde = droog; water = vocht; lucht = koude; vuur = warmte

Thales van Milete ca.624-545 Voorspelde zonsverduistering en goede olijvenoogst Berekende hoogte vd piramide dmv schaduw Wet van Thales: Berekening hoever een schip van de kust is Water als oerelement (begin en beginsel)

Anaximander & Anaximenes Zie uitgereikte fotokopie

Pythagoras ca.582 (Samos)-ca.507 Geboren op Samos. (Polykratos tiran) Eerste die zich ‘filosoof’ noemde Ca. 530 > Croton, Zuid-Italië Leven volgens strenge regels – soort sekte die politieke en maatschappelijke macht kreeg – opstand hiertegen > Pythagoras moet vluchten

Pythagoras 2 Voorschriften, zoals ‘pook het vuur niet op met een mes’, ‘doe je behoeften niet naar de zon gericht’, ‘draag geen ring’, ‘kijk niet in de spiegel bij het licht van een lamp’, ‘wrijf de afdruk van je lichaam uit het beddengoed’ – mogelijk overdrachtelijk bedoeld Spreekverbod over wat er in de school (van P) gebeurde en werd besproken.

Pythagoras 3: het getal Verband tussen lengte van snaar en toon: hoogte (kwaliteit) vd tonen is evenredig met lengte (kwantiteit). Structuur vd dingen kon in getallen worden uitgedrukt < kosmos is via getallen kenbaar > werkelijkheid werd kwantitatief benaderd.

Pythagoras 4: stelling en getallenmagie Stelling van Pythagoras: Figurale getallen:

Pythagoras 5 macht van het getal Voor Pythagoreeërs hadden getallen magische krachten: rechtvaardigheid = 4 (want twee gelijke helften 2); 1=hoofd, 2=hart, …, 8= liefde en vriendschap. Tetractys= figuur van getal 10 (heilig getal) Werken met tegenstellingen: even-oneven; rechts-links, rust-beweging, licht-duister, enz.

Pythagoras 6 - Wereldbeeld Kosmos is begrensd geheel met orde, regelmaat en harmonie: 3 sferen (sphaira=bal/bol); cirkel is volmaakte geometrische figuur. Sferen draaien concentrisch om elkaar; meest verre sfeer is Olympus, tweede gebied 5 planeten (Saturnus, Jupiter, Mars, Venus, Mercurius), derde gebied zon, maan en aarde. Ze zien de aarde als een bol en niet als middelpunt… Heelal is volmaakt, dus 10 hemellichamen (sfeer vd vaste sterren 1 + 5planeten + zon, maan, aarde 3 + tegenaarde!) Harmonie der sferen (wij zijn niet anders gewend, dus horen wij deze kosmische muziek niet).

Pythagoras 7

Herakleitos (Heraclitus) ca.500 Geboren in Efese ca. 540 Panta rei – alles stroomt; je stapt niet wee keer in dezelfde rivier Vuur = oerstof want proces>verandering Veranderingen niet willekeurig maar volgens wetmatigheden

Parmenides (Zuid-Italië) Het zijnde is en het niet zijnde is niet: Het zijnde is eeuwig Het zijnde is onveranderlijk Het zijnde is onbeweeglijk Het zijnde is één en ondeelbaar Kennen alleen door denken; zintuigen subjectief: bedrieglijk

Zeno van Elea (leerling van Parmenides) Zintuigen bedrieglijk Paradoxen: Achilles en de schildpad, dichotomie (volgens deze redenering is het onmogelijk om een afstand te overbruggen. Als je een afstand wil overbruggen, moet je eerst de helft van die afstand overbruggen. Maar om dat te doen moet je eerst de helft van die afstand overbruggen en ook voor die helft eerst een helft te overbruggen. Aangezien afstanden oneindig deelbaar zijn, kan men onmogelijk een gegeven afstand afleggen.), de vliegende pijl

Jongere Natuurfilosofen Empedocles (480-423): 4 elementen: water, aarde, lucht, vuur & Haat en Liefde. Pluralisme (< monisme; Parmenides) Liefde: één bolvormig samengetrokken mengsel. Door Haat uiteen. Evenwicht H-L. Wisselingen H-L > denk aan Big Bang en theorie van uitdijend en inkrimpend heelal. Democritus (460-370) oorsprong ‘atomen’ < ondeelbare deeltjes. Nu quarks, charmes etc..

Naast Fysica (+ Ontologie): ontwikkeling Ethica in de filosofie. SOFISTEN (professioneel, ‘internationaal’, jongerenopvoeders, retoricaleraren): lesgeven in Arète: goed functioneren als burger. Protagoras: homo mensura (mens maat van alle dingen): "Van de goden weet ik niets: niet dat ze bestaan en evenmin dat ze niet bestaan“ - "De mens is maat van alle dingen. Van de dingen die zijn wat ze zijn en van de dingen die niet zijn wat ze niet zijn.“ "Over elke zaak bestaan er twee opvattingen, die tegenover elkaar staan“ Gorgias: nihilist: 1° - Er bestaat niets. 2° - Áls er al iets was, zouden wij het niet kunnen kennen. 3° - Áls wij dat wel zouden kunnen kennen, wij zouden het niet kunnen meedelen.

SOCRATES (469-399) Gifbeker: beschuld. v. bederven vd jeugd en niet voldoen aan religieuze plichten. Kennis is algemeen geldig en te verwerven. Waarheid is objectief Geen geschriften; dialogen

David, De dood van Socrates

Socrates (2; de dialoogvorm) Vragenspel met eironeia (S. houdt zich vd domme) Aporia: geen uitweg meer; einde gesprek; vraagteken Elenchos: onderzoeken en weerleggen ( aan de tand voelen): daardoor wakker maken Weg van de Inductie: vanuit particularia naar het universale; dmv abstraheren (afpellen); voorbeeld: allerlei paarden > begrip paard Eidos: het wezen van iets (‘Idee’)

SOCRATES (3: Deugd) Deugd = kennis. Socratisch determinisme S’ ethiek is Intellectualistische ethiek Gnoothi sauton: ‘Ken jezelf’ Mens moet zelfkennes (sofia) hebben voor het welzijn van de ziel (psyche) Dapperheid is (dankzij) kennis; dus roekeloosheid is geen dapperheid

PLATO (427-347) Leerling van Socrates; Boeken over ethica en politiek; in dialoogvorm, vaak met Socrates als spreker. Vergelijking vd Grot. Ideeënleer. Ideeën onvergankelijk en onveranderlijk. Wij kennen slechts afschaduwing. Moeten de ideeën proberen te kennen. Ideeën zijn transcendent. Denken belangrijker dan zintuiglijke waarneming. Lichaam is eerder obstakel. DUALISME

De Grot (1)

De Grot (2)

Magritte, Ceci n’est pas une pipe

ARISTOTELES (384-322) Leerling van Plato Ware werkelijkheid juist om ons heen; ideeën gevormd door onze geest. Algemene begrippen niet transcendent maar immanent. Verandering is realisering van potenties. Boeken over o.a. biologie, fysica, metafysica, logica, politiek, ethica

Rafael, Atheense school (detail)

EPICURUS (ca. 300 v. Chr.) Epicurus (geb. op Samos) sticht in 306 een filosofische school in Athene. Tuin. Van Dale: epicurisch (2): genotzuchtig, wellustig, zwelgend. Epicurisch ook sterk afgewezen naderhand door het christendom. Maar dit berust allemaal op slecht lezen en begrijpen van Epicurus’ filosofie. Geschriften o.a. zijn ‘Brief aan Menoikeus’. (Lezen en bediscussiëren.)

Epicurus’ filosofie De mens moeten zoeken naar geluk. Geluk is een toestand van onverstoorbare erkenning en acceptatie; deel bepaalt het lot – daar moet je je in schikken – maar deels bepaal je ook zelf. Rechtvaardigheid is een menselijke constructie (dus niet van boven opgelegd door de goden of door de kosmos <> natuurfilosofen. Geen angst voor de dood, want de dood gaat ons niets aan. Streven naar ‘Ataraxia’ (onverstoorbaarheid, gemoedsrust; taraxos=verwarring, schrik e.d.) Indien nodig ook onaangename dingen en pijn om een betere toestand te bereiken. Gebruik van Praktisch verstand

Vragen en opdrachten bij Epicurus Lees eerst Epicurus’ brief aan Menoikeus. Gebruik passages uit deze brief voor de argumentering bij de volgende opdrachten: Weerleg de omschrijving van ‘epicurisch’ zoals gegeven in Van Dale. Discussieer in groepjes van 4 of 5 (zie groepsindeling hierna) over hoe Epicurus zich zou opstellen t.a.v. euthanasie. Discussieer in dezelfde groepjes eveneens over hoe Epicurus zich zou opstellen t.a.v. abortus.

DE STOA

Stoa Poikile

Stoa ca. 300 v. Chr. Alles voorbestemd en daardoor goed/juist Ratio vanwege voorzienigheid/lot Mens is politiek dier (<Aristoteles) Wijsheid hoogste goed. Goederen en emoties irrelevant voor geluk “APATHEIA”: vrij zijn van emoties

Stoa werd populair in Rome: Seneca en keizer Marcus Aurelius In veel opzichten tegengesteld aan Epicurisme