De technische Evolutie van een sport De ontwikkeling van materiaal in de onderwatersport in de laatste decennia Van primitief naar “State of the Art” Samenstelling: Tino de Rijk, Jan Willem Bech en Rob Postma

Pas de laatste honderd jaar is dit echt gelukt. De ontwikkeling van het duiken ging terug tot ver voor onze jaartelling. Ik denk dan ook dat we ons moeten beperken tot de laatste 100 jaar van de ontwikkeling. Als intro heb ik dan ook drie willekeurige plaatjes gekozen die een aantal stadia van de duikontwikkeling weergeven. De hiergetoonde foto’s hebben betrekking Op Links: die twee Fransen Benoit Rouquayrol en Auguste Denayrouze Midden: De eerste onderwater foto ooit door Louis Boutan 1890 Rechts: William Beebe en Otis Barding bathyscaaf Al duizenden jaren bestaat de wens om de wereld onderwater te observeren. Pas de laatste honderd jaar is dit echt gelukt.

De Rode draad Niet iedere verandering is een verbetering! Is er ECHT iets essentieels veranderd of verbeterd? Is de verandering of verbetering ook een verhoging van de veiligheid? Verhoging van de “workload”? Verlaging van overzichtelijkheid of bereikbaarheid? Extra mechanische kwetsbaarheid? “need to have” of “nice to have”?

Link naar middagprogramma De nieuwe ‘Richtlijnen voor veilig duiken’ geven de duiker meer vrijheid, o.a. op het gebied van materiaalkeuze Dat KAN het moeilijker maken voor buddy en duikleider. Je zou je dus als duiker of duikleider moeten afvragen: “wil ik duiken met deze buddy en zijn materiaal?” “wil ik als duikleider deze duiker met deze apparatuur laten duiken?”

Waar gaan we naar kijken? Basisuitrusting Pakken Trimjacks en wings Cylinders Automaten Kompassen Computers Analysers SMB’s en hefballonnen Lampen Rebreathers Vulsystemen Scooters Plaatsbepaling in noodsituaties

Basis uitrusting: historie Masker: Rubber Groot volume Vol gelaat uitvoering Snorkel: Rechte rubber pijp Vinnen: Zwaar

Basis uitrusting: heden Masker: Siliconen Klein volume Grote zichthoek Geslepen glazen Snorkel: Flexibel Automatisch ontwaterend Vinnen: Meerdere materialen Split vinnen

Basis uitrusting: toekomst Masker met: Ingebouwde verlichting Communicatie HUD (Head Up Display) Onderdeel van helm Snorkel: Opvouwbaar ingebouwdeRadio en MP3 speler (!) Vinnen: ‘Force’ vinnen

Pakken: historie Nat: Droog: Rubber en neopreen Stug Slechte pasvorm Zwaar Pasvorm Seals

Pakken: heden Nat: Semi-droog: Droog: Soepel neopreen Meerdere diktes Nat + seals Soms ook inflator Droog: Neopreen of trilaminaat Handschoenen Pasvorm

Pakken: toekomst Verwarming: Droog: 1-atmosfeer pak..? Elektrisch Accu of chemische cel Droog: Argon als isolerend gas (aparte fles) 1-atmosfeer pak..?

Trimjacks: historie Reddingsvest: Trimjack: ‘WC bril’ of slabbetje Alleen aan de oppervlakte CO2 patroon Trimjack: Trimmen + reddingsvest Middendruk inflator Persluchtflesje Integratie met backpack

Trimjacks / wings: heden Reddingsvest: Alleen nog bij droogpak Trimjack: Pneumatische bediening Zonder vouwslang en mondstuk (.....) CO2 patroon is ‘uit’ Geïntegreerd lood Wing: Beter trimmen Meer ruimte aan voorkant Keer eigenschappen...?

Trimjacks / wings: toekomst Automatisch elektronisch trimmen Dubbele wing (redundantie) Ingebouwd in pak

Staal, Aluminium, Composiet Cilinders Verleden Heden & Toekomst Materiaal Staal, (Aluminium) Staal, Aluminium, Composiet Kraandraad Konisch, ¾ “ BSP Metrisch, M25 x 2 Werkdruk 150 - 200 bar 232 – 300 bar

Automaten: historie Een- en tweeslangs Enkeltraps en tweetraps Niet gebalanceerd Hoge ademweerstand

Automaten: heden Instelbaar onder water Gebalanceerd (zowel 1e als 2e trap) Koudwater bestendig

Automaten: toekomst Nog lagere ademweerstand EN250 gecertificeerd: Op 0 en 50 meter AMV = 62,5 L/min (50 m: 2,5 x 25 L/min) Test bij +2°C tot +4°C gedurende 5 minuten Weerstand: < 2,5 kPa WOB ≤ 3,0 J/L Betekent niet altijd ‘vriesbestendig’!

Kompassen: historie en toekomst Elektronische kompassen in opkomst Soms gecombineerd met andere instrumenten (b.v. horloge)

Duik computers: historie (1) Scubapro S.O.S Decometers: Eind jaren ’60 mechanisch 1 weefsel Zeer onbetrouwbaar Foxboro decomputer Mark 1 SOS bendy meter 1975

Duik computers: historie (2) Hans Hass Decobrain: 1983: eerste echte multiweefsel computer Orca “Edge” was de tweede

Duik computers: heden Multi-gas: Lucht geïntegreerd: Rebreathers: Nitrox (1 of 2 gassen) ‘on-the-fly’ schakelbaar Verlichting Lucht geïntegreerd: gasdruk/verbruik Rebreathers: SCR: %O2 instelling CCR: pO2 instelling

Duik computers: toekomst Multi-gas: Trimix 2 tot 10 gassen ‘on the fly’ schakelen Multi-mode: Open Circuit SCR rebreather CCR rebreather In-line real-time gasmeting: % O2 pO2 User interface: Spraak Head-up Display

Ademgas analysers: historie (1) Paramagnetische analyse De eerste zuurstof meetcellen o.b.v. magnetische velden en stikstof-gevulde bollen

Ademgas analysers: historie (2) Enige oudere modellen voor laboratorium-gebruik

Ademgas analysers: heden Kompact, draagbaar en ‘betaalbaar’ vanwege de toepassing van kleine galvanische elektro-chemische sensoren

Ademgas analysers: toekomst Nog compacter Langer leven van de meetcel Analyseren van meerdere gassen(helium en zuurstof)

Hefballonnen en SMB’s: historie In eerste instantie werden gewone scheepsboeien gebruikt De eerste boeien in gebruik bij duikers waren de volgboeien

Hefballonnen en SMB’s: heden (1) De toepassing van de hefballon is door andere duiktechnieken toegenomen Bij het technisch duiken wordt de duiker meer afhankelijk van ballon De decoboei wordt steeds vaker voorzien van een ‘eendenbek’ waardoor de lucht niet gemakkelijk meer kan ontsnappen Kleurcodes zijn steeds belangrijker: ROOD = decompressie in uitvoering GEEL = noodgeval: stuur een duiker en extra ademgas We onderscheiden nu meerdere soorten

Hefballonnen en SMB’s: heden (2) De ‘twijfelaar’ 

De hefballon in ontwikkeling Groot, groter, grootst.....

Hefballonnen en SMB’s: gebruik Decompressie Meer dan alleen markeren!

Hefballonnen en SMB’s: toekomst Elke duiker heeft eigen reddingsvlot ? Elke duiker heeft eigen SMB ? Gecombineerde systemen ?

Haspels Voor het lanceren van de DSMB gebruiken we de reel of haspel Een breed spectrum van soorten Zoek naar een efficiënt model

Haspels Oefen altijd eerst met een haspel...

Duiklampen: historie Batterij Later:Lood en Ni-Cad accu Typische brandduur: rond een uur Typisch vermogen: 5-10 watt

Duiklampen: heden Ni-MH en Ni-Cad HID (gas ontlading) Autolader 10 watt HID ≈ 30 watt halogeen (high intensity discharge) Autolader Neutraal gewicht Corrosievast Onderhoudsvrij Informatie display Sensorswitch

Duiklampen: toekomst LED lampen Zeer compact Modulair Nieuwe accu technieken

Half-gesloten rebreathers We onderscheiden: Zuurstof rebreathers Half-gesloten rebreathers Gesloten rebreathers

Zuurstof rebreathers: historie Het gebruik van Zuurstofrebreathers begon al in 1870 Hans Hass introduceerde het gebruik voor sportduiken al in 1941

Zuurstof rebreathers: heden Voornamelijk gebruikt door militairen Steeds vaker gecombineerd met nitrox Dual range systemen: zuurstof tot 7 meter en daarna nitrox tot 40 meter

Zuurstof rebreathers: toekomst Voor sportduiken tot 7 meter Voor EOD toepassingen (mijnen ruimen) Voor taktische toepassingen Gecombineerd met nitrox en trimix tot 300 meter

Half-gesloten rebreathers: historie In 1905 door Siebe Gorman &Co. Ltd. Ontwikkeld Pas in 1985 beschikbaar voor sportduiken (Atlantis)

Half-gesloten rebreathers: heden De Dolphin en de Ray van Dräger veroveren de sportduikmarkt SCR duiken wordt voor steeds meer duikers betaalbaar Voor 1800 Euro te koop in 2001

Half-gesloten rebreathers: toekomst Half-gesloten systemen worden toegankelijker voor een groter publiek Verdere ontwikkeling van passieve systemen in een betaalbare uitvoering Opleidingen worden toegankelijker

Gesloten rebreathers: historie Ontwikkeld in de jaren ’60 Het eerste elektronische systeem was de Electrolung Veel aandacht door Wakulla II projekt met Cis Lunar in 1998 Voornameljjk gebruikt door wetenschappers en militairen

Gesloten rebreathers: heden Door de ‘Buddy Inspiration’ van A.P. Valves werd in 1997 het CC rebreatherduiken bereikbaar en “betaalbaar” voor sportduikers De CC rebreather wordt toegankelijker voor een groter publiek door opleidingen van o.a. IANTD en TDI (straks NOB) In Nederland zijn enkele tientallen units in gebruik in 2003 Door langere duiktijden wordt de CC rebreather aantrekkelijk voor gevorderde sportduikers

Gesloten rebreathers: toekomst Goedkopere systemen Decompressie berekening ‘on the fly’ Verbetering van veiligheidssystemen CO2 detectie Betere backup (Bailout) systemen Units worden lichter

Vulsystemen: historie Partial Pressure Eenvoudig en goedkoop Vereist ZEER zorgvuldig handelen vanwege 100% zuurstof onder hoge druk

Vulsystemen: heden (1) Computer-gestuurd Partial Pressure systeem Draagbare systemen

Vulsystemen: heden (2) Membraan (moleculair zeef) Tot ongeveer 36% zuurstof Laag rendement Temperatuur regeling is kritisch Nitrox Ademlucht Stikstof

Vulsystemen: heden (3) ‘Personal Filters’: Koop alleen systemen waarvan de filter-kwaliteit zwart op wit vast ligt! Het zijn NA-filters; een goed VOOR-filter blijft altijd noodzakelijk!

Vulsystemen: toekomst (1) Naast PPB en Membraan: Continuous Flow Blending Traditioneel een effectieve Nitrox blending methode waarvoor een olie vrije/arme compressor en een oxygen-serviced systeem vereist zijn Meerdere continuous blender systemen zoals de Quick Gas® zijn momenteel beschikbaar Voordelen: In korte tijd wordt een accuraat homogeen mengsel samengesteld In-line analyse levert accurate mengsels op door middel van de Ideale gas methode Is geschikt voor Technical Nitrox Mengsels en maakt Trimix blending eenvoudiger

Vulsystemen: toekomst (2) Continous Flow Blending systeem Regel Paneel Quick Gas® Lucht Inlaat Analyser Analyser Date____/____/____ IANTD, Inc. Initials _______ Depth X _________________ Operating I Maximum M CAUTION! BREATHING MEDIA OTHER THAN AIR Duik fles vul- aansluiting Nitrox Zuurstof buffer Nitrox Filter Nitrox Nitrox Compressor met Zuurstof Compatibele smering Zuurstof Zuurstof Nitrox Buffer

Scooters: historie Electrisch: al sinds de tweede wereldoorlog Accu-techniek was beperking

Scooters: heden Electrisch: Zuinig en sterk Grote dieptes

Scooters: toekomst Er op of er in i.p.v. er achter “personal submarine”

Plaatsbepaling in nood: historie Sextant, kompas en zeekaart Later DECCA systeem (o.b.v. radio-bakens)

Plaatsbepaling in nood: heden EPIRB staat voor Emergency Position Indicating Radio Beacon 3 systemen, alle gebaseerd op satelliet-ontvangst: ELT:(emergency locator transmittor) werkt op 121,5 MHz of 243 MHz COSPAS/SARSAT: 406 MHz + 121,5 MHz INMARSAT: 1,6 GHZ ELT en COSPAS/SARSAT kennen heel veel “vals alarm” (> 90%) ELT en COSPAS/SARSAT zijn langzaam en vrij onnauwkeurig (1-50 NM) ELT goedkoop en compact: bruikbaar voor duiker INMARSAT is snel en nauwkeurig, maar groot (ingebouwde GPS; 2 minuten responsetijd)

Plaatsbepaling in nood: toekomst INMARSAT systemen wellicht zo compact, dat ze ook voor duikers bruikbaar zijn Integratie met GPS compactere apparatuur (horloge)

... En in de verdere toekomst? Kieuwen..? Wandelpak..? Vloeistof ademen..?

Samenvatting Niet veel Revolutie, wel veel Evolutie Niet iedere verandering of vernieuwing is een verbetering Grenzen worden verlegd: dieper, langer, andere ademgassen.. Zien we tussen de bomen het bos nog....? Instructeur wordt steeds vaker ook materiaal adviseur...

Gemaakt door het illustere trio Dank voor uw aandacht Gemaakt door het illustere trio Rob Postma, Jan Willem Bech & Tino de Rijk