Libertarisme Sartre Quantum mechanica Kant

Twee soorten van gebruik van ons verstand: Theoretische rede: wat kan ik weten (leidt tot kennis en wetenschap) Praktische rede: wat behoor ik te doen (leidt tot ethisch gedrag)

Wat behoor ik te doen? Praktische rede Ik behoor iets te geven, in plaats van door te lopen Vooronderstelling: Het is mogelijk ervoor te kiezen het ene te doen (iets geven) in plaats van het andere (doorlopen)

Wat behoor ik te doen? Praktische rede Ik behoor iets te geven, in plaats van door te lopen Vooronderstelling: Mogelijkheid om vrij te kiezen uit verschillende alternatieven (ik ben niet verplicht tot dat wat ik niet kan)

alternatieve mogelijkheden (PAM) een vrije keuze (UOP) Onze ethische overwegingen en uitspraken en ons ethisch handelen (onze praktische rede) vooronderstellen: vrije wil alternatieve mogelijkheden (PAM) een vrije keuze (UOP) Oftewel:

De vrije wil is een postulaat van de praktische rede Postulaat = mogelijkheidsvoorwaarde, vooronderstelling Zonder vrije wil zou de praktische rede niet mogelijk zijn

Uiteindelijk schrijft de praktische rede voor: dat we van goede wil zijn; dat we ervoor kiezen onze plicht te doen; dat we doen wat ons verstand (oftewel onze rede of ons “intelligibele karakter”) zegt dat we het behoren te doen; dat we handelen volgens het Categorisch Imperatief (“Handel volgens dat maxime waarvan je kunt willen dat het tegelijkertijd een algemene wet is”, oftewel: “Behandel de mens nooit alleen al middel, maar altijd ook als doel op zichzelf”)

Hoe is het mogelijk vrije, redelijke beslissingen te nemen? Hoe is de vrije wil die door de praktische rede vooronderstelt wordt mogelijk? Of Hoe is het mogelijk vrije, redelijke beslissingen te nemen?

causaliteit of veroorzaking relatie tussen feiten in de wereld oorzaak en gevolg = causaliteit of veroorzaking relatie tussen feiten in de wereld http://youtu.be/cpniGv99t84 causaliteit

Over oorzaken en gevolgen kunnen we dan ook in principe niets weten. We kunnen nooit veroorzaking waarnemen, alleen regelmatige opeenvolging in de tijd. Over oorzaken en gevolgen kunnen we dan ook in principe niets weten.

De kennisfabriek van Kant Kennis van de wereld Indrukken

De kennisfabriek van Kant catego- rieën o.a. oorzaak gevolg vormen ruimte tijd Kennis van de wereld Indrukken Ervaring

Rationalistische component De kennisfabriek van Kant catego- rieën o.a. oorzaak gevolg vormen ruimte tijd Kennis van de wereld Indrukken Ervaring Empiristische component Rationalistische component

de fenomenale werkelijkheid De kennisfabriek van Kant catego- rieën o.a. oorzaak gevolg vormen ruimte tijd Kennis van de wereld indrukken Ervaring van de wereld-op-zichzelf; das Ding-an-sich; de noumenale werkelijkheid de wereld-voor-ons; de fenomenale werkelijkheid

Er is slechts één uitzondering… Eén ding dat we kennen als fenomeen, en ook ervaren als ding-an-sich

Er is slechts een uitzondering… Een ding dat we kennen als fenomeen, en ook ervaren als ding-an-sich

Als deel van de fenomenale Als deel van de noumenale werkelijkheid zijn wij bepaald werkelijkheid zijn wij vrij en door oorzaak en gevolg kunnen we echte keuzes maken (determinisme)

Over de noumenale werkelijkheid is geen kennis mogelijk: wij kunnen het bestaan van een vrije wil en van een vrije praktische rede nooit wetenschappelijk bewijzen, noch weerleggen

Maar als we er vanuit gaan dat ethisch denken en handelen mogelijk is (en daar gaan we vanuit), dan doen we er verstandig aan om aan te nemen (te postuleren) dat er een vrije wil is

Kant: Vrije wil is een postulaat van de praktische rede Vrije wil en praktische rede behoort tot de noumenale, niet tot de fenomenale werkelijkheid