“We feed the world” achtergronden en kritiek Lia van Wesenbeeck Stichting Onderzoek Wereldvoedselvoorziening van de Vrije Universiteit 12 November 2008

Inleiding bij “We feed the World” Wereldvoedselvoorziening: Een paar feiten over bevolking, productie, armoede en honger De recepten voor succes De film in relatie tot: Armoede, honger, milieu, diervriendelijkheid Verantwoordelijkheden van burger, consument, bedrijfsleven en overheid

Wereldbevolking en productie, qua groei een doorslaand succes! Graanopbrengsten per hectare 1830-1995 ton/ha/jaar Wereldbevolking in miljoenen yields: FAO pre-1950: http://www.census.gov/ipc/www/worldhis.html Post-1950: VN jaar

Landbouwproductie: sinds jaren 60 meer dan verdubbeld Suikerbiet suikerriet granen harde granen oliezaden peulvruchten knolgewassen vlees

Bevolking: groei neemt tot 2050 sterk af Niettemin: van 6 Bevolking: groei neemt tot 2050 sterk af Niettemin: van 6.8 miljard mensen nu, naar 8, 9, of 11 dan Wereldbevolking, 1950-2050, miljarden Lage variant Medium variant Hoge variant

Bevolking: het aandeel van het Westen wordt snel kleiner, Europa en ook China vergrijzen

Bevolking: helft woont zo langzamerhand in de stad Bevolking in stad en platteland, 1950-2030 Miljoenen mensen stadsbevolking platteland

Bevolking  Productie per boer Om groeiende bevolking te voeden 6.5 tot ca. 9 miljard (vermoedelijk de top) waarvan minstens de helft buiten de landbouw z’n brood verdient moet de landbouwproductie per boer aanzienlijk gaan toenemen dat moet duurzaam gebeuren, maar kan niet met traditionele lokale methoden

Daarbij komt nog: toenemende vraag naar vlees, vooral in Azië Wereldwijd, 3 fasen in vleesvraag door consumenten: stagnerend – snelgroeiend – verzadigd 77 kg Consumptie per hoofd (Keyzer et al., 2005) 17 kg 2,200 US-$ 9,700 US-$ Inkomen per hoofd

Daardoor toenemende vraag naar veevoer Stedelijke middenklasse de nieuwe vleesconsumenten: Stijgend aandeel Chinese bevolking treedt snelstijgende fase in vooral door migratie naar stad, ook (maar in mindere mate) door inkomensgroei Stedelingen India aan het begin van snelstijgende fase Rijke landen vrijwel geheel in verzadigde fase Vraag naar vlees leidt tot toenemende import veevoer in Azië: 4-6 veevoercalorieën nodig per calorie vlees In Azië vooral vraag naar kip- en varkensvlees eten anders dan herkauwers geen gras Minder mogelijkheden traditionele veeteelt (uit afval) in steden

Noord & Zuid Amerika en EU belangrijkste leveranciers ..en biobrandstof Vraag naar biobrandstof (maïs, rietsuiker, palmolie, oliezaden) komt daar sinds 2007 bovenop Snelle stijging wereldmarktprijzen (“voedselcrisis”) Noord & Zuid Amerika en EU belangrijkste leveranciers

voor granen en knolgewassen Aandeel veevoer voor granen en knolgewassen Granen en knolgewassen: wereldgebruik als voedsel en als veevoer in 2003 (miljoenen tonnen) Productie Voedsel veevoer granen knolgewassen

Honger en ondervoeding: in Afrika de hoogste percentages Percentage ondervoeden in de wereld

Maar in Azië nog steeds het grootste aantal ondervoede mensen Miljoen mensen, 2004 voorlopige schatting, FAO

ondervoede kinderen (%) Afrika Azië Latijns Amerika In Azië wel snelste verbetering: In Afrika is hongerprobleem halsstarrig ondervoede kinderen (%) Afrika Azië Latijns Amerika 2005 Millennium Report (UN)

Azië: honger in China en India

Azië: groei

Aziatische groei geen uitkomst reeks toevalligheden: Azië als voorbeeld Aziatische groei geen uitkomst reeks toevalligheden: Gebaseerd op economische theorie: “markt waar kan, overheid waar moet” Stijging landbouwproductiviteit door liberalisering en investeringen Afname van de honger, maar geen motor voor groei Groei primair vanuit sterke, stedelijke, groeipolen Groei leidt tot afname armoede

Azië als voorbeeld (vervolg) Export als belangrijkste motor, overheidsbeleid gericht op wegnemen belemmeringen Procedures, “ondernemersklimaat” “harde” investeringen Groei wordt verspreid door migratie, productieverplaatsing en urbaan-rurale ketens Overheidsbeleid ten behoeve van zwakken en achterblijvers

Afrika is anders dan Azië: “handicaps”

Groei en verdeling Productiviteitsverbetering in de landbouw vereist meer dan algemene kunstmest door “oude bodems” link met steden nodig voor aanschaf juiste “mix” Groei in stad vraagt grondstoffen, voedsel Link met steden verspreidt groei Mogelijkheden voor biobrandstoffen: Jatropha Jatropha?

Industrie ontwikkelt zich niet verspreid over het platteland Groei en verdeling (2) Industrie ontwikkelt zich niet verspreid over het platteland “industrieterreinen” natuurlijke manier van organisatie Diensten wel lokaal, maar ook daar minimum aan bevolking en infrastructuur vereist Migratie onvermijdelijk Scholing ter voorbereiding op baan in de stad Druk op voorzieningen in steden Potentiële bron van (etnische) conflicten

Maar: armsten mogen niet worden vergeten Groei en verdeling (3) Verspreiding van groei (migratie, remittances, ketens) vermindert kwetsbaarheid rurale armen Maar: armsten mogen niet worden vergeten Vangnetten en noodhulp cruciaal voor overleven Erkenning lokale instituties als primaire hoeders van voedselzekerheid Pas op met buitenlandse ingrepen die gezag van lokale overheden ondermijden!

Door ethisch winkelen kun je veel veranderen We feed the World Door ethisch winkelen kun je veel veranderen De getoonde filmbeelden liegen niet Ze zijn echter niet aan de boze buitenwereld te wijten Als wij als consument bereid zijn de prijs te betalen, dan kan het diervriendelijk, milieubewust en met goede arbeidsomstandigheden En passen handel, voedselverwerkende multinationals en landbouw zich wel aan

We feed the world (2) 2. Maar oplossing van honger- en armoedevraagstuk wordt ook daar niet mee bereikt Deze hangt in eerste plaats af van overheid en bedrijfsleven in de landen zelf China, India e.a. bieden hoop, ook voor Afrika © SOW-VU

“Asian Drama” (Drama van Azië) 30 jaar geleden… … en nu