1

2 2 Werk aan de Winkel Broodje Energie 4 november 2009 Hans Verwijs

3

4 Waarom Elektrisch? Van bron naar band minstens 50% efficiënter –Hoger rendement in elektriciteitscentrale –Regenereren remenergie Opwekking elektriciteit wordt steeds duurzamer Geen fijn stof

5

6 6 Ambitie NL elektrische auto Scenario Rijksoverheid 2015: : : Scenario Essent 2020: Scenario Stichting Natuur & Milieu 2020:

7 7 CO 2 neutraal vervoer Biogas via transitie aardgas Elektrisch In Fryslân

8 8 EV in Nl EV in Fr*schoon in Fr NrdNl ? * Exclusief vaartuigen, specials en scooters Schoon vervoer in Fryslân

9 Uitdagingen standaard langere afstandhet net betaalbaar

10 Batterij Energiedichtheid↑ Economische schaalvergroting nodig Lithium Ion: Bolivia & Saoedi Arabië 90% terugwinbaar Technologie: Japan, USA, China, Korea & Taiwan

11 Range Anxiety Hybride Snelladen Opportunity Charging Inductief Laden Batterij Wissel

12

13 D Het net (studie Israel) Random laden:6 gascentrales extra Incentives:4 gascentrales extra Volledig gecontroleerd:geen centrales extra Een service provider is gewenst!

14 Standaardisatie Stekkers & Protocollen

15 Zijn er auto ’ s? Nog niet

16 Incentives nodig

17 demonstratie bedrijven kennis voertuigen, boten & infra In 2015 vervult het Noorden een koplopersrol in Nederland met betrekking tot onderzoek en invoering van elektrisch voortbewegen met als gevolg nieuwe en blijvende bedrijvigheid.

18 Samenwerking nodig

19 –Keuze van de oplaadinfrastructuur: op basis van welke parameters (o.a. gebruikersgedrag, vervoersstromen) bepaal je waar, welke en hoeveel laadpunten geplaatst worden? –Het business model: wie verdient wat in de nieuwe keten? –Visualisatie van duurzaamheid, hoe is elektrisch rijden gekoppeld aan duurzame energieopwekking? –De technologie van de drive train: motorvermogen, inverter, regeneratief remmen, inbouwvoorschriften, BMS, oplaadtechniek en accutechnologie. –Elektrisch varen: in-en ombouwtechniek, voortstuwing, relatie solar. –Impact van elektrische voer-& vaartuigen op (verkeers)veiligheid. Werk aan de Winkel

20 Toyota onderdelen/auto 350 auto’s/dag; overwerk indien nodig Resultaten op de borden Meerdere types door elkaar; klantspecifiek Kwaliteit in het proces (alarm bij losse moer) Just in time en Kanban Probleem? Muziekje! Helpen! 90% verbetervoorstellen wordt doorgevoerd na try out en goedkeuring collega’s Werk aan de Winkel