Bemonsteren, beoordelen en beheren om KRW doelen te halen Marcel Klinge

Onderdelen van de bijdrage Welke instrumenten zijn beschikbaar voor bemonsteren en beoordelen van de visstand? Welke instrumenten zijn er om de KRW doelen te gaan bereiken? Is actief ingrijpen in de visstand noodzakelijk om aan de KRW verplichtingen te kunnen voldoen?

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen Cruciaal 1: standaardisatie (iedereen doet hetzelfde) Cruciaal 2: koppeling van bemonsteringsmethode aan de beoordelingsmethode Visstand moet beoordeeld worden op basis van: soorten, abundantie, leeftijdsopbouw --> kwantitatieve bemonstering nodig!

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen Bemonsteringsmethode: Regionale wateren: STOWA Handboek Rijkswateren: aparte (eigen) methode

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen Bemonsteringsrichtlijnen: vangtuigen seizoen en tijdstip (dag/nacht) bemonsteringsinspanning verwerken vangsten en gegevens Aan handboek gekoppelde visdatabase: PISCARIA

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen Beoordelingsmethode: handboek-methode niet KRW-proof! KRW-methode thans volop in ontwikkeling ecologische kwaliteitsindex (getal tussen 0 en 1 dat de afstand tot de ZGET of MEP aanduidt) maatlat opgebouwd uit deel-maatlatten

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen Voorbeeld: maatlat natuurlijke ondiepe plas (M14/M27): 1. Bepaal referentietoestand 2. Bepaal afstand tot referentie adhv 5 indicatoren: % roofvis % benthivore vis % baars en blankvoorn % plantenminnende vis % ‘black fish’ (zuurstoftolerante vissoorten)

1. Instrumenten voor bemonsteren en beoordelen Voorbeelden M14/M27 (50-10.000 ha) met referentie ‘mesotroof, helder en plantenrijk water’: Botshol: goed Veluwemeer: ontoereikend! Gooi-Eemmeer: slecht Tjeukemeer: zeer slecht Geen ´zeer goede´ meren in Nederland. Wel in buitenland (o.a. Donaudelta, Polen)

2. Instrumenten om KRW doelen te bereiken Systeemgerichte benadering nodig (kennis van sturende abiotische en biotische processen) Systeemkennis nodig! Nog veel te doen: wetenschappelijke kennis (ingreep-effect relaties) gebiedskennis zet het beschikbare geld systeemgericht in!

2. Instrumenten om KRW doelen te bereiken Vooral habitatherstel nodig! Stilstaand water: natuurlijke oevers moeraszones, waterplantenvelden Stromend water: nevengeulen, meanders, riffles en pools Dus (op systeemschaal!): hermeandering, oeverherstel, vloedvlakteherstel, natuurlijk peilbeheer……. ……………..en visstandbeheer!

3. Is actief ingrijpen in de visstand nodig? Ja, soms is het echt nodig: met name in ondiep stilstaand water met helder en plantenrijk water als GET of GEP als onderdeel van een systeemgericht maatregelenpakket omdat de aanwezige visstand het herstel effectief belemmert omdat het herstel anders zeer kostbaar, onbetaalbaar of technisch onhaalbaar is

PCLake ‘troebel’ ‘nog helder’ ‘helder’ Model simulatie van een ondiep meer PCLake Evenwichtsituatie na 10 jaar bij een bepaalde P-belasting ‘troebel’ ‘nog helder’ ‘helder’ chlorofyl-a, zomer [mg m-3] 50 1 Fosfor belasting [g m-2 jr-1] start vanuit een heldere situatie

PCLake ‘troebel’ ‘nog steeds troebel ‘helder’’ Model simulatie van een ondiep meer PCLake Evenwichtsituatie na 10 jaar bij een bepaalde P-belasting ‘troebel’ ‘nog steeds troebel chlorofyl-a, zomer [mg m-3] ‘helder’’ Fosfor belasting [g m-2 jr-1] start vanuit een troebele situatie start vanuit heldere situatie

Aanvullende maatregel; voorbeeld biomanipulatie PCLake Aanvullende maatregel; voorbeeld biomanipulatie 0.5 1 1.5 2 2.5 50 100 150 200 3 ”clear" ”troebel" P belasting [g m-2 jr-1] “Normale P-reductie 100 150 200 50 0.5 1 1.5 2 2.5 3 ”clear" ”troebel" chlorophyl-a, zomer [mg m-3] Pbelasting [g m-2 jr-1] Gecombineerd met biomanipulatie Janse, Gulati & van Donk, 1995. Modelling nutrient cycles in relation to food-web structure in a biomanipulated shallow lake. Neth. J. Aquat. Ecol.

3. Is actief ingrijpen in de visstand nodig? Belasting: aandacht voor externe én interne belasting! Vissen kunnen grote interne belasting in stand houden Brasems zijn zwemmende riooloverstorten Actief ingrijpen in de visstand = interne belastingreductie = waterkwaliteitsbeheer!

3. Is actief ingrijpen in de visstand nodig? Ingrijpen in de visstand is geen drama: alleen in wateren met de potentie om duurzaam helder en plantenrijk te worden

3. Is actief ingrijpen in de visstand nodig? Ingrijpen in de visstand is geen drama: alleen in wateren met de potentie om duurzaam helder en plantenrijk te worden aantrekkelijke(r) visstand komt in de plaats in natuurlijke wateren zijn periodieke calamiteiten in de visstand heel gewoon Dus: visstandbeheerder, stel het instrument visstandbeheer ruimhartig ten dienste van het waterbeheer!