Project stadstuinbouw Gent Prof. dr. ir Project stadstuinbouw Gent Prof. dr. ir. Gijs Du Laing Karel Folens Barbara Vanthorre Ron Hermans

Inleiding Toegenomen interesse in stadslandbouw/stadstuinbouw Mogelijke (historische) vervuilingsbronnen (o.a. verkeer, industrie, verbrandingsprocessen, verven, bestrijdingsmiddelen, meststoffen,...), o.a. persistente polluenten cadmium (Cd), lood (Pb) en arseen (As) Impact op kwaliteit van gewassen al in andere steden aangetoond

Inleiding Toegenomen interesse in mogelijk impact van vervuiling op kwaliteit van geproduceerde gewassen Artikels EOS, Test Aankoop,... Project aardbeien – Prof. Roeland Samson (Antwerpen) Gids voor gezond tuinieren en kippen kweken – in voorbereiding bij Vlaamse Overheid ...

Inleiding Voedingsgewassen: opname vanuit bodem, lucht of water gebruikt voor irrigatie

Inleiding Acute versus chronische toxiciteit Cadmium (Cd) O.a. schade aan nieren Lood (Pb) Arseen (As)

Inleiding Normen gebaseerd op chronische toxiciteit

Doel Onderzoek naar mogelijke impact van milieuvervuiling op kwaliteit van landbouwgewassen geproduceerd in Gentse stadsomgeving Focus op zware metalen Focus op atmosferische depositie (kweek in bakken op potgrond)

Proefopzet Snijsla gekweekt – vooral in bakken op potgrond + deels volle grond 30 deelnemers in totaal, gespreid over Gent en ruime omgeving - verdeeld over 2 oogsten: Eerste oogst (28) zomer 2013 Tweede oogst (22) oktober 2013

Proefopzet Inzameling van alle geoogste planten (deel gewassen, deel niet gewassen) en vragenlijst bij deelnemers Chemische analyse in laboratorium: droge stof gehalte, lood, cadmium en arseen, Statistische dataverwerking en toetsen aan voedingsnormen Rapportering en feedback naar deelnemers

Proefopzet Analyseresultaten van laboratorium: in combinatie met Droge stof gehalte Lood Cadmium Arseen Bodemonderzoek in combinatie met Enquêtes van deelnemers: Ligging Substraat: volle grond versus kweekbak Behandeling: wassen versus rechtstreeks Beschutting: voortuin versus achtertuin versus appartement

Resultaten

Concentraties As, Cd en Pb in sla Uit beide kweekrondes - 1: Zomer 2013 - 2: Oktober 2013

Effect van kweekbak Onderscheid naar substraat waarin planten gekweekt werden: Kweekbak: Uniform substraat Uitschakelen van bodemverontreiniging Enkel effect van externe invloeden, waaronder afzetting via lucht Geen uitspraak over volle grond N = 28 voor volle grond (verdeeld over 8 deelnemers en 2 oogsten).

Effect van wassen Onderscheid in alle gegevens naar behandeling: Rechtstreeks Na wassen VOOR CADMIUM: Alle waardes duidelijk onder norm van 0,200 mg/kg verse stof (2782 µg/kg DS – DS gehalte 7,2%) Wassen zorgt voor reductie van het aantal outliers Normen hierbij: Cd: 200 µg/kg (nat) Droge stof gehalte is gemiddeld 7.2% Omgerekend 2782 µg/kg droge stof. Alle waardes liggen hieronder, zowel gewassen als ongewassen. Cadmium vormt geen probleem.

Effect van wassen Onderscheid in alle gegevens naar behandeling: Rechtstreeks Na wassen VOOR LOOD: Op sommige plaatsen hoge concentraties lood aangetroffen Drastische terugdringing na wassen Tot 2 van 35 overschrijden norm van 0,300 mg/kg verse stof (4172 µg/kg DS - DS gehalte 7,2%) Normen hierbij: Pb: 300 µg/kg (nat) Droge stof gehalte is gemiddeld 7.2% Omgerekend 4172 µg/kg droge stof. Alle waardes liggen hieronder, zowel gewassen als ongewassen. Cadmium vormt geen probleem. NORM

Cadmium Cadmium (blauw) concentraties gemeten in sla, na wassen, afkomstig van deelnemers te Gent. De grootte van elk punt is indicator voor de concentratie. Geen enkele overschrijding voor cadmium is waargenomen.

Lood Lood (grijs) concentraties gemeten in sla, na wassen, afkomstig van deelnemers te Gent. De grootte van elk punt is indicator voor de concentratie. Slechts één overschrijding voor lood is centraal te zien. De locatie van de tweede, andere loodoverschrijding is niet gekend (Sabine Windels)

Aanbevelingen Locatie: nabijheid van industrie en drukke auto- en spoorwegen mijden Gebruik van teelaarde bij verontreinigde bodem Goed wassen of schillen van groenten voor consumptie (met water vrij van zware metalen!) Beschutte opstelling: vermijd opwaaiend stof Steeds consumeren als onderdeel van gezond en afwisselend dieet

Conclusies Veilige groenten kweken in stadsomgeving moet mogelijk zijn Cadmium: geen enkele overschrijding van norm waargenomen Lood: afzetting op blad via lucht (invloed van verkeer) Positief effect van wassen van sla Andere aanbevelingen: www.stadslandbouwgent.be

Conclusies Kweek op volle grond: geen algemene conclusies mogelijk - effect van mogelijke (historische) contaminatie voor elke site specifiek te onderzoeken Vervolgprojecten? studie HOGent – impact van technische maatregelen en kweek in volle grond masterthesis m.b.t. impact van spoorwegen aardbeienexperiment Prof. Roeland Samson: gebruik van aardbeienplantjes om aanwezigheid van fijn stof te meten

Contact Prof. dr. ir. Gijs Du Laing (UGent) - Gijs.DuLaing@UGent.be – www.ecochem.ugent.be + 32 9 264 59 95 Barbara Vanthorre (Con Brio) + 32 494 27 05 86 Ron Hermans (Labeur/ Recup Design) + 32 473 90 30 66 Dank Prof. dr. ir. Marie–Christine Van Labeke & studenten – verwerking resultaten Vragen?