Vladimir Poetin: degrijze kardinaal Bureaucraat Ex-KGB-er aan de macht Vladimir Poetin: degrijze kardinaal Bureaucraat Meer rust op politiek en economisch terrein (?!) MeMo: Of Rusland onder Poetin tot een volwassen democratie zal uitgroeien blijft vooralsnog een vraagteken. Politkovskaja Litvinenko

Van Blitzkrieg tot Ontspanning Tweede Wereldoorlog en Koude Oorlog 5V Module 11 Van Blitzkrieg tot Ontspanning Tweede Wereldoorlog en Koude Oorlog

Hirosjima en Nagasaki: 7 en 9 aug. 1945 (OHP) Bewapeningswedloop (OHP) Wapenbeheersing? (OHP)

Antwoord: “(…) Rusland wilde geen vrede” Schoolboek geschiedenis Volkeren trekken voort (1951): Vraag over WO II: “Waarom kon er nu geen vrede gesloten worden zoals na vroegere oorlogen?” Antwoord: “(…) Rusland wilde geen vrede” Vraag over W.O. II: “Hoe wilde Rusland de wanorde in Europa misbruiken?” Antwoord: “Maar spoedig bleken de Russen geen echte vrede te wensen, maar liever in de algemene wanorde op wereldrevolutie aan te sturen.”

1948: Blokkade van Berlijn

Propaganda: 1949 Oprichting van de Noord Atlantische Verdrags Organisatie, de NAVO (VIDEO)

KOUDE OORLOG Definitie: Toestand van hevige spanning tussen de supermachten VS en USSR, waarbij ze elkaar (nog) niet met wapens maar met andere middelen (econ., pol. en propagandistische) “bevechten”. Verklaring begrip: * Walter Lippman, Am. Journalist schreef boek The Cold War (1947). * Voor W.O. II: Naam voor ondermijnende activiteiten van communistische partijen. Oorsprong/Wortels ontstaan: * Russische Revolutie (1917): Keman en Van Roon * W.O. II: Auteurs MeMo 2 visies: * Traditionele: Westers antwoord op USSR-provocatie * Revisionistische: USSR reageerde op uitdaging VS

Keman & Van Roon: De Koude Oorlog in revisie Benadering vanuit drie niveaus: Als moment uit eeuwenlange tegenstelling revolutie  contrarevolutie Vanuit confrontatie tussen communisme en kapitalisme Als onderdeel van de verschuivingen in de machtsverhoudingen op internationaal niveau

De koude Oorlog is niet plotseling als gevolg van een min of meer toevallige samenloop van omstandigheden ontstaan, ze is evenmin een breuk in een overigens gelijkmatige historische ontwikkeling. Veeleer is ze het gevolg van structurele ontwikkelingen en hun implicaties op wereldniveau, die door het verloop van W.O. I in een versnellingsproces gekomen zijn. Daarom 1917 als beginmoment van de Koude Oorlog meer aanvaardbaar dan 1944/45! (VIDEO)

1e Fase: Bolsjewistische revolutie en Westerse interventie (1917-1923) In het teken van de openlijke confrontatie Rus. Revolutie (Nov. 1917) GEVOLGEN: Rusland: Burgeroorlog Roden  Witten : WESTERSE INTERVENTIE!!! (Mislukt: 1918 Vrede van Brest-Litovsk)

Lenin: Burgeroorlog 1918-1920 Roden Bolsjewieken Witten Mensjewieken, liberalen en andere pol. Groeperingen, tsaristen 1918: Steun van Engeland + Frankrijk (WO I)!!!

Welk niveau??? 1e Als moment uit eeuwenlange tegenstelling revolutie  contrarevolutie 2e Vanuit confrontatie tussen communisme en kapitalisme 3e Als onderdeel van de verschuivingen in de machtsverhoudingen op internationaal niveau

1e Fase: Bolsjewistische revolutie en Westerse interventie (1917-1923) In het teken van de openlijke confrontatie Rus. Revolutie (Nov. 1917) GEVOLGEN: Rusland: Burgeroorlog Roden  Witten : WESTERSE INTERVENTIE!!! (Mislukt: 1918 Vrede van Brest-Litovsk) Vrede v. Versailles: “Dam” tegen USSR (Cordon Sanitaire) => 2e niveau (comkap)

=> 1e niveau (revcontrarev) BUITEN RUSLAND 1918 Hongarije: Com. Bewind o.l.v. Bela Kun 1918 Nederland: mislukte revolutiepoging van Troelstra (SDAP) 1918 Duitsland: Rep. Van Weimar o.l.v. Socialisten 1919 Duitsland: Spartakistenopstand 1919 oprichting Komintern (steun aan com. Groepen, doel: wereldrevolutie) WELK NIVEAU??? => 1e niveau (revcontrarev)

2e Fase: Van manifest (openlijk) naar latent (gesloten) (1923-1936) USSR in isolement: in jaren ’20 Out-cast 1924: VS lanceert Dawesplan DOEL: voorkomen dat com. naar Duitsland overslaat! USSR: 2e Rev. Van bovenaf! (collectivisatie + planeconomie) KAP. WERELD: Wereldcrisis trof m.n. Westerse landen Opkomst Hitler; Nat.-Soc. leek alternatief voor com.! Duitsland wordt gevaar: isolement USSR smelt! => 3e Niveau (Internat. machtsversch.) => 2e Niveau (ComKap)

=> 3e Niveau (Internat. machtsverschuiving) 3e Fase: Nazi-Duitsland als instrument en hindernis voor confrontatie (1936-1941) 1936: Jaar van de Volksfronten (samenwerking soc., soc.-dem. en communisten) WESTEN: VOORKEUR VOOR USSR BOVEN FASCISME?! (Spaanse Burgeroorlog: experimenteerterrein voor moderne oorlog?!) Nieuw aan ontwikkelingen vgl. met 2e Fase: ROL NAZI-DUITSLAND IN ECON. + POL. KRACHTENSPEL! INSTRUMENT VOOR CONFRONTATIE Stalin tussen Westen en Hitler (1938 Conferentie van München; 1936-1938 Grote Terreur van Stalin) HINDERNIS VOOR CONFRONTATIE (1939 Molotov-Von Ribbentrop pact) Welk niveau??? => 3e Niveau (Internat. machtsverschuiving)

H.1 Bezetting en bevrijding DEELVRAAG: Hoe verliep de Tweede Wereldoorlog en hoe werd Duitsland uiteindelijk verslagen?

=> 3e Niveau (Internat. machtsverschuiving) 1.1 4e Fase: Monsterverbond; Westen & USSR (1941-1945) 01-09-1939 Duitse aanval op Polen => Officieel begin W.O. II Blitzkrieg: Hitler verovert NW-Europa (Westfront) 26-6-1941 Operatie Barbarossa: Hitler valt Sovjetunie binnen (Oostfront) 1.2 VS eerst nog isolationistisch: 1941 Lend-Lease Act (Leen en pachtwet): wapens aan Engeland Atlantisch Handvest: VS en Engeland over situatie na de oorlog (pikante afspraak: zelfbeschikkingsrecht) => 3e Niveau (Internat. machtsverschuiving)

* Zelfbeschikkingsrecht voor elk volk Atlantic Charter (1-1-1942) * Zelfbeschikkingsrecht voor elk volk * Volledige samenwerking tussen alle staten om levensstandaard te verhogen * Gelijke toegang tot noodzakelijke ruwe grondstoffen * Vrij gebruik van alle zeeën * Afkeuring gebruik van geweld in internationale onenigheid

1.2 * VS eerst nog isolationistisch; 1941 Lend-Lease Act (Leen en pachtwet) Atlantisch Handvest VS vanaf 7-12-1941 met Japan en vanaf 11-12-1941 met Duitsland in oorlog: 2 frontenoorlog! Grote Alliantie: Engeland + Sovjetunie + VS * Nov. 1943: Conferentie van Teheran (VS, Eng,USSR) => Stalin drong aan op 2e front tegen Hitler!!! => Besloten werd tot invasie in Frankrijk!

1.2 Keerpunten W.O. II 1942/1943 Slag bij Stalingrad (Sovjetunie); verlies van Duitsland 1943 Slag bij El Alemein (Noord-Afrika); verlies van Duitsland 1943: Landing van Amerikanen en Engelsen in Zuid-Italië 6-6-1944: tweede front Landing Geallieerden Normandië

1.3 Rijkscommissaris voor Nederland: Seyss Inquart Bestuur: fluwelen aanpak Gelijkschakeling

Nederland klein maar dapper?! Verzet: passief (luisteren radio oranje, vlag uithangen); actief (verzetsorganisatie, sabotage): minimaal Merendeels accomodatie (= aanpassing)

5e Fase: Van latent naar manifest (1945-1947)

Einde W.O. II => Einde Monsterverbond! Truman (opvolger overleden Roosevelt): NIEUWE KOERS Atomic Diplomacy Met de sterke steun van de atoombom de vrede dicteren => Pax Americana aan de USSR opleggen! Atoombommen op Hiroshima en Nagasaki (6 en 9 augustus 1945): Militair/technologische superioriteit VS + demonstratief effect op USSR!!!

H.2 De Koude oorlog DEELVRAAG: Hoe ontstond de Koude Oorlog en kwam er een einde aan?

2.1 Conferenties 1945 Jalta Deling van Duitsland Polen (regering in ballingschap genegeerd!) 1945 Potsdam Cordon sanitaire (bufferzone) VS verzweeg dit aan USSR!!!

2.2-2.4 1945 VN 1946 IJzeren Gordijn (Churchill) 6e Fase: Hard tegen hard (1947-1956) 1947 Marshallplan  Stalinplan 1948 Blokkade van Berlijn door USSR 1949 NAVO  Warschaupact 1954 + BRD 1954 + DDR 1950 Korea oorlog 1956 Hongarije: USSR onderdrukt opstand Egypte: Nationalisatie Suez-kanaal E + F  USSR Cuba: VS steunt dictator Batista, USSR steunt verzet o.l.v. Fidel Castro