Duurzame Ontwikkeling in het Hoger Onderwijs Integratie van Duurzame Ontwikkeling in het Hoger Onderwijs Dutch National Foundation for Sustainable Higher Education

B Integratie van Duurzame Ontwikkeling in het Hoger Onderwijs: 1. Invlechtingsstrategie 2. Onderwerpen 3. Onderwijsvormen

Onderwerpen Bijvoorbeeld: SD, algemeen: Profit: People: Technologie: Brundtland benadering Twee dimensies: Plaats & Tijd People, Planet, Profit Toekomstscenarios Innovatieniveaus, transities Profit: Internationale handel, vrije markt ‘Groen’ BBP Economische groei & stabiliteit Ontwikkelingshulp / -samenwerking Beschikbaarheid van resources MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) Individuele professionele verantwoordelijkheid People: Uitbanning van armoede en honger Onderwijs & alfabetisme Gendergelijkheid, emancipatie Gezondheid & hygiëne Democratie & mensenrechten Veiligheid (oorlog, terreur, rampen) Technologie: Efficiëntie (energie, materialen) Duurzame energie Kringloopbeheer ICT Innovatie Planet: Klimaatverandering, atmosfeer Natuur & biodiversiteit Erosie, ontbossing, verwoestijning Ecologische voetafdruk Fijn stof, aerosolen Diensten v.d. natuur aan de mens

Voorbeelden vanuit de zaal? Onderwijsvormen Werkvormen en KIVA Klassikaal onderwijs, college, etc. Probleemgestuurd onderwijs Projectonderwijs Discussies Onderzoek Arrangementen Reflectie Stages, afstuderen Voorbeelden vanuit de zaal? (Tot 14.00 uur)

Oefening in groepen Aan Meneer Van Putten, Directeur van Ruijters Levensmiddelen Beste Meneer Van Putten, Ik werk bij U op de Afdeling Verpakken. Maar misschien wel niet lang meer, want ik ben bang dat U mij over een poosje gaat ontslaan. Want met die plannen van U denk ik dat het Bedrijf het nooit kan gaan trekken. Ik weet best wel, Meneer Van Putten, dat U vijf jaar geleden beloofd hebt dat U over vijf jaar (dat is dus nu) zou stoppen met die kinderarbeid in Onze fabriek in Rajasthan (India). En ik vind het best zielig voor die kinderen dat ze zo hard moeten werken. Vijf jaar geleden ging het best goed met het Bedrijf. Toen maakten we een heleboel winst, dus toen was het gemakkelijk om zoiets te beloven. Maar vorig jaar ging het helemaal niet meer goed. Toen hebt U twintig collega’s ontslagen. Volgens mij waren we toen wel bijna failliet. En dan hebt U vijf jaar geleden ook nog beloofd dat we in Rajasthan over vijf jaar geen rijst meer zouden kopen waar ze van die giftige stoffen voor gebruikt hebben tegen de insecten, omdat dat slecht is voor het milieu. En vorige maand hebt U in onze Ruijterskrant ‘Rijst en Goulash’ uitgelegd dat dat wel extra geld kost maar dat we dat toch moeten doen omdat dat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is. Maar nu vraag ik U: hoe verantwoordelijk is dat als U daardoor in Nederland allemaal mensen moet gaan ontslaan, zoals ik bijvoorbeeld? Dat kunt U toch niet maken? Ik snap best dat die kinderen in Rajasthan erg jong zijn om voor Ruijters te werken. Zeker als ze nog maar acht jaar oud zijn zoals U zegt. Maar als U ze ontslaat en voor hen in de plaats een stel volwassenen aanneemt, dan zijn die toch zeker veel duurder! Kunt U dat dan zomaar betalen? Ik denk het niet!!! Beste Meneer Van Putten, ik ben nou 50 jaar, en ik werk al 32 jaar voor Ruijters, en hard ook. Als ik ontslagen word kom ik nooit meer ergens aan de bak. Ik bang dat ik aan lager wal zal raken en misschien wel aan de drank. Mijn vrouw huilt de hele dag, want zij is óók bang. Volgens haar moeten we een journalist bellen van de krant of van de televisie. Ik denk dat ik dat maar ga doen. Alstublieft, Meneer van Putten, laat die kinderen in India maar gewoon doorwerken en ontsla ze niet. En die rijst met dat antikeverspul, dat verkopen we al minstens vijftig jaar, dus dat willen de klanten toch best hebben? Waarom zou U daar dan opeens mee stoppen? Redt u mij alstublieft, want ik kan geen kant meer op als ik mijn baan kwijtraak. Uw trouw personeelslid Jan Walschap Oefening in groepen

Werkvormen en KIVA Onderwijsvormen Klassikaal onderwijs, college, etc. Probleemgestuurd onderwijs Projectonderwijs Discussies Onderzoek Arrangementen Reflectie Stages, afstuderen

Lozingsprobleem “Klassieke” opdracht: Het lozingsprobleem Een PVC-fabriek loost afvalwater in een rivier (debiet = 4000 l/min). (…) Om 12.31 uur constateert men methyl-kwik-ethanolaat in het afvalwater, met 3 ppm. Om 12.38 uur begint de sluitklep te bewegen. Deze is om 12.43 uur geheel gesloten. Het verloop van het debiet heeft tijdens het sluiten een sinus-vorm. A. Hoeveel gram M-K-E is minimaal geloosd? B. En hoeveel gram maximaal? C. Wat is er gebeurd tussen 12.31 en 12.38 uur? D. Welke opdracht geef je de persvoorlichter?

PGO-opdracht: Spanningen in een stadsdeel De spanningen in de wijk lopen op. Vannacht waren er gevechten tussen Antilliaanse en oud-Amsterdamse jongeren. Vorige week werden de ruiten van de kerk ingegooid, nadat de moskee beklad was. Het stadsdeelbestuur is ten einde raad. De politie wil dat de stadsdeelbestuurders tot maatregelen besluiten. De burgemeester dreigt hen de bevoegdheden uit handen te nemen als ze de dingen niet onder controle krijgen. Terwijl ze nog in de vergadering zuchten en zoeken, horen ze sirenes. Een telefoontje komt binnen. Het wijkcentrum staat in brand.

Onderzoeksopdracht: Water en internationaal recht Onderzoek de ‘rule of equitable apportionment (rechtvaardige toebedeling)’. Ga na: Wat betekent deze richtlijn? Waar komt de richtlijn vandaan, waar is hij voor het eerst toegepast? Zijn er voorbeelden waarin hij is toegepast bij geschillen over watergebruik in of tussen andere landen? Was de toepassing succesvol?

Statistiekopdracht: De temperatuur in Nederland (…) Verdeel de jaren in twee perioden: 1949 – 1988 en 1989 – 2004. Bereken het gemiddelde van de max.temperaturen op Koninginnedag in de twee perioden. Ga na of je op 1%-niveau de bewering kunt waarmaken dat de max.temperaturen op Koninginnedag in de tweede periode hoger waren dan in de eerste periode. Voer deze vraag ook uit voor de jaargemiddelden. Verklaar het verschil in uitkomst.

Projectopdracht: Duurzaam ondernemen Kies enkele werkelijk bestaande bedrijven. Gebruik de systematiek voor duurzaam ondernemen van Dutch Sustainability Research (DSR) om te beoordelen hoe duurzaam die bedrijven zijn. Maak gebruik van jaarverslagen, websites en zoveel mogelijk andere informatie. Voer indien mogelijk interviews uit met managers / medewerkers. Probeer dan om op basis van argumenten een rangorde (‘benchmark’) te maken van de mate waarin de bedrijven duurzaam ondernemen.

Discussie-opdracht: Schuivende wereldbeelden... (Tot 15.00)