Diabeteszorg: kanttekeningen voor de praktijk… vorming diabetes in het WZC - RVT Kan.TRIEST te 9090 Melle 16 + 23 november 2009 - Mieke Théry - Diabeteseducator-verpleegkundige

Wie ben ik?  1996 : opleiding postgraduaat diabeteseducator  verpleegkundige sinds 1983  1996 : opleiding postgraduaat diabeteseducator   AZ Maria Middelares Gent – diabetesteam  2007  UZ- Gent – kinderdiabetesteam – poli pediatrie 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Diabeteszorg : 3 kanttekeningen voor de praktijk? 1. Wat is hyper + hypo (glycemie) ?  Wat te doen bij hypo ? 2. Capillaire Vingerprik ? 3. Insuline inspuiten: de kunst van de techniek ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Diabetes = probleem met de suikerregeling in het lichaam DIABETES MELLITUS ? Diabetes = probleem met de suikerregeling in het lichaam  Verschillende soorten diabetes: type 1 = auto-immuun ziekte type 2 = insulineresistentie zwangerschapsdiabetes bij langdurig gebruik van bepaalde medicatie andere vormen van diabetes…  Je hebt diabetes, of … je hebt het niet !  Diabetes… is méér dan suiker alleen… dus “shared care” 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Deel 1. 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

1. HYPER en HYPO (glycemie)? Hyper (glycemie) = Té veel suiker in het bloed Méér dan 180 mg/dl Symptomen Complicaties: Acuut? Chronisch! Hypo (glycemie) = Té weinig suiker in het bloed Minder dan 80 mg/dl Symptomen Complicaties: Hypoglycemisch coma! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

1.1. HYPER >180 mg/dl Meest voorkomende symptomen Droge mond… Veel dorst… Veel drinken… Veel plassen… Vermoeidheid… Verminderd bewustzijn… Droge huid en/of jeuk… … CAVE: vanaf > 180 mg/dl is glucose detecteerbaar in de urine ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

1.1. De mogelijke oorzaken van HYPER glycemie? Medicatie vergeten? Te veel bloedsuikerverhogende medicatie ingenomen? Bloedsuikerverlagende medicatie vergeten innemen? Te veel extra suiker gegeten? Stress, angst, woede, emoties? Ziekte, koorts, infectie? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

1.1. De gevolgen van HYPER glycemie?  Acuut  levensbedreigende + gevaarlijke situatie voor het lichaam (vooral bij type 1)  Chronisch  op lange termijn gevaarlijk, want verhoogde kans op complicaties: ogen, nierfalen, zenuwaantasting, hartfalen + problemen met grote en kleine bloedvaten, diabetische voetenproblematiek, etc. … (zie theoretisch gedeelte door dr. P.Taelman) 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

1.2. HYPO glycemie < 80 mg/dl Meest voorkomende symptomen Bleke gelaatskleur… Beven… Zweten… Hongergevoel… Humeurschommeling… Onduidelijk spreken… Wazig zien… Slaperigheid… Hoofdpijn… Aandachtsverlies… Verwardheid… Bewustzijnsverlies… … ? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

1.2. Hoe ontstaat een HYPO ? Oorzaak proberen achterhalen… Te veel insuline toegediend? Te weinig KH ingenomen of niet gegeten? Medicatie verkeerd ingenomen? Insuline verkeerd ingespoten? Extra activiteiten?! Scherpe waarden? Vermagerd? Andere fysische oorzaken of problemen? melden en noteren in verpleegdossier ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

1.3. Een HYPO ?! Wat te doen bij hypo? ONMIDDELLIJK HANDELEN  Er zijn vier belangrijke stappen om een hypo correct op te lossen: 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

 Wat te doen bij HYPO ? 1. Meten = Weten ! Normale suikerwaarde = tussen 80 – 180 mg/dl 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

 Wat te doen bij HYPO ? 2. Als glyc. tussen 60-80 mg/dl  geef snelle suiker: 1 glas (150 ml) Cola of frisdrank (géén light) OF 1 soepl. Glucopur® in een half glas water 1 lepel Confituur (géén dieetconfituur) of 1 lepel Honing 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

 Wat te doen bij HYPO ? 3. … 10 min. WACHTEN … !!! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

 Wat te doen bij HYPO ? 4. Als nà het opsuikeren de glyc. > 80 mg/dl  geef trage suiker: of 1 boterham met beleg… of 1 droge koek… of 1 yoghurt met fruit of … of geef de maaltijd ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

 Wat te doen bij HYPO ? Opmerking: HERHAAL het opsuikeren met snelle suiker tot de glycemie stijgt… meten=weten LET OP: telkens 10 minuten tussentijd laten… Geef pas DAARNA de trage suiker of de maaltijd! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

1.3. Wat bij bewustzijnsverlies? Confituur aan de binnenzijde van de wangen ! Géén drinken proberen geven ! Noodspuit (= GlucaGen® HypoKit) toedienen !  Bij type 1 + type 2 pat. behandeld met insuline

1.3. GlucaGen® Hypokit toedienen? Wat is GlucaGen® Hypokit? GlucaGen® Hypokit bestaat uit een opvallende oranje noodverpakking met: een flacon met 1 mg GlucaGen® poeder (glucagonhydrochloride)  een voorgevulde spuit met oplosmiddel (steriel water voor injectie) een duidelijke gebruiksaanwijzing in het deksel van de verpakking. 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

is een hormoon uit de -cel van de pancreas Wat is de werking van GlucaGen® Hypokit? Glucagen® Hypokit bevat GLUCAGON (poeder) is een hormoon uit de -cel van de pancreas dat bloedsuikerverhogend werkt, door het vrijmaken van glycogeen, dit om te zetten tot glucose, in het bloed. (Glycogeen bevindt zich thv de lever en thv de spieren)  het effect van glucagon vangt aan binnen 5-15 minuten na injectie in een spier. 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

1.3. Wat bij bewustzijnsverlies? Wanneer de bewoner nood heeft aan GlucaGen® Hypokit, is hij/zij niet in staat om suiker in te slikken! Hij/zij is in dit geval (half)bewusteloos. GlucaGen® Hypokit kan geïnjecteerd worden door iedereen, ook door iemand die nog nooit een inspuiting heeft gegeven. Het is het gemakkelijkste te injecteren in de spieren van de dij. 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

1.3. Wat leert ons een hypo? Vaak veel nuttige INFO… 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Deel 2. 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

2.1. Capillaire Vingerprik 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

2.1. De juiste vingerprik want Meten = Weten Handen reinigen + goed drogen! Géén alcohol gebruiken, niet ontsmetten! Neem steeds een nieuw lancetje voor iedere vingerprik Gebruik ALTIJD het bijhorend priksysteem (niet rechtstreeks met een naald in de vinger prikken) Prik aan de zijkant v.d. vingertop Prik afwisselend in een andere vinger… Prik bij voorkeur niet in duim en wijsvinger omwille van de tastgevoeligheid Stuwen of wrijven vanuit de handpalm naar de vingertop om een bloeddruppel te verkrijgen 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

2.2. Aandachtspunten ? Noteer steeds de gemeten waarden Dagcurven? Volgens de afspraken met de behandelende arts ! Belang van meten vóór en meten 2h nà de maaltijd… Belang van HbA1c ?! TARGET < 7 % ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Deel 3. 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3. INSULINE … Er was eens … Er is …van alles… 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3. Insuline inspuiten: NIET ? IM en IV toedienen van medicatie Infuus en insulinepomp Benzine-inspuittechniek WEL ? SUB-CUTAAN INSPUITEN VAN INSULINE = onderhuids = in het vetweefsel (zie verder) 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3. Insuline inspuiten: de kunst van de techniek in 7 delen! 3.1 Wie? 3.2 Wat? 3.3 Waar? 3.4 Wanneer? 3.5 Waarom? 3.6 Hoe? 3.7 Hoeveel? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3. Insuline inspuiten: de kunst van de techniek in 7 delen! 3.1 Wie? Verpleegkundige of … ? 3.2 Wat? Insuline ! 3.3 Waar? Inspuitplaatsen thv buik/dij/billen … 3.4 Wanneer? Vóór het eten + op vast tijdstip … 3.5 Waarom? Optimale glucosespiegel nastreven ! 3.6 Hoe? Loodrecht, met of zonder huidplooi … 3.7 Hoeveel? Afhankelijk van/in opdracht van… 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3. Insuline… alles op een rijtje… 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.1. WIE … “mag” insuline inspuiten? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.1. WIE spuit in?  Verpleegkundige?  Bewoner van dit huis?  ??? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.2. WAT is insuline? Hormoon, komt uit pancreas (β-cellen) in de bloedbaan “Sleutel” die celdeur opent en suiker (glucose) binnen laat in elke cel Glucose  belangrijkste energiebron voor het lichaam 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.2. WAT is insuline? Suiker komt in ons bloed door de voeding snelle + trage suikers ! Ons lichaam heeft voortdurend energie nodig (24h/24h)  dus ook insuline ! Reserve suiker (glycogeen)  kan in de lever en de spieren worden opgeslagen (zie 1.3. hypo) 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.2. Insuline, in welke vormen? In België  1ml = 100 IE Insuline flacon = 10 ml (1.000 IE) voor wegwerpspuitjes Insuline patroon = 3 ml (300 IE) verschillende soorten insulinepennen… overeenkomstig de insulinesoort/merknaam 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Insuline PEN 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

voorbeeld= NovoPen 3.0 Een duurzame metalen insulinepen voor 3 ml Penfill patronen (NovoRapid, Actrapid, Levemir, Insulatard, NovoMix- soorten en Mixtard). Wanneer het patroon leeg is, kan deze eenvoudig worden vervangen. Als gebruik wordt gemaakt van verschillende insulines uit Penfill patronen, wordt aangeraden voor elk soort een aparte NovoPen 3.0 te gebruiken. 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

de voordelen van NovoPen® 3 metalen pen, 100% mechanisch - géén batterij nodig, stevig en discreet design eenvoudige dosisselectie per éénheid, tot 70 eenheden! visuele bevestiging van de volledige insulinedosisinjectie (instelknop terug naar nulstand) weinig kracht nodig om de injectie uit te voeren beschikbaar in verschillende kleuren (bestaat ook per halve éénheid bvb. voor kinderen) 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Voorbeeld: Insulinepen - FlexPen Een voorgevulde pen, verkrijgbaar met 3 ml NovoRapid, Insulatard, Levemir en NovoMix-soorten insuline. De ingestelde dosis is eenvoudig te corrigeren, zonder dat er insuline verloren gaat. Als de pen leeg is moet deze worden weggegooid. Wanneer er minder insuline aanwezig is dan de gewenste hoeveelheid, blokkeert de instelknop automatisch. 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Voorbeeld = HumaPen Luxura Een duurzame lichtmetalen pen, die geschikt is voor 3 ml Humuline, Humalog en Humalog Mix-soorten insuline. 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

De soorten en hun werking ??? 3.2. Insuline in soorten De soorten en hun werking ??? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.2. Insuline: van firma’s en merknamen… … door het bos de bomen nog zien? Welke insuline van welke firma is? NovoNordisk: Actrapid® / NovoRapid® / Insulatard® / Levemir® / Mixtard 30® / NovoMix30®, NovoMix50® of NovoMix70® Sanofi-Aventis: Lantus® / Apidra® Eli-Lily: Humalog® / Humuline Regular® / Humuline NPH® / Humalog-mix25® of Humalog-mix50® 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.2. Werkingsprofielen … door het bos de bomen nog zien? Hoe werken deze soorten insuline? KORTWERKEND= Snelwerkende: Actrapid® / Hum.Reg®  3u à 4u tot 6u Ultrasnelwerkende: NovoRapid® / Humalog® / Apidra® 2u à 3u tot 4u LANGWERKEND= Traagwerkende: Insulatard® / Hum. NPH®  12u tot 18u Ultra-traagwerkende: Levemir® / Lantus®  20u à 24u GEMENGDE WERKING= Mengsels: Mixtard 30® / NovoMix ..® / Humalog-mix ..®  12u werkzaam in totaal (in functie van samenstelling) 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.2. Werkingsprofiel van de verschillende insulines: schema NovoRapid, Humalog, Apidra: 2-5 h Actrapid, Regular: 6-8 h NPH, Insulatard: 13-16 h Levemir: 18-24 h Lantus: 24 h Plasma insulin level 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 Time (h) 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.2. Werkingsprofiel van insulinemengsels - voorbeeld: NOVOMIX = analoog met bifasische werking bifasische insuline aspart suspensie 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 start van de werking: 10 tot 20 min maximaal effect: 1 tot 4 uur basale werkingsduur: tot 24 uur 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.3. WAAR de insuline inspuiten = welke inspuitplaatsen? Dijen: buitenste helft van lies tot knie Billen: buitenste, bovenste kwadrant Buik: van onder ribbenboog tot bijna beneden, en van 3cm rond de navel tot de zijkant Armen: buitenste helft van schouder tot elleboog 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.3. Inspuiten in de armen ?! ? ? ? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.3. Waarom (bij voorkeur) niet in de armen inspuiten ? De inspuitzone thv de arm  te klein voor 7 inspuitingen De onderhuidse vetlaag  dun (de armspieren liggen zeer oppervlakkig) De armspieren worden door de bewoner nog het meeste gebruikt…  armen niet als vaste inspuitplaats gebruiken, per uitzondering… mag het natuurlijk wel ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.4. WANNEER de insuline inspuiten ? Snelwerkende :  vóór de maaltijd + op een vast tijdstip! Ultra snelwerkende :  vlàk voor de maaltijd inspuiten (dus inspuiten + direct eten) ! Traagwerkende en Mengsels :  VASTE dosis op VAST MOMENT van de dag (vóór de maaltijd) *opgelet met analoge mengsels  inspuiten + direct eten ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.5. WAAROM is dit zo belangrijk? Optimale glycemieregeling nastreven… ! Verschillende inwendige + uitwendige factoren spelen een grote rol in de glycemieregeling ! “Inspuiten insuline” kan tot 30% van de glycemieregeling bepalen ! Dit heeft u zelf in de hand… 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.5. Waarom insuline inspuiten en deze niet “inslikken” ? Insuline is een hormoon  Heeft de structuur van een polypeptide (= eiwit) Polypeptiden worden vernietigd door maagzuur  Dààrom SC inspuiten! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.5. Waarom insuline inspuiten en deze niet “inhaleren” ? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.6. HOE insuline inspuiten? De juiste inspuittechniek? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.6. HOE inspuiten = de juiste techniek ? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.6. HOE inspuiten? De juiste inspuittechniek Voorbeeld in de buik : 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

iedere insulinesoort heeft zijn eigen “inspuit-voorkeur-plaats” Let op !!! gouden regel= iedere insulinesoort heeft zijn eigen “inspuit-voorkeur-plaats” snelle insuline   buik trage insuline   dijen of  billen mengsels   dijen 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Eens kijken in de praktijk? inspuitplaatsen? 1 – 2 – 3 – 4 … 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Van … tot … ? Van links naar rechts … Van rechts naar links … Van onder naar boven … Van boven naar onder … 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

insuline inspuitplaats: bij 1 injectie per dag ‘s morgens  OF ‘s avonds   in de DIJ ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

insuline inspuitplaats: bij 2 injecties per dag ‘s morgens  EN ‘s avonds   in de DIJ ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

insuline inspuitplaatsen: bij 3 injecties per dag vb. mengsel NovoMix® ‘s morgens: op middellijn van de dij ‘s middags: op lijn, 5cm naar de zijkant van de dij ‘s avonds: op zijlijn, 10 cm zijwaarts van de middellijn van de dij 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

insuline inspuitplaatsen: bij 4 injecties per dag ‘s morgens: een horizontale buiklijn, 5 cm boven de navel ‘s middags: een horizontale buiklijn, ter hoogte van de navel (3 cm ervan verwijderd) ‘s avonds: een horizontale buiklijn, 5 cm onder de navel voor het slapen: in de dij ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.6. Inspuitschema… voor wie wil volgen… een week links een week rechts 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.6. Inspuitschema… voor wie wil volgen… één week links / één week rechts Lichaam in 2 helften verdelen= Li + Re kant Zone-rotatie-schema opstellen thv de injectieplaats(en) Routine bij het inspuiten dmv. onderlinge, vaste afspraken te maken Voorbeeld: van begin tot eind van week = van bovenaan de inspuitzone tot onderaan de inspuitzone (inspuitlijn) én dus is in het midden van de week = inspuiten in het midden van de injectiezone ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Wegwerpspuit of insulinepen+pennaald ? Insulinewegwerpspuit: Gebruik steeds een nieuwe wegwerpspuit  dus nooit hergebruiken! Insulinepen: Gebruik bij voorkeur 5mm of 6mm of 8mm pennaalden! Want: Pennaalden van 8mm  voor iedereen geschikt  Pennaalden van 5mm en 6mm  ideaal voor kinderen + magere pat. Pennaalden van 12,7mm uitsluitend  alleen voor zwaar obese pat. 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.6. Voordelen van de 5mm pennaalden Psychologisch voordeel bij patiënten die bang zijn voor naalden ( korte naalden worden ervaren als minder pijnlijk ) Verminderen van het risico op inspuiten in de spier. Men hoeft geen huidplooi te nemen. Kan op elke injectieplaats EN bij elke patiënt gebruikt worden. Ideaal voor “arm” injecties… zéker als dit vaak het geval is… De belangrijkste redenen waarom een patient overschakeld naar kortere naalden : 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Dus … OP WELKE WIJZE inspuiten? altijd SUBCUTAAN! Loodrecht… mét of zonder huidplooi… aan u de keuze! Maar… opgelet: naaldhygiëne! Dus … OP WELKE WIJZE inspuiten? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.6. Naaldhygiëne ? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Belangrijke weetjes… Naald NOOIT op pen laten zitten, ook niet bij hergebruik! Naald met de buitenste dop afdraaien! Naald steeds ontluchten of purgeren vóór iedere injectie Naald niet langer dan één dag gebruiken Naald gebruiken per zelfde soort insuline … 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Onder de microscoop !!! Bovenste foto is een nieuwe pennaald Onderste foto is een pennaald bij hergebruik , nà 3 keer ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.6. nog iets over naalden? Verschillende merken (B-D, NovoNordisk, Braun, Terumo, …) Verschillende lengtes (5mm, 6mm, 8mm en 12.7 mm) Verschillende naalddikte (25G of 30G) 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Beetje opletten want … Sommige bewoners hebben een dunne huid Prik niet in oppervlakkig gelegen bloedvaatjes, ter voorkoming van blauwe plekken. Prik niet in littekens, niet in huidletsels, ook niet in een invalide dij (bvb. bij heupfractuur) 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.6. Ontsmetten voor het inspuiten ? Is in feite overbodig ! Het ontsmettingsmiddel moet volledig opgedroogd zijn – anders wordt er alcohol onder de huid gebracht De infectie-incidentie bij inspuiten insuline is zeer klein De insulineoplossing bevat een ontsmettingsmiddel + kiemdodende stoffen 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

insuline op kamertemperatuur inspuiten (doet ook minder pijn) de naald loodrecht insteken de naald zo stil mogelijk houden (niet evident bij een verwarde bewoner) de insuline langzaam, doch in een vlotte beweging inspuiten de naald vervolgens 5 seconden laten zitten = tot 10 tellen ! de naald+pen loodrecht verwijderen de naald nooit op de pen laten zitten !!! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Als er te “ondiep” wordt geprikt komt de insuline in de huid terecht. Het is erg belangrijk om niet te diep, maar ook niet te ondiep in te spuiten. Als de naald te diep wordt gestoken, komt de insuline in een spier terecht. Als er te “ondiep” wordt geprikt komt de insuline in de huid terecht. In beide gevallen kunnen harde plekken, bloedingen of pijn optreden met als uiteindelijk resultaat vetophopingen (lipohypertrofie) of verdwijnen van het onderhuidse vetweefsel (lipodystrofie). 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Ook de naaldlengte is dus van groot belang! Onthoud: Ook voor de gelijkmatige opname van de insuline in het bloed is een juiste inspuittechniek van belang. Door op de verkeerde plaatsen (te diep of te ondiep) te prikken wordt de opname van insuline in het bloed onregelmatig, waardoor de bloedglucosewaarden onvoorspelbaar kunnen gaan variëren. Ook de naaldlengte is dus van groot belang! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Insuline verkeerd toedienen  Lipohypertrofie / Lipodystrofie / Lipoatrofie: fibreuze vettumoren vooral tgv steeds op dezelfde plaats in te spuiten… Verdwijnt meestal na 1 jaar op voorwaarde dat deze injectieplaats niet meer gebruikt wordt… 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Hoe het ontstaan van een LIPO vermijden? Spuit niet steeds op dezelfde plaats! Gebruik het inspuitschema : 1 week LINKS / 1 week RECHTS De insulinebehoefte daalt vaak drastisch, als er correcte zonerotatie gebeurt en als er bij LIPO’s minstens ½ jaar niet in deze lipo ingespoten wordt… immers, injecties die te veel op dezelfde plaats worden gegeven, kunnen de vorming van onderhuids littekenweefsel stimuleren, waardoor de insuline trager en slechter wordt opgenomen! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.6. Hoe insuline bewaren ? De aangeprikte flacon insuline en/of de insulinepen steeds bewaren + inspuiten op kamertemperatuur ! Op kamertemperatuur is de insulinepen 30 dagen houdbaar (bij +22 °C) Belangrijk: boven de 35 °C is er procentueel verval van insuline ! onder het vriespunt is de insulinestructuur volledig vernietigd ! INSULINE NOOIT IJSKOUD INSPUITEN !!! De reserve = de voorraad insuline bewaren tussen de +2 °C en +8 °C (in de deur of de groentenlade van koelkast) 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

3.7. Hoeveel insuline inspuiten? In dit huis  afhankelijk van + in opdracht van de behandelende arts ! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Diabeteszorg: ook voor de voeten ! 1.Temperatuur van het water controleren, geen langdurig voetbad geven 2.Goed afspoelen en goed afdrogen, vooral tussen de tenen 3.Opgelet met zalfjes en talk aan de voeten, nooit tussen de tenen smeren 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Zorg voor de voetjes… Dagelijkse voethygiëne is ideaal… Dagelijkse voetinspectie is een must… Nagels recht en niet te kort afknippen Geen kousen met spannende elastiek… Geen knellend schoeisel, ook niet te groot… Pedicure of podoloog tijdig inschakelen 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Conclusie : Wat hebben we vandaag geleerd? 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Diabeteszorg: ook onze KUNST ? Yes… …we can !!! 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry

Vragen, suggesties en/of opmerkingen? … ZIJN ALTIJD WELKOM ! Mieke Théry Diabeteseducator-Endo-Studie-Verpleegkundige miekethery@skynet.be 0477 22 55 19 09 252 36 06  Website : http://www.michielvandamme.be 16/11/2009 - 23/11/2009 Mieke Théry