Sociale relaties op school en geestelijke gezondheid Lea Maes, Anne Hublet,Carine Vereecken Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde, Universiteit Gent www.jongeren-en-gezondheid.ugent.be Intern seminarie, Brussel 23 september 2010

Jongeren en Gezondheid Vlaams onderdeel van de Health Behaviour in School-Aged Children (HBSC) Gefinancierd door de Vlaamse minister voor gezondheid

Steekproef 2006 Aantallen Percentage Vijfde leerjaar lager 1259 11.3 Zesde leerjaar lager 1237 11.1 Eerste jaar secundair 1273 11.4 Tweede jaar secundair 1484 13.3 Derde jaar secundair 1707 15.3 Vierde jaar secundair 1448 13.0 Vijfde jaar secundair 1494 13.4 Zesde jaar secundair 1225 11.0

Steekproef 2006 Jongens Meisjes Leeftijd 11-12 1187 1106 13-14 1251 1339 15-16 1474 1437 17-18 1233 1360 Totaal 5145 5242 Onderwijsopleiding (vanaf tweede graad) ASO 1080 1268 TSO 1107 947 BSO 742 729 2929 2944

Opzet van de studie Mentale gezondheid SES (FAS)

Opzet van de studie Schoolomgeving: Mentale gezondheid SES (FAS) Leerlingen aanvaarden me Leerkrachten tonen interesse School is aangename plaats Mentale gezondheid SES (FAS)

Variabelen Socio Economische Status gemeten aan de hand van SES(FAS) Socio Economische Status gemeten aan de hand van Family Affluence Scale (FAS): Aantal wagens in het gezin Eigen slaapkamer Gezinsvakantie laatste jaar - Aantal computers in het gezin

Variabelen Mentale Gezondheid gemeten aan de hand van: Levenstevredenheid Zelfdoding ideatie Zelf gerapporteerde gezondheid

Variabelen Schoolomgeving: Leerlingen aanvaarden me zoals ik ben Leerkrachten tonen interesse voor mij De school is aangename plaats

Lage levenstevredenheid Lage zelf gerapporteerde gezondheid Life satisfaction The Cantrill ladder is used to measure life satisfaction. Pupils have to indicate how there lives are at the moment going from 0- worst possible life to 10- best possible life. As is seen in the graph, low life satisfaction increases with age. Girls in the older age groups are more likely to indicate a low life satisfaction compared with boys of the same age. Self-rated health Self-rated health was measured with the question ‘Would you say your health is excellent, good, fair or poor?’. In the second graph, a clear linear association can be observed between having a fair or poor subjective health and age. Girls are more likely to evaluate their health as fair or poor compared with boys.

Zelfdoding ideatie Suicide ideation In the Flemish version of the HBSC study; a question on thinking about suicide was included for pupils in secondary schools. The results of the pupils who have thought about suicide once or more are shown in the first graph. Girls are more likely to think about suicide than boys. As for the two previous indicators of mental well being, thinking about suicide increases with age, especially in girls. Body damaging behaviour Questions on body damaging behaviour were for the first time included in the Flemish 2005-2006 HBSC-survey. Because of the sensitive character of the questions, the questions are only included in the surveys for the two last years of secondary school. It was found that 11.2% of the boys and 22.2% of the girls have already deliberately took too much pills or tried to damage themselves in another way.

School variabelen als mediator Indicatoren: Leerlingen aanvaarden me School is een aangename plaats Leerkrachten tonen interesse Freedman-Schatzkin method Analyses per indicator Analyses voor alle leeftijdsgroepen samen en per leeftijdsgroep (niet alle worden getoond) Three indicators of school environment are selected: students accept me as I am, school is a nice place, and teachers show interest in me. By using the Freedman-Schatzkin method, the mediating role of school variables is studied. The results show that the relation between the SES indicators and indicators of well being decreases significantly when taking acceptance of students into account. The variable ‘school is a nice place’ plays a mediating role between suicide ideation and FAS, and between life satisfaction and Perceived family wealth. The variable ‘teachers show interest’ plays only a mediating role between suicide ideation and FAS.

Lage levenstevredens- heid 36.2% (OR = 1) 42.4% (OR = 1.22)*** Mentale gezondheid SES (FAS) Hoge FAS Medium FAS Lage FAS Lage levenstevredens- heid 36.2% (OR = 1) 42.4% (OR = 1.22)*** 48.7% (OR = 1.49)*** Lage zelf-gerapporteerde gezondheid 15.1% (OR = 1) 18.2% (OR = 1.15)* 25.5% (OR = 1.66)*** Zelfdoding ideatie 38.2% (OR = 1) 41.5% (OR = 1.10) 46.2% (OR = 1.30)*** Odds ratio = logistische regressie gecontroleerd voor leeftijd en geslacht

Leerlingen aanvaarden me zoals ik ben 92.4% (OR = 1.32)** Schoolomgeving SES (FAS) Hoge FAS Medium FAS Lage FAS Leerlingen aanvaarden me zoals ik ben 92.4% (OR = 1.32)** 91.9% (OR = 1.03) 89.6% (OR = 1) School is een aangename plaats 83.3% 82.1% 80.3% Leerkrachten tonen interesse in me 84.2% 83.0% 81.8% Odds ratio = logistische regressie gecontroleerd voor leeftijd en geslacht  Geen significantie tussen SES en ‘school is aangename plaats’ en ‘leerkrachten tonen interesse’ na controle voor leeftijd en geslacht

Leerlingen aanvaarden me Mentale gezondheid Leerlingen aanvaarden me Leerlingen aanvaarden me niet Levenstevredenheid laag 40% (OR = 1) 61.9% (OR = 2.38) Lage zelf-gerapporteerde gezondheid 17.6% (OR = 1) 31.9% (OR = 2.12) Zelfdoding ideatie 39.9% (OR = 1) 58.0% (OR = 2.05) Odds ratio = logistische regressie gecontroleerd voor leeftijd en geslacht

+ leerlingen aanvaarden me Mentale gezondheid SES (FAS) Hoge FAS Medium FAS Lage FAS Freedman-Schatzkin test (mediatie) Lage levenstevredens- heid OR = 1 OR = 1.22*** OR = 1.47*** B1=.401 – B2=.383 t(716)=9.35*** Lage zelf- gerapporteerde gezondheid OR = 1.15* OR = 1.64*** B1=.509 – B2=.494 t(716)=5.85*** Zelfdoding ideatie OR = 1.10 OR = 1.27*** B1=.264 – B2=.243 t(716)=9.68*** Odds ratio = logistische regressie gecontroleerd voor leeftijd, geslacht en steun leerlingen

Leerkrachten tonen interesse SES (FAS) Voor 15-16 jarige jongens: Hoge FAS Medium FAS Lage FAS Leerkrachten tonen interesse in me 79.8% 76.0% 73.1% Chi² = 4.68 (df = 1), p = .096

Leerkrachten tonen interesse Mentale gezondheid Voor 15-16 jarige jongens: Leerkrachten tonen interesse Leerkrachten tonen geen interesse Levenstevredenheid laag 39.4% 56.2% (p<.001) Lage zelf-gerapporteerde gezondheid 17.3% 22.4% (p=.037) Zelfdoding ideatie 32.4% 45.9% (p<.001) Significantie Chi² testen

Conclusies Adolescenten zijn een belangrijke doelpopulatie voor mentale gezondheidsbevordering Meisjes zijn meer “at risk” Adolescenten met een lage SES hebben meer kans op een lage mentale gezondheid School variabelen kunnen deze associatie verminderen  vooral steun van mede leerlingen kan een impact hebben op socioeconomische ongelijkheden in mentale gezondheid