Docent economie en beleid Van Hall Larenstein Opleiding milieukunde Sietze Bottema Docent economie en beleid Van Hall Larenstein Opleiding milieukunde

Opzet beoordelingmethode van de duurzaamheid van diverse vormen van duurzame energie

1 Duurzame energie, waarom? Maatschappelijke argumenten: CO2-reductie Fossiele energie raakt op Onafhankelijkheid van onbetrouwbare regimes

Welke vorm van duurzame energie? Ja maar? Nee want? Windturbines: nee, want horizonvervuiling Zonnepanelen: nee, want te duur Biobrandstoffen: nee, want verdringing van voedselproductie

Hoe duurzaam is duurzame energie ?

Duurzame energie Hoe beoordeel je duurzaamheid? Eerste aanzet Welke vormen heb je? En wat kunnen ze NU

“Tussendoor” “En wat kunnen ze NU” NB er zijn veel beloftes voor de toekomst: Energie uit algen Zonne-energie uit de Sahara Nederlanders zijn enthousiast over techniek die over 5 jaar beschikbaar is Technieken van nu beoordelen

Te beoordelen vormen van duurzame energie Zonne-energie  PV elektriciteit Wind  elektriciteit Biomassa  vergisting: biogas  elektriciteit Biomassa  biobrandstof = PPO/diesel

2 Beoordeling duurzaamheid = PPP Duurzaamheid = containerbegrip  opdelen in 3 facetten People Planet Profit  operationaliseren criteria

Duurzaamheid = Haalbaarheid? = PPP? Planet: energiebesparing Technisch  energieopwekking ter reductie van fossiele energie & CO2-reductie

PP Profit: Economisch  kosten - baten Sociaal = maatschappelijk vraag het de mensen

Planet indicatoren Hoe beoordeel je de productie van een apparaat?  energie per jaar = in kWh kWh per m2 per jaar van het apparaat Uitstoot  C02 per kWh & energetisch: netto dwz na aftrek energie om product te maken = energetische terugverdientijd

Indicatoren Profit Terugverdientijd Kostprijs per kWh Investering gedeeld door jaarlijkse cashflow (= inkomsten – uitgaven) Kostprijs per kWh

Standaard prijzen productie bij fossiel Welke prijs per kWh kies je ter vergelijking en voor berekenen inkomsten tvt Elektriciteit: kostprijs € 0,05 per kWh voor gangbare energie

Indicatoren People Is het mooi???????? Hebben mensen er last van Worden mensen er gelukkiger van  Vraag het de mensen

3 Te beoordelen vormen van duurzame energie Zonne-energie  PV elektriciteit (warmte) Wind  elektriciteit Biomassa  vergisting: biogas  elektriciteit Biomassa  biobrandstof = PPO/diesel

4 Resultaat PPP Kostprijs per kWh tvt Tvt energie kWh per m2 Sociaal Zon PV Wind Vergisting PPO

Zonne-energie Fotovoltaïsch = stroom Vermogen: 135 W per m2 1000 uren vol-zon  135 kWh per m2 per jaar Tvt energetisch: 4 jaren

Economische haalbaarheid Zon - PV Prijs per m2: € 650,- Productie: 135 kWh per m2 per jaar Maal € 0,05 = € 6,75 per jaar Tvt = € 650,- / € 6,75 = 96 jaar Kostprijs: € 0,26

Tenzij besparing op eigen gebruik Het is wat anders bij een zonnepaneel op je eigen dak, dan vergelijken met inkoopprijs = besparing op inkoopprijs van € 0,20 tvt = 24 jaren

Windenergie Grote turbines

Vestas V90 – 3.0 MW

Wind i Ashoogte: 80 - 100 meter Rotordiameter: 90 meter Rotoroppervlak: 6300 m2 Vermogen 3000 kW Draaiuren: 2200 vollasturen productie per jaar 6.600.000 kWh

Wind ii Productie per m2 apparaat: 1050 kWh Onderlinge afstand: 5 maal rotordiameter, dan productie per m2 land: + 200 kWh Energetische terugverdientijd: 3 – 6 maanden

Economische haalbaarheid Investering totaal € 3,75 mln Productie: 6,6 mln kWh Maal € 0,05 = € 330.000,- Uitgaven per jaar € 130.000,- Cashflow € 200.000,- Terugverdientijd 18,75 jaar Kostprijs: € 0,08

Biomassa Vergisten Brandstof maken PPO, biodiesel (Verbranden)

Co-vergister: mest en mais

Vergister Investering 800 kW € 2500,- per kW

Vergister Vermogen: 800 kW Bedrijfstijd: 7000 uren  totaal 4.200.000 kWh Maal € 0,05 = € 210.000,- Uitgaven € 150.000,- *) Cashflow € 60.000,- Tvt = 33 jaar Kostprijs: € 0,15

Puur plantaardige olie = olie uit koolzaad 4500 kg zaad per ha 33% olie = 1500 liter = 14000 kWh 1 ha = 10.000 m2  1,5 kWh per m2 Maar nog aanzienlijke reststromen: koek en stro elk nog evenveel  stel totaal: 4,5 kWh per m2

Kostprijs PPO 1 liter kost € 0,80 *) 1 liter = 8 kWh 1 kWh = € 0,10 Energetische efficientie: erg laag

Biomassa NB Andere gewassen zijn efficiënter 2e en 3e generatie gewassen werken beter Biomassa-afval verwerken is per definitie rendabel

Resultaat PPP Kostprijs per kWh Tvt in jaren Tvt energie in jaren kWh per m2 Sociaal Zon PV € 0,26 96 4 135 mooi? of lelijk? Wind € 0,08 19 0,5 1000 of 200 Horizonvervuiling Vergis- ting € 0,15 33 ? 5 Voedselverdring-ing PPO € 0,10 nvt nb laag 4,5

CO2 per kWh (milieucentraal) Bron Gram CO2 per kWh Wind 9 - 25 water 8 - 33 PV 50 - 60 Biomassa 0 - 540 Gas 350 - 450 Steenkool 850 - 1000

Eindoordeel Alles optellen???? Appels en peren !!!!!!!!!! Multicriteria analyse

Resultaat PPP mijn conclusie op basis van vorige Kostprijs per kWh Tvt in jaren Tvt energie in jaren kWh per m2 Sociaal/ maatschappelijk Zon PV - - ם ++ Wind + Biogas ? - PPO nvt

Conclusie & Advies Er is niet een ideale vorm van DE Geen debat: ja maar, nee want Zoveel mogelijk inzetten en de bezwaren beperken

Vragen & discussie Reacties: sietze.bottema@wur.nl